Download pdf - UMC Utrecht

Ari van Buuren kreeg in
2005 met zijn DLGV-team (Dienst
voor Levens oriëntatie & Geestelijke
Verzorging) een internationale
prijs voor de voortvarende interreligieuze
aanpak. Hij is auteur
van het boek De passie van leven,
liefde en dood dat in december bij
uitgeverij Ten Have is verschenen.
‘Protestantse patiënt kan ook prima door
moslim geestelijk verzorger worden bijgestaan’
De verzorgers van de Dienst voor Levensoriëntatie
& Geestelijke Verzorging van het UMC Utrecht
vertegen woordigen verschillende religieuze en
spirituele stromingen: katholicisme, islam, protes-
tantisme, hindoeïsme en humanisme. Ari van Buuren
vertrok vorige maand als hoofd van deze dienst.
We leggen hem vijf stellingen voor.
26 Uniek
Tekst: Elke Lautenbag. Foto:Marcel Bakker | HiRez Images.
Geestelijke verzorging hoort niet
in een ziekenhuis thuis.
‘ONJUIST. Iemand die met ziekte en dood te maken krijgt,
wordt geconfronteerd met gevoelens en vragen waar hij eerder niet
zo bij stilstond. Waarom overkomt mij dit? Waaruit put ik kracht,
inspiratie en troost? Hoe vind ik een manier van omgaan met mijn
ziekte? Hoe blijf ik aan het roer? Een patiënt en zijn naasten verkeren
vaak in een existentiële of spirituele crisis. Zij hebben recht op
geestelijke verzorging om hun weg daarin te vinden. Dat bij wet
vastgelegde recht heeft iedere patiënt in ieder ziekenhuis.’
De meeste zieken huizen nemen
genoegen met katholieke en protestantse
geestelijk verzorgers.
‘WAAR HELAAS. Dat komt door een gebrek aan visie.
Sommige ziekenhuisdirecties vinden christelijke geestelijk verzorgers
volstaan. Ze bekijken het vanuit zichzelf, niet vanuit de patiënt.
De behoefte aan geestelijke verzorging is bepaald niet kleiner dan
twintig jaar geleden. Wel anders. Mensen hebben vaak een mix
uit verschillende tradities. Door de secularisatie en de pluriforme
samenleving zijn ook collega’s met een humanistische en een andere
religieuze achtergrond dan de christelijke nodig. Dat vergt tijdelijk
een extra investering, waarvoor men soms terugschrikt. Omdat onze
Dienst als onderdeel van de directie Concernstaf Raad van Bestuur
het hele ziekenhuis beslaat, is het gemakkelijker diversiteit te weerspiegelen.
Als iedere divisie haar eigen geestelijk verzorger moet
aanstellen, is dat lastiger. Dat probleem hebben hier bijvoorbeeld de
maatschappelijk werkers. Die zijn wel bij de divisies ondergebracht
en je ziet dat er nog geen enkele allochtone maatschappelijk werker
in dienst is. Terwijl veel patiënten beter uit de voeten zouden kunnen
met bijvoorbeeld een moslim maatschappelijk werker.’
De meeste patiënten willen geen
moslim geestelijk verzorger aan
hun bed.
‘MEESTAL WAAR. Nog wel. Maar wij streven naar
emancipatie op dit gebied. Onze geestelijk verzorgers hebben allemaal
een aantal afdelingen in hun pakket. In principe krijgt iedere
patiënt op die afdeling hulp van deze persoon aangeboden. Pas als
zij aangeven liever hulp te krijgen van een geestelijk verzorger die
hun stroming vertegenwoordigt, regelen we dat. Ik spreek liever van
interculturele geestelijke verzorging dan van multiculturele geestelijke
verzorging. “Multicultureel” klinkt voor mij als een vaststaand
feit, als een rij verschillende hokjes waarin iedereen wegduikt in
isolement. Met de eigen groep vluchten in subculturen vind ik niet
wenselijk. “Intercultureel” betekent een keuze. De keuze om met
elkaar in dialoog te gaan, van elkaar te leren, elkaar te respecteren.
Vanuit dat inzicht kan bijvoorbeeld een protestantse patiënt ook
prima door een moslim geestelijk verzorger worden bijgestaan.
Daar sturen we steeds meer op aan, en dat gaat vaak goed. In
het Wilhelmina Kinderziekenhuis, onderdeel van het UMC Utrecht,
heeft wegens omstandigheden de moslima geestelijk verzorger
de taak van onze protestantse collega deels overgenomen. Veel
mensen hebben daar geen probleem mee. Hoewel het voor zowel
de patiënten als de moslima verzorger vaak wel even wennen is.’
Geestelijke verzorging is alleen
zinvol voor stervende mensen.
‘NIET WAAR. Er zijn talloze situaties waarin existentiële
vraagstukken de kop opsteken. Een longtransplantatie bijvoorbeeld.
Deze patiënt krijgt de kans op een langer en beter leven, dankzij
de dood van een ander. Hoe ga je daarmee om? Of een hersenbloeding.
Leren leven met beperkingen. Of een gehandicapt kind.
Hoe verwerk je dat? Voorheen richtten wij ons alleen op patiënten
die op een van de verpleegafdelingen lagen. Tegenwoordig zijn
wij ook beschikbaar voor poliklinische patiënten; mensen die een
of meerdere keren slechts een kort bezoek aan het UMC Utrecht
afl eggen. Ook zij worstelen vaak met zingevingsvragen waarom hun
dit overkomen is of hoe ze hiermee om moeten gaan.’
Aan een patiënt met een vraag over
levensbeëindiging ligt het advies
voor de hand.
‘NIET WAAR. Een geestelijk verzorger geeft geen advies.
Wij leggen onze eigen normen en waarden niet op. Wij zijn geen
missionarissen. Wij oordelen niet over goed en fout. Neem ouders
van een nog niet geboren of pas geboren zeer ernstig gehandicapt
kind. Zij kampen met de onmenselijke opgave om te beslissen of
hun kind levend of dood beter af is. Sommigen willen weten of hun
beslissing verenigbaar is met hun levensvisie, daarin kunnen wij hen
helpen. Zij worden altijd overspoeld met vragen en gevoelens die
zij zich voor die tijd nauwelijks konden voorstellen. Wij kunnen hen
steunen in de zoektocht naar de voor hen juiste antwoorden. Onze
taak zie ik in het mobiliseren van de spirituele krachten, die in elk
mens schuilen. Wij helpen hen bij het aanboren en in goede banen
leiden van deze krachten, wat hen tot een beslissing brengt. Wij
bieden hun de gelegenheid om in het reine te komen met zichzelf.
Vergelijk het, zoals Sokrates deed, met een vroedvrouw. Zij maakt
het kind niet, maar helpt alleen met het ter wereld brengen van wat
er al is.’
‘Onze taak zie ik in het
mobiliseren van de spirituele
krachten, die in elk mens schuilen’
Uniek 27