Gedragscode OR - Adviesbureau ATIM

achtergronden
door rob Kusters
is OR-werk rendabel ?
door rob Kusters
Regelmatig spreek ik als medezeggenschapsadviseur
met overlegpartners van ondernemingsraden.
In die gesprekken waren er twee
dingen die mij troffen: het gebrek aan inzicht
in de kosten en baten van een OR en de
schroom bij bestuurders om actief invloed
uit te oefenen op de kwaliteit van de medezeggenschap.
De kosten van een Or
De gemiddelde bestuurder van een organisatie
van zo’n 300 werknemers schat de kosten
van medezeggenschap in op zo’n 30.000 tot
50.000 euro per jaar. Laten we eens rekenen.
Uit een peiling van OR Rendement in 2010
blijkt dat een gemiddeld OR-lid ruim een
halve werkdag per week aan het OR-werk besteedt.
Op basis van negen OR-leden is dat
dus (bijna) één fte. Een modaal inkomen is
33.000 euro, de werkelijke kosten van een
medewerker zijn echter meestal twee keer zo
hoog vanwege werkgeverskosten, kosten van
huisvesting, van apparatuur etc. Alleen aan
tijdsbesteding van de OR-leden is de werkgever
dus zeker 60.000 euro kwijt. Daar komen
de opleidingskosten, de uren van bestuurders,
van P&O, van beleidsmedewerkers en
van secretariële ondersteuning nog bij. Een
tot anderhalve ton per jaar lijkt dan een meer
realistische schatting: zeker het drievoudige
dus.
De baten van een Or
Wat levert een OR op? De bestuurders die ik
het afgelopen jaar heb gesproken, gebruiken
hun OR als bron van informatie over wat er
leeft op de werkvloer en hoe plannen in de
praktijk uitwerken. Die bron wordt echter
wel vaak als ‘gekleurd’ ervaren en niet altijd
representatief. Verder zien de bestuurders de
OR als een mogelijke versneller bij de invoering
van een verandering. Steun van de OR
18
Wat levert de OR nu op voor organisaties en medewerkers? En: wat zou het opleveren
als elk OR-lid in dezelfde tijd gewoon zijn eigen werk deed? Ofwel, wat zijn de kosten
en baten van een OR? Moeilijk te beantwoorden vragen? Misschien wel.
Maar toch zijn het vragen die OR-leden zich regelmatig zouden moeten stellen.
Rob Kusters geeft een voorzet op de antwoorden, vooral bestemd voor bestuurders.
vereenvoudigt volgens hen de communicatie
en werkt draagvlakverhogend. In de praktijk
werken OR’s volgens diezelfde bestuurders
echter ook vertragend. Een andere bijdrage
die een OR kan leveren, is het verbeteren van
bedrijfsplannen. Volgens de bestuurders gebeurt
dat maar weinig of slechts op detailniveau.
Zijn die baten ook in geld uit te drukken? Bestuurders
weten het niet en er is maar weinig
onderzoek gedaan. Maar we kunnen wellicht
een indruk krijgen. Informatie over wat er
leeft op de werkvloer is ook te verkrijgen via
een regelmatig medewerkerstevredenheidsonderzoek
(MTO). De kosten van een MTO
lopen uiteen van een paar honderd tot vele
duizenden euro’s. Zes keer per jaar een eenvoudig
MTO organiseren, kost tussen de
5.000 en 10.000 euro per jaar. Daar komen de
kosten bij van de werktijd die medewerkers
gebruiken om de vragen te beantwoorden.
Uitgaand van een kwartier invullen per keer,
loopt dat voor een organisatie van 300 medewerkers
toch al gauw op naar 0,25 fte per jaar
aan. Als de OR alleen als bron van informatie
fungeert, dan is dat dus vrijwel zeker goedkoper
te organiseren.
De baten van een OR kunnen ook zitten in het
goedkoper maken van een organisatieverandering.
Een reorganisatie die een jaarlijkse
kostenbesparing van 500.000 euro oplevert,
levert 80.000 euro extra op als de OR bijdraagt
tot het twee maanden eerder afronden. Ook
worden reorganisatiekosten (vaak enkele tonnen)
verlaagd als er meer draagvlak is voor de
reorganisatie: minder betrokkenen stappen
naar de rechter om er een schadevergoeding
uit te slepen. Met één flinke reorganisatie kan
een organisatie dus met zijn OR ‘uit de kosten
zijn’, zeker als de OR ook nog zorgt voor verbeteringen
in de plannen. Helaas is het tegen-
overgestelde ook waar: werkt de OR vertragend
bij een reorganisatie en zijn de leden
vooral boos dan kan dat tot veel extra kosten
leiden.
mag je als bestuurder de kosten/batenverhouding
van de Or beïnvloeden?
Ik heb gemerkt dat veel bestuurders schromen
zich te ‘bemoeien’ met OR-aangelegenheden.
Uit een positieve intentie: het wordt
als niet-integer gezien: ‘de OR is de verantwoordelijk
voor zijn eigen werkwijze en daar
heb ik als bestuurder niets mee te maken’.
Vanuit een bedrijfseconomisch standpunt is
dat echter raar: jaarlijks wordt ruim een ton
geïnvesteerd en geen enkele kwaliteitseis gesteld.
Nu ben ik er zeker geen voorstander van dat
een bestuurder de OR vertelt hoe deze zijn
werk moet doen. Werken aan kwaliteitsverbetering
van de OR is echter heel goed mogelijk
met respect voor medezeggenschap. Zo
heeft een OR die een goede vertegenwoordiging
van de achterban vormt, niet alleen
meer draagvlak, maar zal deze ook beter in
staat zijn objectief en representatief als informatiebron
vanuit de achterban te dienen. En
efficiënt medezeggenschapsoverleg dat tot
verbeterde besluitvorming leidt, is ook in ieders
belang. Net als een goede relatie tussen
OR en medewerkers. Door die punten te verbeteren,
ontstaat al een betere verhouding
tussen de kosten en de baten van medezeggenschap.
Drie simpele tips
Het doel van dit artikel is in de eerste plaats
de bewustwording te vergroten. Toch wil ik
niet nalaten om voor bestuurders een aantal
eenvoudige en effectieve methoden aan te
halen om de baten van de medezeggenschap
te verhogen.