ISFLAKET - Ishavsmuseet Aarvak

sysselmannen seg eit eige fartøy som fekk det
tidlegare brukte namnet Nordsyssel.
Manns- og kvinnenamn:
Mange ishavsskuter fekk kvinne- eller
mannsnamn: Arild, Thor, Håkon, Asbjørn,
Aslak, Dag, Fridtjof, Harald, Leidolf, Berntine,
Fredrikke, Gjøa, Minna, Malula, Anna, Anni I,
Gunhild, Helga, Marta, Hulda, Johanne
Karoline, Randi, Kari (Veslekari), Mari
(Veslemari).
Malula
Ein del – truleg ganske mange - av desse
skutene fekk namn etter personar i nær familie
med tingarane. Det gjaldt Gjøa, som fekk namn
etter kona til tingaren av skuta. Det gjaldt også
Malula, som fekk namn etter dotter til ein av
tingarane, russaren Mikhail Rostsjakovski.
Rostsjakovski var ein russisk adelsmann og
offiser som flykta frå Russland i samband med
revolusjonen i 1917. Han slo seg ned i Espevær
i Sunnhordland og innleidde samarbeid med
fiske- og fangstreiar Berner Garvik i Espevær.
Ei av skutene deira fekk namnet Malula. Det er
oppkalling etter dotter til Rostsjakovski. Ho
heitte Maria og hadde tilnamnet Malula.
Andre skutenamn hadde svakare tilknyting til
familieforhold – eller kanskje ingen.
Skutenamn som Veslekari og Veslemari (og
Vesleper) kan like gjerne ha blitt inspirert av
namn frå folkeviser.
Religion/mytologi/overtru:
Sjøfolk og ishavsfolk vart ofte rekna som litt
overtruiske. I alle fall var det nokså uvanleg å
segle ut på ein fredag, ein dag som vart rekna
som ulykkesdag. Frå overtru kjenner ein
omgrepet havfrue som eit vesen i det maritime.
Det gav også opphav til skutenamnet Havfruen.
Frå nordisk mytologi har ishavsskuter fått
desse namna: Odin, Sleipner, Gungnir,
Gjallarhorn, Ægir, Aarvak.
Ægir er lett å forstå som skutenamn. I norrøn
mytologi var det namn på havguden. Også
Gungnir let seg forstå som skutenamn. I
mytologien var det Odin sitt magiske spyd –
venteleg også godt brukbart som harpun!
Gungnir.
Det er verre å forstå kvifor hestenamn frå
mytologien vart brukt som skutenamn. Ordet
hest og namn og nemningar i tilknyting til hest
er tradisjonelt tabu på sjøen fordi det tyder
ulykke. Sleipner har vore namn på ei lang
rekkje fartøy, også fleire ishavsskuter. Ei av dei
var eitt av pionerfartøya frå Sunnmøre i 1898,
med Jonas Fuglevik som skipper. I mytologien
var Sleipner (Sleipnir) Odin sin hest med åtte
bein.
Aarvak skal i mytologien ha vore ein hest som
drog sola over himmelkvelvingen. (Ei anna sak
er at i ishavsmiljøet har folkehumoren gjort
skutenamnet Aarvak heller lite mytologisk ved
å lese det baklengs: ‟Kavrå‟).
Vanskelegast å forstå som skutenamn er
kanskje Gjallarhorn. Det var i mytologien
guden Heimdall sin lur. Det var den han skulle
bruke til å varsle ranarok. Ikkje heilt lett å
forstå at nokon ønskte å dra på ishavet med ei
skute med slikt namn. Namnet har også ved ein
del høve vorte feilskrive som Hjallarhorn.
Isflaket side | 15