ISFLAKET - Ishavsmuseet Aarvak

Vi gjekk frå Longyearbyen torsdag 26. august i
solskin og svartestille, seilte i roleg tempo
nordover langs vestkysten av Spitsbergen og
gjorde landhogg her og der, på Forlandet, inne
i Sankt Johnsfjorden, i Smeerenburg, den
gamle hollandske kvalstasjonen frå 1600-talet,
og på Gravodden, gravplassen frå den same
tida. Spor etter spennande og dramatisk historie
frå Svalbards første” og største
industriperiode”.
Størst åtgaum mellom passasjerane vakte det
sjølsagt då vi same morgonen tok ein
zoodiactur inn i Holmiabukta der vi på nært
hald fekk sjå tre vaksne isbjørnar og ein liten
unge som fråtsa i spekk og kjøt frå ein død
finnkval som rak i land her året før. Litt lenger
inne i fjorden rusla der endå ein mett bamse.
Fleire bjørnar har halde seg kring dette matfatet
heile tida sidan kvalen hamna i fjøra. Vi var
ganske nær dei, men dei ensa oss ikkje. Den
store hannen dukke ned i vatnet og reiv laus
svære kjøt- og spekklunsar som han drog opp
på land, og jamen delte han med dei andre.
Utruleg og heilt uvanleg, men truleg var han
stappmett, og i alle høve var der meir enn nok
mat til alle. Den vesle ungen, fødd i ei snøhole
for om lag 8 månader sidan, var heile tida
påpasseleg med å halde seg trygt mellom beina
til mora. – Ei stor og fin oppleving, og
fotoapparata gjekk varme.
Isbjørnar ved kvalkadaveret i på Nordvest-
Spitsbergen. Foto: Holm
Og sjølsagt måtte vi ein tur opp om 80-graden
før vi endeleg la kursen vestover.
Turen over Framstretet, eller Grønlandshavet
som andre også kallar det, tok godt og vel to
døgn og det finst neppe nok meir fredelg og
avslappande enn å vere om bord i ein romsleg
båt på eit blankt hav. Louise heldt ei forelesing
om sjøpattedyr, Birgitte om isbjørnar, Mick
underviste oss om arktiske fuglar og eg kåserte
om Fridtjof Nansen. Og eine kvelden såg vi
filmen “Fram: One ship – three expeditions”.
Flatt hav heile vegen, men då vi ut på tirsdagen
kom inn i drivisen, kom også skodda.
Grauttjukk skodde, og rett framfor oss på ei
isflore dukka det opp, som ut av intet, ei
isbjørnbinne med ein sprek to-åring labbande
etter. Fram att med kamera og filmapparat.
Den trolske stemninga som skodda skapte,
fineveret og isflaka freista også til ein tur med
zoodiacane. Sju gummibåtar vart sette på
vatnet, utstyrte med radarreflektorar og GPS,
med alle passasjerane og oss guidane om bord.
Og moderskipet vart raskt borte i skoddehavet.
Til stor begeistring fekk alle gå “i land” på ein
stor gammal-is. For første gong for dei aller
fleste: Her sto dei på eit isflak midt ute i
Polhavet og “nesten” ved Nordpolen og vart
tekne bilde av! Ei utruleg oppleving og ei
trolsk stemning. Tett skodde, sterkt lys frå ei
sol der oppe ein stad, isflak og skrugardar rundt
om, blankt hav og heilt stille. “Den store
tystnaden”, som Andrée skreiv i dagboka si. Ei
oppleving for livet.
Om bord att om ettermiddagen heldt Jørn Eldar
Fortun foredrag om Grønlands historie. Min
gode venn Jørn Eldar, som i si tid var med
Ragnar Thorseth til Nordpolen, og eg var blitt
samde om at han på denne turen skulle ta seg
av Grønland og Nordpolen, så skulle eg ta meg
av Svalbard og Nansen/Johansen og
Amundsen. Ei grei arbeidsfordeling.
Det var sommar og sol og rimeleg varmt då vi
etter frukost drog i land ved Daneborg. Fire
staute og unge danske menn, med mangeårig
Siriusmann Jens Bonde i spissen, tok vel imot
oss og viste oss omkring. Dei 8 andre var ute i
patrulje, og oppdraga til den 12 mann og 80
hundar sterke Siriuspatruljen er å overvake
heile Nordaust Grønland, den enorme
nasjonalparken, til fots og med mindre båtar
Isflaket side | 53