ISFLAKET - Ishavsmuseet Aarvak

Luten det året var 6.000 kroner, og Bjørn fann
ut at han ville bruke pengane “på noke
fornuftig”. Dermed vart det skipperskule i
Bergen.
Første turen som skipper var på “Signalhorn”
til Island i 1922. Men det var nokre svarte år
etter krigen. Det var dårlege prisar på både
silda og ishavsprodukta.
På sjøløvefangst!
-I 1929 låg alle budene i Brandal fulle med
skinn. Heilt opp under taket. Berre spekket vart
selt. –Ditta må det pilarot bli slutt på, sa eg.
Oss kan ikkje levere berre spekk.
Dermed reiste Lia-Bjørn til Sandefjord. Han
hadde høyrt om eit svensk firma som dreiv med
sjøløvefangst i Sørishavet. Bjørn fekk seg jobb,
og sende telegram heim til Hjørungavåg om at
arbeidskleda hans måtte sendast med ilpost til
Sandefjord. Ekspedisjonen hadde to ombygde
minesveiparar som moderfaty og fleire små
fiskebåtar til fangstfarty. Sjøløvene vart fangsta
på den tidlegare franske straffekolonien
Kerguelen-øyane.
-Ungane vart kasta på strendene der. Dei
vaksne dyra rømde langt pokker i vold inn over
berga. Dei vart fanga seinare. Store og feite,
fortel han. Bjørn dreiv sjøløvefangst i to år.
Jobben hans var å vere skipper på ein av båtane
som slepte fangsten frå land og ut på skipet.
Luten hans siste året var på 18.000 kroner.
-Eg var komen for å tene pengar, ikkje for å
drikke!
-Viss eg skal vere heilt ærleg, så såg eg ein del
fyll i dette miljøet. Men eg tenkte som så at eg
er komen her for å tene pengar, ikkje for å
drikke, slår han fast. Og for pengane Bjørn
tente på sjøløvefangsten kjøpte han, saman med
eit par andre, skuta “Brattvaag” – som forresten
hadde funne “Andre-ekspedisjonen”.
-“Brattvaag” hadde vore ei trollskute i isen, så
vi døypte henne om til “Kviting” i von om
betre fangstlukke, fortel Bjørn.
Etter namneskifte vart det tre gode turar med
“Kviting”. Men i 1935 forliste ho oppe i
Stredet. I det kraftige uveret vart “Kviting” ført
med isen i 4-5 knops fart mot eit stort isfjell.
Eit stykke før isfjellet vart “Kviting” kasta opp
på eit isflak. Dei måtte fire seg ned på isen,
sprang over isane og kom seg klar isfjellet.
-Vi fekk ikkje med oss det salte støv.
“Flemsøy” låg like ved oss. Mastrene kryssa
kvarandre. Men “Flemsøy” fekk ingen revolt,
seier Lia-Bjørn og legg til at 3-4 mannskap
kom skutelause inn til Isafjord det året.
Kviting, foto: Ishavsmuseets arkiv.
Det nyttar verken å banne eller be.
-Under slike dramatiske hendingar blei vel
sjølv DU redd-?
- Redde! Eg skal seie deg det at det blir ikkje
tid til tenkje. Du må berre prøve å berge livet.
Under slike situasjonar hjelper det verken å
banne eller be, seier Bjørn. –I 1936 ville dei ha
meg til å kjøpe “Øst”, som hadde gått fallitt. Eg
ba dei dra seg honden i vold! Eg hadde nemleg
aldri vore i Øst, forklarer han. Den nye skuta i
reiarlaget vart “Polarstrøm”. I 1939 forliste ho
også. I Vesterisen.
-Det hadde vore dårleg ver, og heller dårleg
med fangst. Påskeaftan snakka eg med Per
Kvien, han ville heim. Eg meinte at eg hadde
for mykje kol att og ville vere lenger. 2.
påskedag såg vi nokre blueback litt lenger aust,
og tok laust sjølv om det var helg. Seinare såg
vi nokre dyr enda lenger ute. Med det same
skuta kom gjennom nokre tronge strimlar,
høyrde eg ein smell i rævenden. Eg snudde
meg, og såg ein kult som spratt skyhøgt. Han
Isflaket side | 39