Juristkontakt 6 - 2012

Universitetet i OsloCamilla LiedEtterlyser tettare samarbeid rundt «gatas folk»Ein ny rapport viser at det erstort behov for gatejuristarsom spesialiserer seg på rettshjelpfor rusavhengige på gata.Samtidig dekker tilbodet berreein liten del av dei samansetteproblema som pregar livet tildesse menneska.Av Jorunn Kanestrøm (UiO)I si doktorgradsavhandling «Irriterendetil stede. Om gatejuristar i Oslo ogKøbenhavn» har Camilla Lied evaluertgatejuristordningane i Noreg og Danmarksine hovudstadar. Det er fyrstegong eit slikt forskingsarbeid blir gjortpå denne typen rettshjelparbeid, fortelforskaren.Evalueringa bygger på feltarbeid,studier av dokument og intervju medbrukarane, juristane, dei frivillige ogandre relevante aktørar, mellom annaJuss-Buss og Rusmiddeletaten i Oslo.Breispektra hjelp– Etter mitt syn vil ei større grad avsamlokalisering og samarbeid mellomhjelpetiltak, som saman kan gje breispektrahjelp over ein lav terskel, væreav det gode. Om ein ikkje allereie kangje eit slikt tilbod innanfor gatejuristtilbodet,bør dialogen mellom hjelpetiltakavære nær, og det bør være lett forbrukarane å kome seg frå eit hjelpetiltaktil eit anna, oppsummerar Lied.Brukarane i fokusBrukarperspektivet har vore sentralt iforskinga hennar. For å få fram ei fyldigskildring av korleis målgruppaopplever gatejurist- tilbodet, har Liedmellom anna intervjua ti av Gatejuristeni Oslo sine klientar og 86 personari målgruppa.– Brukarane av Gatejuristen måetter mitt syn ha eit sentralt fokus nårein skal studera gatejussen sineeigenskapar og mogelegheiter. Å studerekorleis rettshjelparane sjølve serpå sitt arbeid, får liten interesseverdiom vi ikkje får med perspektivet tildei som mottar rettshjelp.Eit mørkt hjørneGatejuristar arbeider i eit «mørkthjørne», der store og samansette problemer overrepresentert, fortel Lied.Målgruppa for gatejuristane er gjernedei som fell mellom alle stolar, ogsom har eit stort behov for langvarigog tolmodig bistand med god takhøgdeog lav terskel. I fylgje Liedmeir enn antydar forskningsmaterialethennar at menneska i målgruppatruleg ikkje ville fått rettshjelp nokonannan stad, om det ikkje var for gatejurist-tiltaket.Bustad, gjeld og helseDei fleste av sakene til Gatejuristen iOslo kjem inn under helse- og sosialområdet.Sakene er gjerne knytta tilbustad, gjeld og helse.– Sakene er gjerne ikkje så kompliserte,men dei har gjerne stor velferdsmessigbetyding for den enkelteklient, fortel ho.LampespørsmåletI avhandlinga diskuterer Lied omGatejuristen i Oslo i større grad børinnlemma nødvendig praktisk hjelp iarbeidet dei gjer for gatas folk. Eiteksempel er ein situasjon der klientensit i mørke i leiligheita som Gatejuristenhar hjelpt han med å få. Kanskjefordi han ikkje veit korleis lampenhan har fått pengar til eller hjelp til åkjøpa skal monterast. Gadejuristen iKøbenhavn yt slik hjelp, mens gatejuristanei Oslo gjerne heller viser klientanetil ein annan instans.– Intervjua med brukarane oghjelpeapparatet syner at gatejuristtiltakabør ha ein terskel i sitt arbeidsom er så lav at nærleiken til brukaraneblir stor. Dette inneber også atein går litt lenger i arbeidet enn åberre fokusera på det juridiske. Detkan innebære å hjelpe til med åhenge opp lampen, fortel Lied.Dei gode historieneLieds materiale dokumenterer at eingatejurist kan gjere ein forskjell, av ogJuristkontakt 6 • 2012 37