Aspectos das Leveduras de Candida Vinculadas as ... - NewsLab
Aspectos das Leveduras de Candida Vinculadas as ... - NewsLab
Aspectos das Leveduras de Candida Vinculadas as ... - NewsLab
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
propicia maior a<strong>de</strong>rência, dificultando<br />
a ação fagocitária pelo sistema<br />
imune (22).<br />
O mecanismo “switching”, <strong>de</strong><br />
alta freqüência e reversibilida<strong>de</strong>,<br />
presenciado n<strong>as</strong> levedur<strong>as</strong> do gênero<br />
<strong>Candida</strong>, conduz a alterações<br />
morfológic<strong>as</strong> <strong>d<strong>as</strong></strong> colôni<strong>as</strong> fúngic<strong>as</strong><br />
e <strong>d<strong>as</strong></strong> proprieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> superfície<br />
celular, além <strong>de</strong> favorecer<br />
também mudanç<strong>as</strong> na sensibilida<strong>de</strong><br />
à drog<strong>as</strong> antifúngic<strong>as</strong> (32, 42).<br />
In vitro, têm-se evi<strong>de</strong>nciado<br />
outros fatores, entre eles, a interferência<br />
sobre a fagocitose e<br />
secreção <strong>de</strong> produtos tóxicos<br />
(metanol, canditoxin<strong>as</strong>, citoquin<strong>as</strong>).<br />
Arena (1993) (2) <strong>de</strong>monstrou<br />
que <strong>Candida</strong> po<strong>de</strong> emitir largos<br />
filamentos capazes <strong>de</strong> invadir<br />
em direção à profundida<strong>de</strong><br />
dos tecidos, se houver maior<br />
quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> nutrientes nest<strong>as</strong><br />
zon<strong>as</strong>. Este fenômeno é conhecido<br />
como tigmotropismo.<br />
A produção <strong>de</strong> substânci<strong>as</strong> toxigênic<strong>as</strong><br />
(toxicoglicoproteín<strong>as</strong> e<br />
canditoxina) ocorre durante processo<br />
infeccioso por espécies <strong>de</strong><br />
<strong>Candida</strong>. Est<strong>as</strong> toxin<strong>as</strong> induzem,<br />
em <strong>de</strong>termina<strong>d<strong>as</strong></strong> doses, a morte<br />
<strong>de</strong> animais <strong>de</strong> laboratório, <strong>de</strong>monstrando<br />
a sua importância<br />
como elemento do mecanismo <strong>de</strong><br />
infecção fúngica (22, 30).<br />
A produção <strong>de</strong> exoenzim<strong>as</strong> leveduriformes<br />
também constitui<br />
importante mecanismo <strong>de</strong> patogenicida<strong>de</strong>,<br />
sendo <strong>as</strong>partil protein<strong>as</strong>es<br />
e fosfolip<strong>as</strong>es <strong>as</strong> substânci<strong>as</strong><br />
enzimátic<strong>as</strong> <strong>de</strong>tecta<strong>d<strong>as</strong></strong>. A observação<br />
inicial do efeito proteolítico<br />
extracelular em fungos leveduriformes<br />
coube a Staib (1965)<br />
(66), mediante crescimento <strong>de</strong> C.<br />
albicans em meio contendo albumina,<br />
como fonte simples <strong>de</strong> nitrogênio.<br />
A ativida<strong>de</strong> enzimática<br />
<strong>d<strong>as</strong></strong> <strong>as</strong>partil protein<strong>as</strong>es é mediada<br />
por uma família (Saps) <strong>de</strong> pelo<br />
menos 10 genes e <strong>de</strong>tectada em<br />
meio contendo soroalbumina bovina<br />
a pH 5,0 (56). Detentor<strong>as</strong> <strong>de</strong><br />
baixa especificida<strong>de</strong> por substratos<br />
protéicos, <strong>de</strong>tém ainda a capacida<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> clivar anticorpos IgA<br />
e IgG, queratina, hemoglobina,<br />
colágeno e mucina (37, 44, 53, 54,<br />
57). O envolvimento da <strong>as</strong>partil<br />
protein<strong>as</strong>es <strong>de</strong> espécies <strong>de</strong> <strong>Candida</strong><br />
na capacida<strong>de</strong> <strong>de</strong> induzir a<strong>de</strong>rência<br />
às célul<strong>as</strong> epiteliais foi constatada<br />
através da indução da infecção<br />
pela penetração <strong>de</strong> tubos<br />
germinativos no tecido par<strong>as</strong>itado.<br />
A visualização <strong>de</strong>ste processo<br />
tem sido observada por microscopia<br />
em cultura <strong>de</strong> célul<strong>as</strong> (6, 22).<br />
A ação da <strong>as</strong>partil protein<strong>as</strong>es foi<br />
verificada in vitro através da observação<br />
<strong>de</strong> que cep<strong>as</strong> mutantes<br />
aproteolític<strong>as</strong> <strong>de</strong> isolados do gênero<br />
<strong>Candida</strong> são menos patogênic<strong>as</strong><br />
para camundongos em relação<br />
às <strong>de</strong> origem enzimática (37).<br />
A presença <strong>de</strong> <strong>as</strong>partil protein<strong>as</strong>es<br />
áci<strong>d<strong>as</strong></strong> em cultivos <strong>de</strong> <strong>Candida</strong><br />
isolados <strong>de</strong> diversos materiais<br />
clínicos varia <strong>de</strong> 62,5 a 100% (65),<br />
sendo <strong>de</strong>tectada em 82,3% <strong>d<strong>as</strong></strong><br />
levedur<strong>as</strong> isola<strong>d<strong>as</strong></strong> da mucosa bucal<br />
<strong>de</strong> diabéticos (52), em 63,3%<br />
e 68,0% <strong>d<strong>as</strong></strong> cep<strong>as</strong> proce<strong>de</strong>ntes<br />
<strong>de</strong> diversos materiais clínicos (8,<br />
65), em 90% <strong>d<strong>as</strong></strong> levedur<strong>as</strong> oriun<strong>d<strong>as</strong></strong><br />
da mucosa bucal <strong>de</strong> fumantes<br />
(64) e em 85,7% <strong>d<strong>as</strong></strong> cep<strong>as</strong><br />
proce<strong>de</strong>ntes da cavida<strong>de</strong> bucal <strong>de</strong><br />
indivíduos imuno<strong>de</strong>primidos (3).<br />
Outra enzima <strong>as</strong>sociada ao<br />
mecanismo <strong>de</strong> infecciosida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
cep<strong>as</strong> <strong>de</strong> C. albicans são <strong>as</strong> fosfolip<strong>as</strong>es,<br />
sendo <strong>de</strong>scrita inicialmente<br />
por Werner (1966) (71),<br />
que observou tal ativida<strong>de</strong> entre<br />
cultivos <strong>de</strong> C. albicans em meio<br />
enriquecido com gema <strong>de</strong> ovo<br />
(fosfodilcolina e fosfatidiletanolamina)<br />
(50, 59). Bioquimicamente,<br />
a secreção <strong>de</strong> fosfolip<strong>as</strong>es por<br />
isolados <strong>de</strong> <strong>Candida</strong> é condicionada<br />
por pH ácido (3,6 a 4,7) e<br />
inversamente <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nte da<br />
concentração <strong>de</strong> carboidratos<br />
como a glicose ou lactose presente<br />
no meio (59). As fosfolip<strong>as</strong>es<br />
compreen<strong>de</strong>m <strong>as</strong> fosfolip<strong>as</strong>es A,<br />
B e C, lisofosfolip<strong>as</strong>e e lisofosfolip<strong>as</strong>e<br />
transcetil<strong>as</strong>e, sendo codifica<strong>d<strong>as</strong></strong><br />
por 10 gens LIPs (56).<br />
As fosfolip<strong>as</strong>es são possuidor<strong>as</strong><br />
<strong>de</strong> dupla importância na<br />
ação infecciosa <strong>de</strong> C. albicans,<br />
mediante participação no controle<br />
<strong>de</strong> crescimento do fungo,<br />
em <strong>de</strong>corrência da sua presença<br />
n<strong>as</strong> extremida<strong>de</strong>s <strong>d<strong>as</strong></strong> form<strong>as</strong><br />
miceliais e atuação também na<br />
danificação dos constituintes lipídicos<br />
da estrutura celular integrantes<br />
da superfície da mucosa<br />
infectada (22, 51).<br />
<strong>Levedur<strong>as</strong></strong> <strong>de</strong> C. albicans iso-<br />
110<br />
<strong>NewsLab</strong> - edição 64 - 2004