Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Paulo</strong> Sérgio Ferreira<br />
os seus (iubens centurioni custodiri eum et habere mitigationem, nec quemquem<br />
prohibere <strong>de</strong> suis ministrare ei); em 24.24, que, alguns dias <strong>de</strong>pois, com Drusila,<br />
ouviu <strong>Paulo</strong> falar da fé em Cristo Jesus (Post aliquot autem dies adueniens Felix<br />
cum Drusilla uxore sua, quae erat Iudaea, uocauit Paulum et audiuit ab eo <strong>de</strong> fi<strong>de</strong>,<br />
quae est in Christum Iesum); em 24.26, que estava à espera <strong>de</strong> algum suborno<br />
por parte <strong>de</strong> <strong>Paulo</strong> (Simul et sperans quia pecunia daretur sibi a <strong>Paulo</strong>) – o<br />
que, po<strong>de</strong>mos acrescentar, po<strong>de</strong>, por si só, justificar o tratamento que havia<br />
or<strong>de</strong>nado que fosse dado a <strong>Paulo</strong> na prisão.<br />
Com base na necessida<strong>de</strong> <strong>de</strong> se aguardar a chegada <strong>de</strong> Jerusalém <strong>de</strong> todo<br />
aquele que <strong>de</strong>sejasse acusar <strong>Paulo</strong>, situou Gamba em 57 a instrução da causa<br />
do apelo <strong>de</strong> <strong>Paulo</strong>, e concluiu: «È in questo contesto temporale ed ambientale<br />
che há inizio e poi si sviluppa il carteggio tra Seneca e Paolo, almeno per<br />
quanto concerne le prime nove lettere non datate.» 72 Assim se enten<strong>de</strong>ria a<br />
preocupação <strong>de</strong> Séneca e <strong>de</strong> Lucílio, na Ep. 1 (ad Paulum), com a reunião<br />
<strong>de</strong> documentação necessária para o Imperador po<strong>de</strong>r administar a justiça.<br />
Para esta empresa contaria o Filósofo com companheiros <strong>de</strong> fé <strong>de</strong> <strong>Paulo</strong> que<br />
lhe trariam as duas cartas aos Tessalonicenses e, como ele, teriam acesso à<br />
residência estival (Horti Sallustiani) <strong>de</strong> Nero. Na Ep. 2, respon<strong>de</strong>ria <strong>Paulo</strong>,<br />
<strong>de</strong> forma solícita, aos agra<strong>de</strong>cimentos <strong>de</strong> Séneca pelo material que tanto o<br />
impressionara. Dado o carácter iminente da audiência junto do Imperador,<br />
comprometer-se-ia Séneca, na Ep. 3, a rever, com o apóstolo, tudo quanto<br />
tinham preparado para a <strong>de</strong>fesa do último. Na Ep. 4, <strong>de</strong>clararia <strong>Paulo</strong> a sua<br />
disponibilida<strong>de</strong>. Da cumplicida<strong>de</strong> entre <strong>Paulo</strong> e Séneca teria, <strong>de</strong> acordo com<br />
a Ep. 5, tomado conhecimento Agripina, que logo se teria dirigirido a Nero<br />
para acusar o apóstolo <strong>de</strong> <strong>de</strong>slealda<strong>de</strong>, o que teria sucitado em <strong>Paulo</strong> maior<br />
reserva e prudência, e, em Séneca, gran<strong>de</strong> preocupação. Na Ep. 6, procuraria<br />
<strong>Paulo</strong> tranquilizar Séneca e Lúcílio, recomendando-lhes paciência e cautela.<br />
Entretanto, teria <strong>Paulo</strong> feito chegar a Séneca a carta aos Gálatas e as duas aos<br />
Coríntios, que, <strong>de</strong>pois <strong>de</strong> parcialmente lidas ao Imperador, lhe haviam, <strong>de</strong><br />
acordo com a Ep. 7, <strong>de</strong> Séneca a <strong>Paulo</strong>, causado muito boa impressão. Na Ep.<br />
8, manifestaria <strong>Paulo</strong> receio <strong>de</strong> Séneca ter sido <strong>de</strong>masiado ousado e sugeriria<br />
outro tipo <strong>de</strong> atitu<strong>de</strong> para evitar a hostilida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Agripina. Na Ep. 9, que não<br />
<strong>de</strong>veria ser posterior a julho-agosto <strong>de</strong> 57, consi<strong>de</strong>raria Séneca justificados os<br />
temores <strong>de</strong> <strong>Paulo</strong> que, a ponto <strong>de</strong> escrever às suas comunida<strong>de</strong>s da Grécia e da<br />
Ásia, acabaria por ser agraciado com um manual <strong>de</strong> retórica e da arte <strong>de</strong> bem<br />
escrever.<br />
Seguem-se as seguintes cartas datadas, que assim aparecem numeradas e<br />
sequenciadas nas principais edições:<br />
170<br />
72 Gamba, 1998, 219.