Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
Paulo de Tarso: Grego e Romano, Judeu e Cristão - Universidade ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Séneca e <strong>Paulo</strong> <strong>de</strong> <strong>Tarso</strong>: conjecturas em torno <strong>de</strong> uma correspondência incerta<br />
Sine fi<strong>de</strong>m autem impossibile placere; cre<strong>de</strong>re enim oportet acce<strong>de</strong>ntem ad Deum<br />
quia est et inquirentibus se remunerator fit (<strong>Paulo</strong>, Heb 11.6).<br />
«Ora, sem fé, é impossível agradar a Deus, porque é necessário que aquele que<br />
se aproxima <strong>de</strong> Deus creia que Ele existe e que é remunerador daqueles que O<br />
procuram.» 81<br />
Τῆς περὶ τοὺς θεοὺς εὐσεβείας ἴσθι ὅτι τὸ κυριώτατον ἐκεῖνό ἐστιν, ὀρθὰς<br />
ὑπολήψεις περὶ αὐτῶν ἔχειν ὡς ὄντων καὶ διοικούντων τὰ ὅλα καλῶς καὶ<br />
δικαίως καὶ σαυτὸν εἰς τοῦτο κατατεταχέναι, τὸ πείθεσθαι αὐτοῖς καὶ εἴκειν<br />
πᾶσι τοῖς γινομένοις καὶ ἀκολουθεῖν ἑκόντα ὡς ὑπὸ τῆς ἀρίστης γνώμης<br />
ἐπιτελουμένοις (Epicteto, Ench. 31.1). 82<br />
«Acerca da <strong>de</strong>voção para com os <strong>de</strong>uses, fica a saber que o mais importante é<br />
isto: ter uma opinião correcta sobre eles – <strong>de</strong> que existem e governam tudo <strong>de</strong><br />
uma forma bela e justa – e teres-te preparado para lhes obe<strong>de</strong>ceres e para te<br />
submeteres a tudo o que suce<strong>de</strong>r, e para o seguires voluntariamente, convencido<br />
<strong>de</strong> que está a ser cumprido pela mais elevada inteligência.»<br />
A divinda<strong>de</strong> ainda se caracteriza pela omnipotência criadora e por ser<br />
espírito invisível:<br />
Id actum est, mihi cre<strong>de</strong>, ab illo, quisquis formator uniuersi fuit, siue ille <strong>de</strong>us est<br />
potens omnium, siue incorporalis ratio ingentium operum artifex, siue diuinus<br />
spiritus per omnia maxima ac minima aequali intentione diffusus, siue fatum et<br />
inmutabilis causarum inter se cohaerentium series – id, inquam, actum est ut in<br />
alienum arbitrium nisi uilissima quaeque non ca<strong>de</strong>rent (Dial. 12.8.3).<br />
«Isto conseguiu, acredita em mim, ele, seja quem for o criador do universo,<br />
seja ele um <strong>de</strong>us capaz <strong>de</strong> tudo, seja uma razão incorpórea criadora <strong>de</strong> obras<br />
imensas, seja um espírito divino que tudo penetra, o gran<strong>de</strong> e o pequeno,<br />
com igual tensão, seja o <strong>de</strong>stino e a sucessão imperturbável <strong>de</strong> causas interrelacionadas<br />
– isto, digo, conseguiu que nada, senão o <strong>de</strong>sprezível, ficasse<br />
submetido à vonta<strong>de</strong> alheia.»<br />
Prope est a te <strong>de</strong>us, tecum est, intus est. Ita dico, Lucili: sacer intra nos spiritus se<strong>de</strong>t,<br />
malorum bonorumque nostrorum obseruator et custos; hic prout a nobis tractatus<br />
est, ita nos ipse tractat. Bonus uero uir sine <strong>de</strong>o nemo est: an potest aliquis supra<br />
1991, 518.<br />
81 Trad. <strong>de</strong> Costa et al., 1991, 1582.<br />
82 Sigo a lição <strong>de</strong> Epictetus, The Discourses as Reported by Arrianus, the Manual, and Fragments,<br />
vol. I-II, with an English translation by W. A. Oldfather, Cambridge (Mass.)/London, 1978-<br />
1979, 510 e 512.<br />
175