pdf indir - YDİ Çağrı

panorama
- SIRBİSTAN-KARADAĞ-
Referandumdan ayrılık çıktı…
Sırbistan ile Karadağ’ın 4 Şubat 2003’ten bu yana varolan devlet birliği, 21 Mayıs’ta yapılan referandum ile son buldu. Böylece Yugoslavya’yı
oluşturan altı birlik cumhuriyetinin hepsi birbirinden ayrılmış, 20. yüzyılın başına dönülmüş, Avrupa’daki devletlerin sayısı artmış oldu.
10
Emperyalist güçlerin Yugoslavya’yı
parçalama siyasetinin
de doğrudan bir sonucu olan
bu gelişme, 2002 yılında Avrupalı
emperyalistlerin Yugoslavya Federal
Cumhuriyeti’ne dayattıkları Belgrad
Anlaşması’nın öngördüğü bir gelişmedir.
4 Şubat 2003 tarihinde
Sırbistan-Karadağ olarak ortaya çıkan
devletler birliğinde, üç sene geçtikten
sonra bu birlikte yer alan iki
tarafa referandum ile birlikten ayrılma
hakkı tanınıyordu.
Avrupa Birliği yetkililerinin böylesi
bir referandumda birlikten ayrılmak
için dayattığı oy oranı %55 idi.
21 Mayıs 2006 tarihinde gerçekleştirilen
referanduma katılım %86.3
oldu. Referandumda oy kullananların
%55.5’i Karadağ’ın Sırbistan’dan
ayrılması yönünde oy kullandı.
Yani yüzde yarım puanla, kimi verilere
göre 1800 civarındaki oyla
Karadağ’ın kaderi belirlenmiş oldu.
Seçim komisyonunun resmi açıklamasına
rağmen seçim sonucuna itiraz
eden sağcı-milliyetçi Sırp partisinin
seçimin yinelenmesi talebi ise
reddedildi.
Karadağ parlamentosu beklendiği
gibi ayrılma kararını 3 Haziran’da
ilan etti. Karadağ’ın devlet olarak
varlığını tanımak için Avrupa Birliği
üyeleri devletler 12 Haziran’da yapılan
Dışişleri Bakanları toplantısına
kadar beklediler ve sözkonusu toplantıda
Karadağ’ın devlet olarak varlığı
kabul edildi. AB üyeleri devletlerden
önce ise İzlanda, İsviçre ve Rusya
Karadağ’ı tanıdığını açıkladı.
Karadağ’ın Sırbistan’dan ayrılmasına
karşı olan radikal milliyetçi kesime
rağmen Sırbistan yönetimi seçimlerin
sonuçlarını Karadağ’ın yasal
bir hakkı olarak kabul ettiğini
açıkladı, Karadağ’ı devlet olarak tanıdığını
ilan etti. Böylece Avrupa’da
620.000 nüfuslu yeni bir devlet ortaya
çıktı.
Yapı la n u lusla ra rası a n la ş-
maya göre böylesi bir ayrılmada
eski Yugoslavya’nın, ardından da
Sırbistan-Karadağ’ın Birleşmiş
Milletler’de veya benzeri uluslararası
kurumlardaki temsiliyet hakkı,
hak ve yükümlülükleri Sırbistan’a
geçmektedir. Bu durumda Karadağ,
uluslararası kurumlara tanınmak
için ya da üye olarak kabul edilmek
için başvuruda bulunmak zorunda.
Karadağ yönetiminin açıklamalarına
göre ulusal hedefleri Birleşmiş
Milletler’e üye olmanın yanısıra
NATO ve AB’ye üye olmaktır.
K a r ad a ğ ’ı n refera ndu m i le
Sırbistan’dan ayrılma kararı vermesi
bir yanıyla da ulusların kendi kaderini
tayin etme hakkını kullanması
oluyor. Bu durum, kimi düzen savunucularının
ulusal sorunun gerçek
çözümünün ancak devrimle mümkün
olduğunu savunmamıza karşı,
“bakın işte çözüm budur ve kapitalizm
koşullarında da çözüm mümkündür”
siyasetini haklı çıkarmak
için kullandığı, kullanacağı bir durum.
Bu bağlamda en azından birkaç
nokta bilince çıkarılmak zorundadır.
Karadağ hem Yugoslavya çerçevesinde
hem de Sırbistan-Karadağ çerçevesinde
sürekli belli ölçüde otonom
olan, federal bir cumhuriyetin parçalarından
biri olmuştur. Bir bakıma
kendi başına hep bir “küçük” devlet
olagelmiştir. İkincisi, Yugoslavya’nın
dağılması kanlı çatışmaların, savaşların
doğrudan bir sonucu olmuştur.
Bunda emperyalist güçler, özellikle
de ABD ve AB’li emperyalist güçler
belirleyici rol oynamıştır. Bu süreçte
Karadağ kendi devlet yapısına sahip
olmuş, hükümetini kurmuş, para birimini
önce Mark sonra da Euro olarak
belirlemiş, kendi ekonomisine de
sahip ve gümrük sınırları olan bir
birlik devleti olarak yaşamını sürdürmüştür.
Bu bağlamda aslında
Karadağ’ın “artık bağımsız” olduğunu
tespit etmek gerçeği tam yansıtmamaktır.
Hepsinden önemlisi de
Karadağ’ın Sırbistan ekonomisi için
fazla belirleyici bir role sahip olmamasıdır.
Karadağ’ın Sırbistan için en
önemli yanı Adriyatik’e açılan yol olmasıdır.
Bütün bunlara ek olarak Karadağ’ın
nüfusunun büyük bölümü esas olarak
Sırp kökenlidir. Kendisini Karadağ’lı
olarak gösterenlerin nüfusa oranı
%43 olsa da, Karadağlıların Sırp
ulusundan ayrı bir ulus veya halk
olup olmadığı bizzat halkın kendisi
tarafından soru işareti olarak kabul
edilmektedir. Açıkça Sırp olduğunu
ilan edenlerin oranı ise %32’dir. Bu
duruma bakıldığında 620.000 olarak
gösterilen nüfusun %75’i Sırp olarak
görülmektedir. Bu durumda aslında
bir ulusun –ezilen bir ulusun– diğer
ulustan –ezen ulustan– ayrılması
sözkonusu değil. Buna rağmen ama
ayrılma kararı şimdilik pratiğe geçirilmekte
ve ayrılık süreci barışçıl olmaktadır.
Bu barışçıl sürecin ne kadarının
emperyalistlerin dayatmaları
sonucu olduğu da ayrıca gözönüne
alınması gereken bir gerçekliktir.
Bu noktada Sırbistan yönetimi ile
AB emperyalistleri arasında yürüyen
sürtüşmeler, çelişkiler ve özellikle de
Kosova sorunu ile BM Uluslararası
Savaş Suçluları Mahkemesi bağlamında
çözülmesi gereken sorunlar
önemli rol oynamaktadır. Sırbistan
yönetimi ve özellikle de parlamentodaki
radikal milliyetçi kesimin
Karadağ’ın ayrılma kararına karşı
şiddet, zor kullanma ortamının olmaması
olgusu bu hesaplarda bilinçte
tutulmak zorundadır.
Karadağ’ın iç çelişkileri bağlamında
da sözkonusu kararın tüm
oy hakkına sahip olanların çoğunluğunun
değil, referanduma katılan
kesimin oy çokluğuyla verilen bir
karar olduğu bilinçte tutulmalıdır.
Kuşkusuz ki formel bakıldığında bir
oy fazlasıyla da olsa referandumda
çoğunluk ayrılma yönünde karar
vermiştir. Fakat ülkedeki gelişmeler
bağlamında referanduma katılmayanlarla,
referandumda ayrılığa karşı
oy kullanan %44.5’in de hesapta tutulması
gerekiyor. Bu kesimin gelecekte
yeni çatışmaların alevlenmesine
yol açıp açmayacağı da şimdilik
belli değil, ama çatışmaların çıkma
potansiyeli varlığını koruyor.
Sonuçta AB emperyalistlerinin
belirlediği çerçevede, üçte ikilik oy
çokluğunun elde edilemeyeceği öngörüldüğünden,
sınır %55 oranı olarak
belirlenmiş ve Yugoslavya’nın
parçalanmasının son adımı da atılmıştır.
Sırbistan yönetimini bundan
sonra da meşgul edecek olan
şey, Kosova’nın statüsü olacaktır.
Karadağ’ın ayrılma kararı aynı zamanda
Kosova’nın Sırbistan’dan ayrılmasını
isteyenler için bir örnek
teşkil etmektedir. Emperyalistlerin
“Balkanlaştırma”, daha doğrusu böl,
parçala ve rahat yönet siyaseti sürdürülüyor.
Karadağ Sırbistan’la olan devlet
birliğinden ayrılma kararı verse de
ve bu durum siyasi bağımsızlık gibi
görünse de Karadağ gerçekte bağımsız
değil, bilakis emperyalist güçlere
bir sığıntıdır… onlara bağımlıdır.
Karadağ’ın AB’ye üyeliğinin gerçekleşmesi
süreci de esas olarak AB emperyalistlerinin
Karadağ’ı daha çok
kendilerine bağımlı kılmanın süreci
olacaktır. Bu durum gözönüne alındığında
Karadağ’ın bağımsız olduğunu
söylemenin de gerçeği tam yansıtmadığı
bilince çıkarılmalıdır.
Sonuç olarak “Philipp Morris
Cumhuriyeti” olarak da adlandırılan
Karadağ, ekonomisini kara para,
mafya ilişkileri, sigara kaçakçılığı vb.
üzerinden düzenlemektedir. İtalyan
savcılarının hesaplarına göre Karadağ
bütçesinin %60’ını kaçakçılıkla sağlamaktadır.
Turizm gelirleri bir kenara
bırakıldığında, gelirlerinin bu
kaynağı kurutulduğunda Karadağ’ın
ekonomik olarak aslında kendi başına,
bağımsız olarak yaşayabilmesi
zor. Bu da Karadağ’da iktidarı elinde
tutanların emperyalistlere daha çok
sığınmaya, onlara bağımlılığı kabul
etmeye temel oluşturuyor.
Sınıf bilinçli işçilerin görevi, ezilen
ulusların gerçek kurtuluşunun emperyalizme
bağımlılıkla değil, emperyalizme
karşı mücadeleyle, devrimle
gerçekleşebileceğini işçilere,
emekçilere kavratmaktır. Karadağ’ın
somut durumunun bağımsızlığın,
özgürlüğün bir örneği olamayacağını
bilinçlere kazımaktır.
21 Haziran 2006