You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
de” karfl›yd›. Böyle düflünen sanatç›,<br />
kaç›n›lmaz olarak mevcut burjuva<br />
düzenin adaletsizliklerini, çürümüfllü¤ünü,<br />
haks›zl›klar›n› sanat›n<br />
konusu olarak ele almayacak, bunlar›<br />
görmezden gelecek ya da bizzat<br />
üretti¤i ürünlerle bunlar›n gözlerden<br />
gizlenmesine, unutturulmas›na<br />
hizmet edecektir.<br />
Ayfle: Elbette bu sanatta düz bir<br />
flekilde yap›lm›yor. Kimileri, “muhalif”<br />
gözükerek yapar bunu. Güya<br />
eseriyle düzeni elefltirir gibi gözükürken,<br />
düzeni kutsar; bir taraftan<br />
elefltirirken, baflka bir yan›yla ona<br />
güç verir. Sanatsal ustal›k, bu kez,<br />
“cellatla as›lan›” birbirine kar›flt›r›r,<br />
burjuvazinin ideolojisiyle proletaryan›n<br />
ideolojisi, devrimle karfl› devrimin<br />
söylemi aras›ndaki farklar silinir.<br />
“Sanat›n gücü”, iflte burada düzenin<br />
hizmetine girer. Gerçeklikten<br />
kaç›fl, güçsüzlük, inançs›zl›k, cinsellik,<br />
korku(tu)culuk, mistisizm,<br />
nihilizm gibi biçimlerle kendini<br />
gösteren çöküfl sanat› iflte bu zeminde<br />
ve bu flekilde ortaya ç›km›flt›r.<br />
Asl›nda flu bir gerçektir ki, tüm<br />
tarih boyunca, sanat alan›ndaki en<br />
görkemli ürünler, s›n›f mücadelelerinin<br />
en üst düzeyde seyretti¤i, en<br />
büyük alt-üst olufllar›n›n yafland›¤›,<br />
baz› s›n›flar›n çürüyüp yok olurken<br />
yeni s›n›flar›n yükseldi¤i, yeni toplumsal<br />
yap›lar›n flekillendi¤i dönemlerin<br />
ürünleridir. Bu anlamda<br />
denilebilir ki, en görkemli sanat<br />
ürünleri, s›n›flar mücadelesinin<br />
yükselifl dönemlerinin ürünleridir.<br />
Mücadelenin d›fl›ndaki sanat, ölü<br />
sanatt›r.<br />
Uzun dönemler bilimde, teknikte<br />
ve kültür, sanat alan›nda say›s›z<br />
geliflmenin yafland›¤›, bilimin ve sanat›n<br />
adeta yuvas› olarak adland›r›-<br />
lan Avrupa emperyalist ülkelerinde,<br />
günümüzde ciddi anlamda bir sanatsal<br />
üretimden söz edilememesi,<br />
iflte sözünü etti¤imiz bu olguyla<br />
do¤rudan ba¤lant›l›d›r.<br />
Mücadelenin d›fl›nda, tarihselli-<br />
¤in ve toplumsall›¤›n, gerçekçili¤in<br />
d›fl›nda bunal›mdan, bireycilikten,<br />
gerçeküstücülükten baflka ne üretilebilir<br />
ki! Brecht flöyle diyor: "Genelde,<br />
yaflamda gerçekçi olmayanlar,<br />
sanatta da gerçekçi olamazlar."<br />
Kemal: Sanat gerçekçilikten<br />
uzaklaflt›kça, sanat ürünlerine de<br />
karamsarl›k, korku, ahlaki yozluk,<br />
felsefi idealizm, gericilik<br />
damgas›n› vurmaya bafllar. Düzenin<br />
bunal›m›, kendini burjuva ayd›nda<br />
ve düzenle statükosu vas›tas›yla<br />
kopmaz bir ba¤ içindeki küçük-burjuva<br />
ayd›nda farkl› biçimlerde yeniden<br />
üretir. Bunal›m ve bireycilik<br />
birbirleriyle ayr›lmaz kardefller gibidirler.<br />
Bunal›m›n sanat› da do¤al<br />
olarak yarat›c›l›ktan yoksun olacak,<br />
çare olarak taklitçili¤e; hatta afl›rmac›l›¤a<br />
baflvuracakt›r.<br />
Sanat, insan› insan yapan özelliklerin<br />
gelifltirilmesine hizmet etmeli,<br />
insan›n manevi dünyas›n› beslemeli.<br />
Oysa, insan›n ruhunu karartan,<br />
yaflama, mücadele etme azmini körelten<br />
“eser”ler, insan› alçaltan, insan›<br />
eme¤ine ve kendine, tarihine,<br />
kültürüne yabanc›laflt›ran garip<br />
ürünler, çok çeflitli flekillerde düzen<br />
taraf›ndan empoze edilmektedir. Bu<br />
sanatta, insan› afla¤›layan, alçaltan<br />
davran›fllar, en özgürlükçü, en ilerici<br />
davran›fllar olarak ilan edilirken,<br />
devrimcilik, fedakarl›k, paylaflmak,<br />
küçümsenir.<br />
Özlem: Bir örnek; devrimciler,<br />
bu sanatta hep karikatürize edilmifl,<br />
kabalaflt›r›lm›fl, mekaniklefltirilmifl,<br />
flematiklefltirilmifl flekillerde yer<br />
al›r. Devrimcilerin hep böyle kaba,<br />
Hayat›n<br />
‹çindeki<br />
TEOR‹<br />
Emperyalizm<br />
dönemi, kültürel<br />
alanda,<br />
ve sanatta da<br />
çürümenin, asalakl›¤›n<br />
kendini gösterdi¤i bir<br />
dönemdir. Ekonomide,<br />
siyasette, hayat›n her<br />
alan›nda çürüyen, asalaklaflan<br />
bir sistemin,<br />
kültür ve sanat alan›nda<br />
farkl› olmas› da düflünülemez<br />
zaten.<br />
mekanik, asl›nda korkak, asl›nda kiflisel<br />
komplekslerinden baflka bir<br />
hareket noktas› olmayan karakterler<br />
olarak gösterilmesine karfl›n, bireyciler,<br />
yozlaflm›fl tipler, güya topluma<br />
kafa tutan en güçlü bireyler olarak<br />
gösterilir.<br />
Devrimciyi oldu¤u gibi gösteremezler.<br />
Çünkü bu da bir cesaret iflidir<br />
ve oldu¤u gibi gösterilen bir<br />
devrimci, ayn› zamanda onlar› vuran<br />
bir devrimci olaca¤› için, romanlar›nda,<br />
fliirlerinde o gerçek<br />
devrimciye yer verme cesaretini<br />
gösteremezler.<br />
Ahmet Altanlar’›n kitaplar›n›n<br />
liste bafl› yap›lmas›yla (dikkatinizi<br />
çekiyorum, liste bafl› olmas› de¤il,<br />
liste bafl› yap›lmas› diyorum ki bu<br />
da meselenin bir baflka yan›d›r), ahlaki,<br />
sosyal çöküflün ayn› dönemlerde<br />
yaflanmas› hiç kuflkusuz rastlant›<br />
de¤il. Bunlar birbirini besliyorlar.<br />
Diyelim ki, Harry Potter gibi<br />
filmler veya ülkemiz televizyonlar›ndaki<br />
“sihirli” diziler, bunlar bir<br />
sanat ürünü mü sizce<br />
Hay›r, sanatla hiç ilgisi yok bunlar›n.<br />
Bunlar iflte en baflta de¤inildi-<br />
¤i gibi, al›n›p sat›lan birer “mal”d›r.<br />
Al›n›p sat›lmak için üretilmifllerdir.<br />
Bunlarda ne biçimiyle, ne muhtevas›yla<br />
sanatsal, toplumsal hiçbir kayg›<br />
yoktur. O tür filmlerde, dizilerde<br />
yer alanlar›n sanatç›l›¤› da tart›flmal›d›r<br />
elbette.<br />
Ayfle: Bu noktada Pablo Picasso’nun<br />
flu sözünü hat›rlamakta yarar<br />
var:<br />
“Sanat› para kazanma arac› durumuna<br />
getirenlerin ço¤u sahtekard›r.<br />
... Hay›r, resim evlere, saraylara<br />
süs olsun diye icat edilmedi. Siz sanatç›n›n<br />
ne oldu¤unu san›yorsunuz<br />
Ressamsa yaln›zca gözleri,<br />
müzisyense yaln›zca kulaklar› olan,<br />
ya da flairse yüre¤inin her k›p›rt›-<br />
s›nda harp çalan, boksörse yaln›zca<br />
kaslar› olan bir geri zekal› m› Tam<br />
tersine! Sanatç› ayn› zamanda politik<br />
bir kiflidir ve dünyada olup biten<br />
iyi, kötü, korkunç, olaylara tüm varl›¤›yla<br />
tepki gösterir."<br />
Elbette burjuvazinin ideolojik<br />
<strong>Say›</strong>: <strong>142</strong><br />
TEOR‹ 33
Change language