Türkiye'de Genç İşsizliği - Gençlik Çalışmaları - İstanbul Bilgi ...

Türkiye’de genç işgücünün eğitim düzeyi yetişkin işgücünün eğitim
düzeyine göre belirgin şekilde yükselmiştir. Bir başka deyişle işgücü
pazarına yeni girenlerin eğitim düzeyi yükselmektedir. Bu gelişme eğitimlinitelikli
işgücü gerektiren sektörlere doğru olacak bir yönelime altyapı
sağlayabilecektir, bu sektorlerde istihdam sağlanamadığı durumda ise
nitelikli-eğitimli işgücünün işsizlik oranı yükselebilecektir.
Türkiye’de istihdam edilenlerin ortalama eğitim düzeyi düşüktür. İstihdam
edilenlerin (15+) üniversite mezunu olanları % 12.4, lise mezunu olanları
%20.9, lise altı % 61.4 çıkmaktadır. Gençlerde ise özellikle 25-29 yaş
grubunda istihdam edilenler arasında üniversite mezunu olma % 27.6’ya
lise mezunu olma % 48.5’e yükselmektedir. 25-29 yaş gurubunda lise altı
eğitim almış olma oranı % 21.5’e düşmektedir.
Ancak işsizlerin eğitim durumu verileri incelendiğinde 5 , 20-24 yaş
grubundaki işsizler ele alındığında bunların % 18.5’nin üniversite mezunu
olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle Türkiye’de, bir yandan üniversite
eğitimi olan işgücü oranı artarken diğer yandan genç (20-24) işgücü içinde
üniversite mezunu olanların işsizlik oranı yüksektir.
20-24 yaş grubundaki işsizler içindeki üniversite mezunlarının yüksek
olması Türkiye’de yeni yüksek eğitimini tamamlamış genç işgücü
istihdamında sorunlar olduğunu göstermektedir.
Genç işsizlerin önemli bir bölümü okuldan yeni mezun olmuş, askerlik
hizmetini yeni tamamlamış, aileleri ile oturan ve bu gibi nedenlerle ilk kez
iş arayanlar olduğu tahmin edilebilir. İşgücü piyasasından aranan
niteliklere uygun olmama, deneyimsizlik, bu konularda yol gösterici
kurumların eksikliği ve ücret beklentilerinin yüksek olması genç üniversite
mezunlarının işsiz kalmalarının nedeni olmaktadır.
Diğer yandan, Tablo III.1’de görüldüğü gibi, gerek 20-24 yaş grubunun
gerek 25-34 yaş grubununun lise ve yüksek okul mezunu işsizlerinin oranı
yetişkinlerin lise ve yüksek okul mezunu işsizlerin oranından daha
yüksektir. Üniversite mezunu olmak ilk iş arayan gençlerde işbulma için bir
avantaj teşkil etmemekte, yüksek eğitim ileriki yaşlarda iş bulmak için
yararlı olmaktadır. Yetişkinlerde üniversite mezunu olup işsiz olma oranı
düşmektedir. Dolayısıyla eğitim işsizlik riskini ilk iş aramalarda
düşürmemekte ve etkisini ileriki yıllarda göstermektedir. Gürsel vd.,
2004’e göre lise mezunları en yüksek uzun dönemli işsizlik oranına
sahiptir. Üniversite mezunları ikinci en uzun işsizlik oranına sahiptir. Bu
oran lise altı mezunlar için en düşük seviyede çıkmaktadır. Yüksek eğitimli
işgücü, daha yüksek maaşla çalışan, iş beklentileri daha yüksek olan, lise
5 Bu istatistiklerde 25-29 ayırımı olan veriler yoktur.
10