Türkiye'de Genç İşsizliği - Gençlik Çalışmaları - İstanbul Bilgi ...

GİRİŞ
Türkiye’de genç nüfus önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Eğitimsizlik,
yoksulluk, sosyal dışlanma bunların bazılarıdır. Bunlar kişisel donam ve
motivasyon eksikliği ile açıklanamayacak kadar boyutlu sorunlardır. Yine
bunlar sadece istihdam olanağı elde etmekle aşılamayacak sorunlardır.
Genç yoksulluğu, kuşaktan kuşağa geçen yoksulluk ve çalışan genç
yoksulluğu, kayıt dışı çalışan, ağır iş koşulları yine istihdamın tek başına
gençlerin ekonomik sorunlarını dahi çözmekte yeterli olamayacağını
gösterecek kadar önemli ve yaygın olgulardır. Diğer yandan ev içi ve dışı
yaşam alanlarının kısıtlı olması; farklı kültür ve kimlik arayışlarının
toplumda hoş görülmemesi, gençlerin okul dışı zamanlarını
değerlendirebilekleri, kendilerini geliştirebilecekleri, aile ve okul dışında
sosyalleşebilecekleri gençlik merkezi gibi onlar için yaratılmış alanların çok
kısıtlı olması ya da bu alanlarda söz haklarının olmaması gibi geniş bir
yelpazeye yayılan sorunlardan söz edilebilir. Genç işsizliğinin azaltılmasının
yukarıda sayılan diğer sorunların çözümünde yegane kritik eşik olduğu
önerilmemekle birlikte, bu makalede incelenecek olan genç işsizliğinin
boyutunun sorunların ağırlaşmasında önemli bir faktör olarak karşımıza
çıktığını söylemek mümkündür.
Gençlerin karşı karşıya oldukları sorunlar dünyada da gündemini
korumaktadır. Dünya Bankası, 2007 Dünya Kalkınma Raporu’nun temasını
“Kalkınma ve Gelecek Nesil” olarak seçmiştir. Raporda işsizlik dışında,
yoksulluk, sağlık, aile kurmak, yurttaş olmak sorunları tartışılmaktadır.
Genç işsizliği de, dünyada önemli bir sorun olarak görülmektedir. 15-24
yaş aralığında 1 milyar genç yaşamaktadır. Bunların % 89’u gelişmekte
olan ülkelerdedir. Bunlardan yaklaşık 657 milyonu işgücüne katılırken 85
milyon genç işsizdir (www.ilo.org/youth). Tüm dünya için işsizlik sorunun
küçük bir kısmıdır. 300 milyona yakın istihdam edilen genç çalışan yoksul
kategorisinde kabul edilebilir. Bir başka deyişle, çalışan gençlerin %50’den
fazlasının çalışan yoksul olarak kabul edilmesi mümkündür (ILO, 2006a).
Tüm dünyada istihdam olanağına kavuşan gençlerin arasında kısa süreli
çalışma, sosyal güvenliksiz çalışma durumları, ağır iş koşulları, gençlerin
yetenek ve niteliklerin işte kullanılmaması, gençlerin işgücü piyasasına
katılımının düşük olması yaygındır. Genç işsizliğinin boyutu BM, Dünya
Bankası ve ILO’nun ortaklığıyla “Gençlik İstihdam Ağı” oluşturulmasına
neden olmuştur (ILO, 2006b). Bu ağın gençlere istihdam yaratmaya
yönelik çalışmalarına Türkiye de katılacağını ve gençlerin istihdamına
yönelik ulusal bir strateji oluşturacağını 2006 yılında taahhüt etmiştir
(www.ilo.org/yen). Ancak Türkiye’nin henüz oluşmuş ve paydaşlarla
tartışılmış bir gençlik istihdamı stratejisi yoktur.
Gençlik ile ilgili yapılan çalışmalarda gençliğin yaş aralığı ile ilgili olarak
farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Eurostat verilerinde kullanılan genç
tanımı 15-24 yaş grubunu kapsamaktadır. Alt gruplar olarak ta 15-19 ve
2