AKP'nin 'Ergenekon Operasyonu' Masallar›

gerekir ve ona da gelece¤iz dahasonra.Mazlum: Özlem arkadafl›n tan›mlad›¤›aflamaya gelifle iliflkin sürecide k›saca anlatal›m. Kapitalizmsüreci, esas olarak ikiye ayr›l›r. Serbestrekabetçi kapitalizm ve tekelcikapitalizm dönemi; emperyalizm,iflte bu ikinci aflaman›n ad›d›r.Serbest rekabetçi kapitalizm dönemininbafllang›c›nda küçük iflletmeler,küçük çapl› üretim vard›r.Kapitalizm boyunca, bunlar süreklibüyümüfltür. Hem iflletmeler, hemüretimin çap› büyürken, “büyüklerinküçükleri yuttu¤u” bir süreç yaflanm›flt›r.Rekabete dayanamayanlarpiyasadan çekildikçe, piyasa dahaaz say›da büyük flirketin elindekalm›fl ve giderek tekelleflme tümpiyasaya hakim olmufltur.Lenin tekelleflmeyle ilgili aflamalar›,tarih bak›m›ndan 1860’lardanbafllatarak flöyle s›ralar:“ 1) 1860-1870: Serbest rekabetingeliflmesinde en yüksek nokta;tekeller belli belirsiz embriyonlarhalindedir. 2) 1873 bunal›m›ndansonra karteller önemli ölçüde gelifliyor;fakat hala istisnai ve kal›c›de¤il geçici olgular durumundad›r.3) 19. yüzy›l›n sonunda görülenyükselme ve 1900-1903 bunal›m›:Karteller bütün ekonomik hayat›ntemeli haline geliyorlar. Kapitalizmemperyalizme dönüflmüfltür.”Kartel, ayn› sektördeki yani ayn›mal› üreten sanayiciler aras›ndarekabeti ortadan kald›rarak dahaçok kar sa¤lama amac›yla tekel kurmaanlaflmas›yla ortaya ç›kan yap›-lara verilen add›r. Yani tekelleflmeninbir biçimidir. Mesela, demirüreten belli bafll› flirketler bir arayagelip, anlaflma yaparlar ve demir fiyatlar›n›belirleme gücüne ulafl›rlar.Kartel büyüdükçe, sadece fiyat belirlemede¤il, üretim koflullar›n›,üretimin miktar›n›, ödeme biçimlerinide belirler, pazarlar› kendi ç›-karlar›na göre bölüflürler... Tekelleflmebazen, birinin ötekileri yutmas›fleklinde de gerçekleflir. Ama serbestrekabetçi aflamadan tekelci aflamayageçiflte ilk baflta en çok rastlananlarbu kartellerdir. Daha 1990’lerin bafl›nda karteller ve tröstler,bir sanayi kolundaki toplam üretiminonda yedisi ya da sekizini ellerindetoplayan bir düzeye ulaflm›fllard›.Burada bir de tröst geçiyor, onuda k›saca açal›m; tröst de karteldendaha ileri bir tekel biçimidir. Karteldeflirketler aras›nda belli anlaflmalarvard›r, bu anlaflmalar d›fl›ndaflirketler kendi içlerinde ba¤›ms›zd›r.Tröstler ise, flirketlerin tek biryönetim alt›nda toplanmas›d›r. Yinetek bir sektördeki birleflmeleriifade eden kartelden farkl› olaraktröstler, ayn› sanayi dal›nda olabildi¤igibi, çok farkl› sanayi dallar›ndakiflirketlerin birleflmesini de ifadeeder.Kemal: Sonuçta önemli olanfludur; kartel veya tröst biçimindekitekeller, üretimin onda yedisini, sekiziniellerinde topluyorlar. Bu geliflme,emperyalizme geçiflin de ilkve en belirleyici aflamalar›ndan birinioluflturuyordu. Lenin, “Emperyalizm”kitab›nda bu aflamay› “ Üretiminve sermayenin yo¤unlaflmas›,tekellerin ortaya ç›kmas›” olarakadland›rm›flt›r.Bu aflamaya iliflkin flunu söylüyorLenin: “Sanayiin ola¤anüstügeliflmesi ve üretimin gittikçe dahabüyük iflletmelerde büyük bir h›zlayo¤unlaflmas› süreci, kapitalizminen karakteristik özelliklerinden biridir.”Hayat›n‹çindekiTEOR‹Bugün sözegelince, kapitalistler,hürteflebbüs’tensöz eder, liberalizmi savunduklar›n›söylerler.Ekonomik modellerini“serbest ticaret” diyeadland›r›rlar. Hay›r, asl›ndaemperyalizmle birliktebunlar sadece biçimselolarak kalm›flt›r.Sanayideki bu yo¤unlaflmayailiflkin flu rakamlara dikkat edelim:Mesela Almanya’y› örnek veriyorLenin: “‹flletmelerin yüzde1’inden az›, toplam buhar ve elektrikgücünün dörtte üçünden fazlas›n›elinde bulundurmaktad›r! Toplamiflletmelerin yüzde 91’ini oluflturan2,97 milyon küçük iflletmetoplam buhar ve elektrik gücününsadece yüzde 7’sine sahiptir!”Tekrar bakal›m rakamlara: fiirketlerinyüzde 91’i enerji gücününyüzde 7’sine, flirketlerin sadeceyüzde 1’i ise, enerji gücünün yüzde75’ine sahip. Tekelleflme iflte böylebir fley ve Lenin bunu flöyle özetliyor:“ Birkaç on bin büyük iflletmeher fleydir; milyonlarca küçük iflletmeise hiçbir fley.”1900 bafllar› tekelleflmenin korkunçh›z kazand›¤› bir kesittir. KuzeyAmerika’da 1904’te 1900 büyükiflletme (ki bunlar toplam iflletmesay›s›n›n sadece yüzde 0,9’unuoluflturuyordu); üretimin yüzde38’ini gerçeklefltiriyordu. Sadece 5y›l sonra ise, “1909’da ülkedeki bütüngiriflimlerin toplam üretimininneredeyse yar›s›, toplam iflletmelerinyüzde birinin elindedir!”Sermayenin bu yo¤unlaflmas›,elbette zincirleme olarak baflka sonuçlar›beraberinde getirdi.Rekabet yerini tekele b›rak›rken,üretim daha da toplumsallafl›-yor, teknik bulufllar art›yordu. Birbaflka önemli geliflme, bütün dünyadakihammadde kaynaklar›n›n devtekeller taraf›ndan ele geçirilip birelde toplanmas› oldu. Hammaddepazarlar›, tekeller aras›nda yap›lananlaflmalarla paylafl›ld›.Özlem: Bugün de söze gelince,kapitalistler, hür teflebbüs’ten sözeder, liberalizmi savunduklar›n›söylerler. Ekonomik modellerini“serbest ticaret” diye adland›r›rlar.Hay›r, asl›nda emperyalizmle birliktebunlar sadece biçimsel olarakkalm›flt›r: Lenin, 1900’lerin bafllar›ndakidurumu flöyle özetliyor:“fieklen kabul edilen serbest rekabetingenel çerçevesi varl›¤›n› sür-Say›: 137TEOR‹ 31