TMS 39 : Finansal Araçlar - Kpmgvergi

31 İş Ortaklıklarındaki Paylar” Standartları, gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan olarakölçülmeleri koşuluyla, bu tür yatırımların kendi kapsamları dışında tutulmalarına izin verir. İşletme, aynımuhasebe politikasını toplam getiri esasına göre yönetilen ancak üzerindeki etkisinin TMS 28 ya da TMS 31kapsamına girmelerine yetmediği diğer yatırımları için de uygulayabilir.(b) İşletmenin bir veya birden fazla risk taşıyan ve anılan risklerin, belgelendirilmiş varlık ve borç yönetimipolitikasına uygun bir biçimde gerçeğe uygun değer esasında yönetildiği ve değerlendirildiği finansal varlıkve borçları bulunmaktadır. Çoklu saklı türev ürünler içeren “yapısal ürünler” ihraç eden ve ortaya çıkanriski, türev ve türev olmayan finansal araçların bir birleşimi aracılığıyla gerçeğe uygun değer esasındayöneten bir işletme buna örnek olarak gösterilebilir. Aynı şekilde, sabit faiz oranlı krediler kullandıran vegösterge faiz oranı riskini türev ve türev olmayan finansal araçların bir birleşimi aracılığıyla yöneten birişletme buna ilişkin diğer bir örnek oluşturur.(c) İşletme elinde bir finansal varlık portföyü bulunan, anılan pörtföyü toplam getirisi (yani faiz veyatemettüsünü ve gerçeğe uygun değerdeki değişimleri) azami olacak şekilde yöneten ve performansını buesasa göre değerlendiren bir sigortacıdır. Sözü edilen portföy belirli türdeki borçları, özkaynakları veya herikisini birden karşılamak amacıyla elde bulundurulmakta olabilir. Anılan pörtföyün belirli borçlarıkarşılamak amacıyla elde bulundurulması durumunda, Paragraf 9(b)(ii)’de belirtilen koşul, sigortacının sözkonusu borçları gerçeğe uygun değer esasına göre yönetmesi ve değerlendirmesine bakılmaksızın ilgilivarlıklar için karşılanabilir. Paragraf 9(b)(ii)’de yer alan koşul, katılımcı sözleşme sahiplerine yapılanödemelerin tutarının daha kısa bir zaman sürecinde (örneğin bir yıl) tahsil edilen kazanç miktarı gibi diğerbazı etkenlere ya da sigortacının takdirine bağlı olmasına rağmen, sigortacının amacının varlıklardan eldeedilen toplam getiriyi daha uzun bir dönemde maksimize etmek olduğu durumlarda dahi sağlanabilir.UR4J.Yukarıda yer verildiği üzere, bu koşul işletmenin finansal araç grubunu yönetme ve performansını değerlendirmebiçimine dayanır. Dolayısıyla finansal araçları bu koşul çerçevesinde gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zararayansıtılan olarak sınıflayan bir işletme, birlikte yönetilen ve değerlendirilen finansal araçlardan bu koşulukarşılıyanların tamamını bu şekilde sınıflar (ilk muhasebeleştirmede sınıflanma gerekliliği çerçevesinde).UR4K. İşletmenin stratejisinin çok kapsamlı bir şekilde belgelendirilmesi gerekmemekle birlikte, söz konusubelgelendirmenin Paragraf 9(b)(ii)’ye uyulduğunu göstermeye yetecek düzeyde olması gerekir. Bu tür birbelgelendirmenin her bir kalem için yapılması gerekmez ancak portföy için gerekebilir. Örneğin bir departmanailişkin performans yönetim sisteminin (kilit işletme personelince de uygun görülen), anılan departmanınperformansının toplam getiri bazında değerlendirildiğini açıkça bir biçimde kanıtlaması durumunda, Paragraf9(b)(ii)’e uyulduğunu göstermek için başka bir belgelendirmeye gerek bulunmaz.Etkin faiz oranıUR5.UR6.UR7.Bazı durumlarda, finansal varlıklar, oluşan kredi zararlarını yansıtan büyük bir iskontoyla elde edilirler.İşletmeler, etkin faiz oranını hesaplamaları sırasında tahmini nakit akışlarına bu türden kredi zararlarını da dahilederler.Etkin faiz oranı yönteminin uygulanması sırasında işletme genellikle, ücretleri, ödenen veya alınan puanları,işlem maliyetlerini ve etkin faiz oranı hesaplamasının içinde yer alan diğer prim veya iskontoları finansal aracıntahmini ömrü boyunca itfa eder. Diğer yandan ücretlerin, ödenen veya alınan puanların, işlem maliyetleri ileprim ve iskontoların daha kısa bir dönemle ilişkili olmaları durumunda, itfa işleminde söz konusu dönem esasalınır. Bu durum, ödenen veya alınan puanlar ve işlem maliyetleri ile prim ya da iskontoların ilişkili olduğudeğişkenin, finansal aracın tahmini vadesinden önce piyasa oranlarına göre yeniden fiyatlandırılması sırasındaortaya çıkar. Böyle bir durumda, uygun itfa dönemi bir sonraki yeniden fiyatlandırma tarihine kadar olandönemdir. Örneğin değişken oranlı bir finansal araca ilişkin bir prim ya da iskontonun, en son faiz ödenentarihten bu yana tahakkuk eden faizi ya da değişken oranın piyasa faiz oranlarına göre yeniden belirlendiğitarihten bu yana piyasa faiz oranlarında gerçekleşen değişimleri yansıtması durumunda, ilgili prim ya da iskonto,değişken faiz oranının piyasa oranlarına göre yeniden belirleneceği bir sonraki tarihe kadar olan dönemiçerisinde itfa edilir. Bunun nedeni, anılan prim ya da iskontonun faizin yeniden belirleneceği tarihe kadar olandönemle ilişkili olmasıdır. Çünkü bu tarihte, ilgili prim ya da iskontonun ilişkili olduğu değişken (yani faizoranları) piyasa oranlarına göre yeniden belirlenecektir. Ancak anılan prim ya da iskontonun değişken oranlı birfinansal araca ait opsiyon alacak farkından (credit spread) veya piyasa oranlarına göre yeniden belirlenmeyenbaşka bir değişkenden kaynaklanması durumunda, sözü edilen prim veya iskonto finansal aracın tahmini ömrünegöre itfa edilir.Değişken oranlı finansal varlıklar veya finansal borçlar için piyasa faiz oranlarındaki değişimi yansıtmakamacıyla nakit akışlarının periyodik olarak yeniden tahmin edilmesi, etkin faiz oranının değişmesi sonucunudoğurur. Değişken oranlı bir finansal varlık veya finansal borcun ilk muhasebeleştirilmesi sırasında vadede tahsiledilecek ya da ödenecek anaparaya eşit bir tutar üzerinden muhasebeleştirilmesi durumunda, gelecekteki faizödemelerinin yeniden tahmin edilmesi normalde ilgili varlık ya da borcun defter değerinde önemli bir etkiyaratmaz.28