TMS 39 : Finansal Araçlar - Kpmgvergi

Saklı türev ürünler (10-13 üncü Paragraflar)UR27.UR28.UR29.UR30.Asal sözleşmenin belirli ve önceden tespit edilmiş bir vadeye sahip olmaması ve işletmenin net varlıklarındakalıntı bir payı temsil etmesi durumunda, anılan sözleşmenin ekonomik özellikleri ve riskleri özkaynağa dayalıfinansal araçlarınki ile aynıdır ve saklı türev ürünün yakın ilişkili olarak görülebilmesi için söz konusu ürününaynı işletmenin özkaynak özelliklerine sahip olması gerekir. İlgili asal sözleşmenin özkaynağa dayalı bir finansalaraç olmamakla birlikte finansal araç tanımını karşılaması durumunda, ekonomik özellikleri ve riskleri, birborçlanma aracının ekonomik özellikleri ve riskleri ile aynıdır.Opsiyon olmayan bir saklı türev ürün (örneğin saklı futures veya swap), ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğeuygun değerinin sıfır olması amacıyla, ilgili asal sözleşmeden sözleşmede belirlenen ya da ima edilen somutkoşullar esas alınarak ayrıştırılır. Opsiyon bazlı bir saklı türev ürün (saklı satış, alış, tavan faiz oranı, taban faizoranı ya da takas opsiyonu gibi), asal sözleşmeden opsiyonun sözleşmede belirlenen koşulları esas alınarakayrıştırılır. Asal sözleşmenin başlangıçtaki defter değeri, saklı türev ürünün ayrıştırılmasının ardından geriyekalan kalıntı tutardır.Tek bir araçta bulunan çoklu saklı türev ürünler, genellikle, tek bir bileşik saklı türev ürün olarak kabul edilirler.Buna karşılık, özkaynak olarak sınıflandırılan saklı türev ürünler (bakınız: TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum)varlık veya borç olarak sınıflandırılanlardan ayrı olarak muhasebeleştirilirler. Buna ek olarak, bir finansal aracınbirden fazla saklı türev ürün içermesi ve söz konusu türev ürünlerin farklı risklerle ilgili olmaları veistenildiğinde ayrıştırılabilir ve birbirlerinden bağımsız olmaları durumunda, birbirlerinden ayrı olarakmuhasebeleştirilirler.Saklı türev ürünün ekonomik özellikleri ve risklerinin asal sözleşmeyle yakından ilişkili olmadığı (Paragraf11(a)) durumlara ilişkin örnekler aşağıda yer almaktadır. Bu örneklerde, 11(b) ve (c)’de belirtilen koşullarınsağlandığının varsayılması durumunda, işletme, saklı türev ürünü asal sözleşmeden ayrı olarak muhasebeleştirir.(a)(b)(c)(d)Hamiline, ihraç edenden, hisse senedi veya mal fiyat ve endeksine göre değişen tutarda finansal aracıgeri almasını isteme hakkı veren bir saklı satım opsiyonu, asal borçlanma aracıyla yakından ilişkilideğildir.İhraç edene, ilgili finansal aracı hamilinden belirli bir fiyattan geri alma hakkı veren bir saklı alımopsiyonu, hamil açısından asal özkaynağa dayalı finansal araç ile yakından ilişkili değildir (Sözü edilenalım opsiyonu TMS 32’de yer alan özkaynağa dayalı finansal araç olarak sınıflanma koşullarınısağladığı ve dolayısıyla bu Standardın kapsamı dışında kaldığı durumlarda, ihraç eden açısındanözkaynağa dayalı bir finansal araçtır).Sözleşmenin geriye kalan koşullarını borçlanma aracının vadesine kadar uzatmaya ilişkin bir opsiyonveya hüküm, uzatmanın gerçekleştirildiği zamanla aynı zamanda yaklaşık cari piyasa faiz oranınayönelik bir düzeltme yapılmış olmadıkça, asal borçlanma aracı ile yakından ilişkili değildir. İşletmeninbir borçlanma aracı ihraç etmesi ve söz konusu borçlanma aracının hamilinin üçüncü bir kişiye anılanborçlanma aracı üzerinden bir alım opsiyonu yazması durumunda, opsiyonun kullanılması sonucundaborçlanma aracının yeniden pazarlanmasında yer alması ya da bunu kolaylaştırmasını sağlaması talepedilebilecek olan bir ihraççı, ilgili satım opsiyonunun, borçlanma aracının koşullarını opsiyonunvadesine kadar geçerli kıldığını kabul eder.Asal bir borçlanma aracı veya sigorta sözleşmesinde saklı hisse senedine endeksli faiz ya da anaparaödemeleri -faiz veya anapara ödemelerinin özkaynağa dayalı finansal araçların değerine endeksliolduğu- asal araçla yakından ilişkili değildir. Nitekim, asal türev ürün ile saklı türev ürünün içerdiğiriskler birbirinden farklıdır.(e) Asal bir borçlanma aracı ya da sigorta sözleşmesinde saklı mala endeksli faiz ya da anapara ödemeleri -faiz ya da anapara ödemelerinin mal (örneğin altın) fiyatına endeksli olduğu - asal araçla yakındanilişkili değildir. Nitekin, asal türev ürün ile saklı türev ürünün içerdiği riskler birbirinden farklıdır.(f)(g)(h)Dönüştürülebilir bir borçlanma aracında saklı özkaynağa dönüştürülme özelliği, hamil açısından asalborçlanma aracıyla yakından ilişkili değildir. (ihraç eden açısından, özkaynağa dönüştürme opsiyonubir özkaynak aracı olup TMS 32’de yer alan sınıflandırma koşullarını sağlaması kaydıyla bu Standardınkapsamı dışındadır ).Asal bir borç sözleşmesinde veya asal bir sigorta sözleşmesinde saklı alım, satım ya da peşin ödemeopsiyonu, opsiyon kullanım fiyatının her bir kullanım tarihinde ilgili asal borçlanma aracının itfaedilmiş maliyetine ya da asal sigorta sözleşmesinin defter değerine yakın (neredeyse eşit) olmadığısürece, asal sözleşmeyle yakından ilişkili değildir. Saklı bir alım ya da satım opsiyon özelliği bulunandönüştürülebilir bir borçlanma aracını ihraç eden açısından, sözü edilen alım ya da satım opsiyonununasal borç sözleşmesiyle yakından ilişkili olup olmadığına ilişkin olarak yapılacak değerlendirme ilgiliözkaynak unsurunun TMS 32’ye göre ayrıştırılmasından önce yapılır.Asal bir borçlanma aracında saklı bulunan ve bir tarafa (“lehdar”) sahibi olamayabileceği belirli birreferans varlığın kredi riskini diğer bir tarafa (“garantör”) devretme imkanı sağlayan kredi türevleri32