TMS 39 : Finansal Araçlar - Kpmgvergi

(b) Devredilen varlığı elden çıkarma imkanı, söz konusu işlemin serbestçe yapılamaması durumundauygulamada herhangi bir anlam ifade etmez. Dolayısıyla:(i) Devralanın devredilen varlığı elinden çıkarma imkanının başkalarının eylemlerinden bağımsız olmasıgerekir (diğer bir ifadeyle, bu imkan tek taraflı olmalıdır); ve(ii) Devralan herhangi bir kısıtlayıcı koşul veya engel koymaksızın devredilen varlığı eldençıkarabilmelidir (örneğin, bir kredi varlığının nasıl satılacağıyla ilgili koşullar veya devralana varlığıgeri alma hakkı veren bir opsiyon).UR44.Devralanın devredilen varlığı satma ihtimalinin düşük olması, tek başına, devredenin devredilen varlıküzerindeki kontrolünü sürdürdüğü anlamına gelmez. Ancak bir satım opsiyonu ya da teminatın, devralanıdevredilen varlığı satmaktan alıkoyması durumunda, devreden, devredilen varlık üzerinde kontrolünüsürdürmektedir. Örneğin bir satım opsiyonu veya teminatın yeterince değerli olması durumunda, devralanıdevredilen varlığı satmaktan alıkoyacaktır; çünkü uygulamada, devralan devredilen varlığı bir üçüncü şahsabenzer bir opsiyon ya da başka kısıtlayıcı koşullar öngörmeksizin satamayacaktır. Bunun yerine, devralan,devredilen varlığa ilişkin teminat veya satım opsiyonu çerçevesindeki ödemeleri elde etmek için anılan varlığıelinde tutmaya devam edecektir. Sözü edilen koşullara göre, devreden devredilen varlık üzerindeki kontrolünüsürdürmektedir.Bilanço dışı bırakılması uygun görülen devirlerUR45.UR46.İşletme devredilen varlıklara ilişkin faiz ödemelerinin bir kısmını elde etme hakkını, bu varlıklara hizmetvermesinin bir karşılığı olarak elinde bulundurabilir. İşletmenin, ilgili hizmet sözleşmesinin iptali ya da devrisonucunda elde etmekten vazgeçeceği faiz kısmı, ilgili hizmet varlık ve borcuna dağıtılır. Faizin işletmece eldeedilmeye devam edilecek kısmı, yalnızca faiz alacağıdır. Örneğin işletme, hizmet sözleşmesinin devri veya iptaliüzerine hiçbir faizden vazgeçmeyecek ise, faiz ödemelerinin tamamı yalnızca faiz alacağıdır. Paragraf 27’ninuygulanması amacıyla, ilgili hizmet varlığının ve yalnızca faiz alacağının gerçeğe uygun değerleri, ilgili alacağındefter değerini varlığın bilanço dışı bırakılan kısmı ve muhasebeleştirilmeye devam edilen kısmı arasındadağıtmak için kullanılır. Belirlenen bir hizmet bedelinin bulunmaması veya anılan bedelin işletmenin sunduğuhizmeti karşılamaya yetmeyeceğinin öngörülmesi durumunda, ilgili hizmet yükümlülüğü için gerçeğe uygundeğer üzerinden bir borç muhasebeleştirilir.Paragraf 27’nin uygulanması amacıyla, işletme, bilanço dışı bırakılan kısmın ve muhasebeleştirilmeye devamedilen kısmın gerçeğe uygun değerlerinin hesaplanması sırasında 28 inci Paragrafa ek olarak, 48, 49 ve UR 69-UR82 Paragraflarında yer alan gerçeğe uygun değer ölçümüne ilişkin hükümleri de uygular.Bilanço dışı bırakılması uygun görülmeyen devirlerUR47.Takip eden hüküm, Paragraf 29’da belirtilen ilke doğrultusundaki bir uygulamadır. İşletmenin, devredilenvarlığın mülkiyetinden kaynaklanan risk ve yararların tamamına yakın bir kısmını elinde bulundurmasısebebiyle, devredilen varlıkla ilgili temerrüt zararlarına ilişkin olarak sağladığı teminatın devredilen varlığınbilanço dışı bırakılmasını engellemesi durumunda, devredilen varlığın tamamı muhasebeleştirilmeye devamedilir ve elde edilen bedel borç olarak muhasebeleştirilir.Devredilen varlıklardaki devam eden ilgiUR48.Aşağıda yer alan örnekler bir işletmenin devredilen varlık ve buna bağlı borcu Paragraf 30’a göre nasıl ölçmesigerektiğini gösterir.Bütün varlıklar(a) Devredilen varlıkla ilgili temerrüt zararlarının ödenmesine ilişkin olarak işletme tarafından sağlananteminatın, işletmenin ilgili varlıktaki devam eden ilgisi ölçüsünde devredilen varlıkların bilanço dışıbırakılmasını engellemesi durumunda, söz konusu devredilen varlık devir tarihi itibariyle, (i) ilgili varlığındefter değeri ve (ii) işletmenin devir işleminde tahsil ettiği bedelin geri ödemek zorunda kalabileceği enyüksek tutarından (“teminat bedeli”) düşük olanından ölçülür. Devre bağlı borç, başlangıçta, teminatıngerçeğe uygun değerinin teminat miktarına eklenmesi suretiyle bulunacak tutardan ölçülür (bu tutar, normalkoşullarda, devir dolayısıyla tahsil edilen bedele eşittir). Bunu takiben, teminatın başlangıçtaki gerçeğeuygun değeri zamanla orantılı olarak kâr veya zararda muhasebeleştirilir (bakınız: TMS 18) ve ilgili varlığındeğer düşüklüğüne uğramış olması durumunda varlığın defter değeri değer düşüklüğü tutarı kadar azaltılır.38