Bülten 42 (Eylül 2006) - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

24 29DOSYAANKARA’NIN DEPREMSELLİĞİŞekil 1: Ankara ili Deprem Bölgeleri HaritasıANKARA’NIN DEPREMSELLİĞİBülent Özmen, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi, ozmen@deprem.gov.trGİRİŞAnkara kent merkezi Bayındırlık ve İskan Bakanlığıtarafından yayımlanan ve halen yürürlükte bulunanTürkiye Deprem Bölgeleri haritasında IV. derecedeprem bölgesinde yer almaktadır (Gencoğlu, vd.,1996) (Şekil 1). Ankara il sınırları içindeki alanın %8'i I. derece, % 21'i II. derece, % 32'si III.derece ve %38'i IV.derece deprem bölgesindedir (Özmen vd,1997). Ankara'nın büyük bir çoğunluğu % 70'i III. veIV. derece deprem bölgesinde, geri kalan % 30'u iseI. ve II. derece deprem bölgesinde yer almaktadır.ANKARA KENTİ VE YAKIN CİVARININJEOLOJİSİSarıaslan vd., 1998'e göre Ankara kenti ve yakıncivarında; Söğüt Metamorfitleri (Sm), KeçikayaKireçtaşı (Tkk), Blok (Tkb), Karakaya karışığı (Tk),Bakırköy Formasyonu (Jba), Bilecik Kireçtası (JKb),Soğukçam Formasyonu (JKs), BeypazarıFormasyonu (Tbe), Bozkır Formasyonu (Tbo),İçAnadolu Volkanitleri (Ti), Bozdağ Bazaltı (Tb),Gölbaşı Formasyonu (Tg) ve Alüvyon (Qa) birimlerinitanımlayarak 1/100.000 ölçekli olarakharitalamışlardır. Bu haritalardan yararlanarak veCoğrafi Bilgi Sistemi teknolojisi kullanılarak Ankarakentinin jeoloji haritası elde dilmiştir (Özmen, 1998)(Şekil 2). Sarıaslan vd., (1998) Ankara kentmerkezinde mostra veren birimleri kısaca aşağıdakigibi tanımlamışlardır;Söğüt Metamorfitleri (Sm): Bölgede yüzeyleyenen yaşlı kaya birimi olup, metamorfik kayalardanoluşmaktadır. Söğüt metamorfitleri, muskovit-kuvarsşist, serisit-klorit kuvars şist, muskovit epidotkuvars şist, aktinolit-Muskovit-albit-kuvars şist,glokofan-albit şist, mermer, muskovit-klorit-kalkkuvarsşist ve bunun gibi kayalar içermektedir. Bukayalar bölgenin en alt birimidir.Keçikaya Kireçtaşı (Tkk): Gri, beyaz renkte,kristalize özelliktedir. Üst-Permiyen-Triyas yaştadır.Blok (Tkb): Gri ve beyaz renkte, rekristalize,Karbonifer-Permiyen yaştaki neritik kireçtaşlarındanoluşmaktadır. Bu kireçtaşları, spilitler içinde, iriliufaklı bloklar şeklinde bulunmaktadır .Karakaya Karışığı (Tk): Bu birim, yer yer kırmızıderin deniz killeri, çört ve Pelajik çökel ara katkılarıbulunduran spilitik volkanitler içinde blokgörünümünde sığ deniz kökenli çeşitli iriliktekireçtaşı bloklarıyla, kalkşist, diyabaz, radyolaritbloklarından oluşmaktadır .Bakırköy Formasyonu (Jba): Birim genelliklekumtaşından oluşmaktadır. Yer yerde kiltaşı, miltaşı,kumlu kireçtaşı ve çakıltaşı içermektedir. Söğütmetamorfitleri ve Karakaya Karışığının üzerindeuyumsuz olarak yer almaktadır.Bilecik Kireçtaşı (JKb): Bej, pembe, kirli beyazrenkte kireçtaşından oluşan birim, kalın ve ortakatmanlı olup, yer yer de belirsiz katmanlıdır. Birimioluşturan kireçtaşı, biyomikrit, oomikrit, pelmikrit vemikrit tipindedir.Bilecik Kireçtaşı (JKb): Bej, pembe, kirli beyazrenkte kireçtaşından oluşan birim, kalın ve ortakatmanlı olup, yer yer de belirsiz katmanlıdır. Birimioluşturan kireçtaşı, biyomikrit, oomikrit, pelmikrit vemikrit tipindedir.Soğukçam Formasyonu (Jks): Genellikle kirlibeyaz, pembemsi renkte yarı pelajik kireçtaşı ile killikireçtaşından oluşmaktadır. Yer yer çört ve volkanitara düzeylidir.Beypazarı Formasyonu (Tbe): Altta başlıcaçakıltaşı, kiltaşı, kumtaşı, silttaşı, kömürlükiltaşından oluşmaktadır. Formasyonun alt kesimlerigenellikle kırmızı renktedir. Orta kesimleri isekumtaşı, silttaşı, marn, killi kireçtaşı, marn, jips, siltlive tüflü marn, Beypazarı dolayında trona içeriklidir.Birimin üst kesimleri ise sarımsı kireçtaşı, yer yerkilli kireçtaşından ibarettir.İç Anadolu Volkanitleri (Ti): Eosen-Pliyosenarasında oluşan volkanitler Ankara ilinde oldukçayayılım gösterirler. Volkanitler, aglomera, tüf,andezit, trakiandezit, riyolit, bazalt ve tüfittenoluşmuştur.Gölbaşı Formasyonu (Tg): Gri, boz, kırmızı renktetutturulmamış ve az tutturulmuş çakıltaşı, kumtaşı,miltaşı ve az çakıltaşından oluşmaktadır. Genelliklekatmansız ve yatay düzeyler sunan formasyon,Bozdağ bazaltı üzerinde açısal uyumsuz olarak yeralmaktadır.Alüvyon (Qa): Bölgede yaygın alanlar (Kazan,Çubuk) kaplayan alüvyon yüzeylemelerinin yanı sıra,Sakarya nehri ve Ankara çayı boyunca dayataklarının durumuna göre artan genişlikte alüvyonörtüleri yer almaktadır. Bunlar, yer yer çok ince kum,mil ve kil yaygılı, laminalı, kırışıklı, büzülme çatlaklıtaşkın ovası fasiyesinde oluşuk dışı çakıltaşı, oluşukiçi çamur topağı, teknemsi çapraz tabakalı kum,üstte düzlemsel çapraz tabakalı kum, en üstte demikro çapraz tabakalı ve yatay ince kum, milbulunan yatay fasiyesi görünümündedir.ANKARA VE ÇEVRESİNDEKİ NEOTEKTONİKDÖNEME AİT FAYLARNeotektonik, herhangi bir bölgede meydana gelmişolan son tektonik rejim değişikliğinden günümüzekadar geçmiş olan zaman içerisindeki tektonizmanıntümüne denir (Şengör, 1980). Koçyiğit (1991)'egöre, neotektonik olaylar, bu bölgede GeçMiyosen'den beri devam etmektedir. Neotektonikdönem, fay denetimli karasal sedimantasyon,kalkalkalin-alkalin volkanizma ve karmaşık jeolojikyapılar olmak üzere üç ana unsurla belirginlikkazanmıştır. Jeolojik yapılar genç ve yeniden etkinlikkazanmış eski yapılardan oluşur ve bunlarınbaşlıcaları kıvrımlar, küçük ve büyük açılı bindirmefayları, doğrultu atımlı faylar, normal faylar vefaylara paralel uzanımlı çizgisel çöküntülerdir.