Bülten 42 (Eylül 2006) - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

32 33Şekil 4: Ankara'yı 140 km çevreleyecek şekilde belirlenen bölge içine düşen depremleryeni bir fay sistemi meydanagelmiştir.1 Şubat 1944 Bolu-GeredeDepremi: Bu deprem 1 Şubat1944 günü 03:22:40'da (GMT)meydana gelmiş olup maksimumşiddeti Io = X, manyitüdü Ms =7.2 ve episantırı 40.80K, 32.20Ddir. Bu deprem 3958 kişininyaralanmasına 20865 yapınıntamamen yıkılmasına ve 21000civarında yapının çeşitli hasarlargörmesine neden olmuştur.Depremin hasar alanı batıdaKocaeli, güneyde Ankara,doğuda Kastamonu ve kuzeydeZonguldak'a kadar yayılmıştır.Bu depremden Ankara'nınkuzeyinde kalan Beypazarı,Kızılcahamam, Çamlıdere, Ayaşmerkezinde 3000 evin hemen hemen tümüylekasabaları ve bağlı köyleri önemli ölçüde hasaryıkıldığı, 4 kişinin öldüğü ve 100 kişinin yaralandığı görmüşlerdir. Ankara ili için hasar 125 ölü, 158belirtilmiştir. Sarsıntı Orta Anadolu'da geniş çapta yaralı, 1450 yıkık ve 2716 hasarlı yapı ve 1829algılanmıştır.hayvan kaybı şeklinde sonuçlanmıştır. Şehir19 Nisan 1938 Kırşehir-Keskin Depremi:içerisinde de bazı alanlar hasar görmüş, özellikle19.04.1938 günü 10:59:20'de (GMT) meydanaYenişehir'de ve Kale civarındaki eski evlerde hasargelen maksimum şiddeti Io = IX, manyitüdü Ms = daha fazla olmuştur. Meydan Palas oteli, DDY6.6, episantırı 39.44 K, 33.79 D olarak saptanan bu İşletme Müdürlüğü binası, Vilayet binasında önemlideprem 149 kişinin ölümüne, 211 kişininçatlaklar oluşmuş ve yıkıntılar genellikle bacalar,yaralanmasına ve 3860 civarında yapınınşehir dışındaki tek katlı bağ evleri ile kerpiçyıkılmasına veya ağır hasar görmesine nedenbinalarda görülmüştür. Şehirdeki tüm resmi ve özelolmuştur. Depremin maksimum şiddet alanıyapıların duvarlarında küçük çatlaklar ve sıvaKırşehir'in Akpınar, Köşker kasabaları civarındadır dökülmeleri gözlenmiştir (Ergünay, 1978).ve deprem Kastamonu, Amasya, Sivas, Konya,13 Ağustos 1951 Kurşunlu (Çankırı) Depremi:Eskişehir'i de kapsayan geniş bir alandaBu deprem 13 Ağustos 1951 günü 18:33:34'dehissedilmiştir. Bu deprem Ankara kenti içerisinde (GMT) meydana gelmiş olup maksimum şiddeti Ioçok şiddetli hissedilmiş ve yapılarda çatlaklara ve = IX, manyitüdü Ms = 6.9 ve episantırı 40.88K vebaca yıkılmalarına neden olmuştur. Özellikle harbiye 32.87D dir. Pınar ve Lahn (1952), bu depremokulu hastanesi, Ekonomi Bakanlığı binası,nedeniyle Kurşunlu ve Ilgaz ilçe merkezleri vePostahane, Anafartalardaki Belediye Hesap İşleri köylerinin önemli derecede etkilendiğini, 50Müdürlüğü, iki ilkokul ve bazı otellerde önemliyurttaşın yaşamını yitirdiğini, toplam olarak 8000çatlamalar görülmüştür. Hasarın genel olarakevin hasar gördüğünü belirtmişlerdir. AmbraseysYenişehir tarafında daha çok olduğu gözlenmiştir (1988), bu deprem sırasında 60 km uzunlukta ve(Ergünay, 1978).sağ yönlü doğrultu atımlı bir fay oluştuğunu öne26 Kasım 1943 Ladik (Samsun) Depremi: Bu sürmüştür. Fayın doğu-batı doğrultulu iki anadeprem 26 Kasım 1943 günü 22:20:41'de (GMT) parçadan oluştuğu, birinin Kurşunlu'nun hemenmeydana gelmiş olup maksimum şiddeti Io = VIII- kuzeyin'den geçtiği, diğerinin ise Afşar-DolaşlarIX, manyitüdü Ms = 7.2 ve episantırı 41.05K,arasında konumlandığı belirtilmiştir.33.72D dir. Pınar ve Lahn (1952)'e göre7 Eylül 1953 Çerkeş (Çankırı) Depremi: BuAnadolu'nun çok büyük bir kısmında hissedilen,deprem 7 Eylül 1953 günü 03:59:40 da meydanadoğu'da Taşova'dan, batıda Ilgaz'a kadar uzanan ve gelmiş olup maksimum şiddeti Io = VII, manyitüdü2takriben 45000 km ’lik bir alanı kapsayan bölgeMs = 6 episantırı 41.09K, 33.01D dir. Bu depremiçindeki kasaba ve köylerdeki evlerin %75'i (yaklaşık ile ilgili ayrıntılı bilgi olmamakla beraber, depremin40000 ev) tümüyle yıkılmış yada fazla hasarDüzce'den İnebolu, Çorum ve Kırşehir'e kadargörmüştür. Sayısı tam olarak belirlenememişalgılandığı belirtilmiştir. Fay oluşumu konusunda birolmakla birlikte 4000 kişinin öldüğü, 5000 kişinin de bilgi yoktur (Eyidoğan, vd., 1991).yaralandığı belirtilmiştir. Doğuda Destek boğazı ile21 Nisan 1983 Köşker Depremi: Bu deprembatıda Kurşunlu bölgesi arasında ve 20 Aralık21.04.1983 günü meydana gelmiş olup Mb = 4.8,1942'de oluşan fayın devamında 250 km uzunluktaMs = 4.1 dir. Episantırı 39.31N ve 33.06E dir. ÜçŞekil 5: Ankara ve civarında tarihsel ve aletsel dönemde meydana gelen hasar yapıcı depremlerköyde hasar yapmıştır.06 Haziran 2006 Dodurga Depremi: Bu deprem06.06.2000 günü yerel saatle 05:42 de meydanagelmiş olup büyüklüğü Md = 6.1 ve derinliği 10 kmdir. Episantırı 40.69N ve 32.99E dir.31 Temmuz 2005 Bala-Ankara Depremi: Budeprem 31.07.2005 günü yerel saatle 00:45 temeydana gelmiş olup büyüklüğü Md = 4.9 vederinliği 8.9 km dir. Episantırı 39.42N ve 33.12E dir.SONUÇLARAnkara, geçmiş yıllardaki kayıtlara göre yıkıcıdepremlerin merkezi olmamıştır. Fakat, 100-110 kmkuzeyinde bulunan Kuzey Anadolu Fayı üzerindemeydana gelen Bolu-Gerede (1944) ve 100 kmgüney doğusunda bulunan Akpınar Fayı (Parejas vePamir, 1939) üzerinde meydana gelen Kırşehir(1938) depremlerinden ve tarihsel dönemde 1668yılları içinde meydana gelen depremlerden önemliölçüde etkilenmiştir. O yıllara göre her geçen yılbiraz daha büyüyen ve genişleyen Ankara'nın olasıbir depremden daha fazla etkileneceği gayet açıktır.Ankara kenti zemin özellikleri açısından; zayıfzeminler (alüvyon), orta zayıf zeminler (Gölbaşıformasyonu) ve sağlam zeminler (SöğütMetamorfitleri, Karakaya karışığı) olarak üç grubaayrılabilir. Kentin yoğun yerleşme bölgelerinin büyükçoğunluğunun ise zayıf ve orta sağlam zeminlerüzerinde kurulduğu bilinen bir gerçektir. Depremsonucu oluşan ivme değerlerini büyütme vedepreme daha uzun süre devam etme özelliğikazandıran bu tip zeminlerde; zemin özellikleri veinşaat teknikleri dikkate alınmadan yapılmış olanyapıların büyük bir risk altında olduğu söylenebilir.YARARLANILAN KAYNAKLARAmbraseys, N.N., Finkel, C.F.,2006, Türkiye'de ve KomşuBölgelerde Sismik Etkinlikler BirTarihsel İnceleme (1500-1800),TUBİTAK Akademik Dizi, 252s.Ambraseys, N.N., Finkel, C., 1987,Seismicity of Turkey andNeighbouring Regions, 1899-1915,Annales Geophysicale, B, 701-726.Ambraseys, N.N., 1988,Engineering Seismology,Earthquake Engineering andStructural Dynamics, Special Issue,105s.Ergünay, O., 1978, Sismik TehlikeAçısından Ankara'ya Genel BirBakış, Yerbilimleri AçısındanAnkara'nın Sorunları Simpozyumu,12-14 Aralık, Türkiye JeolojiKurumu, 88-94.Eyidoğan, H., Güçlü, U., Utku, Z., Değirmenci, E., 1991,Türkiye Büyük Depremleri Makro-Sismik Rehberi (1900-1988), İstanbul Üniversitesi Maden Fakültesi JeofizikMühendisliği Bölümü.Gencoğlu, S., Özmen, B., Güler, H., 1996, YerleşimBirimleri ve Deprem., Türkiye Deprem Vakfı, 80sKoçyiğit, A., 1991, Changing Stress Orientation inProgressive Intracontinental Deformation as Indicated bythe Neotectonics of the Ankara Region (NW CentralAnatolia), TPJD Bülteni, C.3 / I, 43-55.Özmen, B., Nurlu, M., Güler, H., 1997, Coğrafi BilgiSistemi ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi, T.C.Bayındırlık Ve İskan Bakanlığı Afet İşleri GenelMüdürlüğü, 89 s.Özmen, B., 1998, Türkiye'nin Deprem Tehlikesi IşığıAltında Ankara'nın Depremselliğinin İncelenmesi (YüksekLisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Jeoloji MühendisliğiAna Bilim Dalı, 115s.Özmen, B., 2000, Türkiye ve Çevresinin Tarihsel DepremKataloğunun Bölgesel Düzenlemesi, TDV/KT 014-59,Türkiye Deprem Vakfı, Aralık, İstanbul.Parejas, E., Pamir, H.N., 1939, 19.04.1938 Orta Anadoluyerdepremi, İst. Uni. Fen Fak. Mec., B., IV, 3/4.Pınar, N., Lahn, E., 1952, Türkiye Depremleri İzahlıKataloğu, Bayındırlık Bakanlığı, Yapı ve İmar İşleriReisliği, Ankara, No:6, 153sSarıaslan, M.M., Yudakul, M.E., Osmançelebioğlu, R.,Basa, F., Erkal, T., Keçer, M., Şentürk, K., Mutlu, G.,Aktimur, H.T., 1998, Ankara İlinin Çevre Jeolojisi veDoğal Kaynakları, Rapor No : 10069, Jeoloji EtüdleriDairesi, MTA.Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D., Altınok, Y., 1981,Türkiye ve Çevresinin Tarihsel Deprem Kataloğu,TÜBİTAK Poje No: TBAG 341, 124s.Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A., 1992, Türkiye Diri FayHaritası, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA).Şengör, A.M.C., 1980, Türkiye'nin NeotektoniğininEsasları, Türkiye Jeoloji Kurumu, 40s.