Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - Düşünce Tarihi

Ramazan YAZÇİÇEKrumunu ihtiva eden Zohar’da da harflerin sırlarına dayanan birilimden söz edilir.” 31İslâm düşüncesi, tarihi seyri içinde kendine has bir gelişim izleyerek,rakamlar ve harfler metafiziğini bilinenlerin fevkinde çokdaha değişik bir üslûpla açıklar. Özellikle harfler, sözlerin ve seslerinsembolik işaretleri olarak görüldüğü tasavvufî yorumların odakve ağırlık noktasını teşkil eder. Nitekim İslâm tasavvuf anlayışındaharflere önem atfedilmesi ve “İlm-i Hurûf”, “Kitabü’l-Hurûf” gibiyüzlerce eserin meydana gelmesini sağlayan âmil, harflerin ve varlıklarınmeydana gelişine izafe edilen sırrî ve tasavvufî yorumlarınneticesidir. İslâm Tasavvuf dünyasında “şeyh-i ekber” (en büyükşeyh) unvanıyla tanınan Muhyiddin İbnü’l-Arabî, el-Fütuhât el-Mekkiyye adlı ünlü eserinde konuyla ilgili bir “bab”da, harflerimertebelere ayırmıştır. Bununla harflerin, yaşlık, kuruluk, sıcaklık vesoğukluk gibi dört temel tabiata işaret ettiğini söyler. Ayrıca harflerikendi başlarına ayrı bir millet olarak telakki eden İbnü’l-Arabî, “onlarıniçinde kendi cinslerinden peygamberleri, âlemleri vs. vardır”diyerek her bir harf hakkında derin yorum ve tevillere girişir. Ardındanbu tevilleri de ancak ehl-i keşf olanların anlayabileceğinisöyleyerek 32 uçları açık bir alan oluşturur. Aşırı yorumlarınınKur’an’a muhalif olduğunun söylenmesi durumunda ise “sufiler,delil ikame etmekten münezzehtir” 33 söyleyerek yorumlarını savunmuştur.Bununla, adeta mahkumu hakim olan aktörlerseramonisi yaşanmaktadır. Bu yaklaşımı İbnü’l-Arabî’nin halefleride sürdürmüşlerdir. Batınî yorumun kayıtsızlığı fikri zahiri olanhüküm ve literal zemini tanımamazlıkla açıkça ortaya konulmuştur.S. Hüseyin Nasr, “Bâtınî anlayış zâhirî ölçülere göre değerlendirilemez;onun hiçbir dış yaklaşımın üstesinden gelemeyeceği kendineözgü bir mantığı vardır. Kur’an için de durum tamamen böyle-88MİLEL VE NİHALinanç– kültür–mitoloji31Öztürk, s. 385.32Yakıt, 33.33İbn’ûl Arabî, s. 25.