Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - Düşünce Tarihi

Ramazan YAZÇİÇEKkelimenin ne olduğunu ortaya koymak değil, ne olduğuna dair anlatılagelen rivayetlerin, bilgi değeri açısından bir kıymet ifade edipetmeyeceğine yönelik zihinsel bir egzersiz yapmaktır.“Şia’da beklenen Mehdi inancına uyarlanan cifir girişimi ilk kezCafer-i Sadık’a ilâhlık atfeden ve İmam Cafer tarafından tekfir edilipkovulan, Gulât-ı Şia’dan Hattabîler tarafından İslâm dünyasınasokulmuştur. Cifir hakkındaki rivayetler Ehl-i Sünnet’çe güvenilirsayılmamaktadır. Çünkü bunların senetleri muteber olmadığı gibiCafer-i Sadık’ın yakınlarından olan Malik b. Enes, Süfyan b. Uyeynegibi alimler tarafından da benimsenmemiştir. Bu rivayetlerin kaynağıKuleynî’dir. Kuleynî “El-Kâfi” isimli hadis kitabında bugünküKur’an’ın tahrif olduğunu, Cafer’i Sadık’ın Hz. Musa’dan daha bilgiliolduğunu iddia edecek kadar tutarsız görüşler benimseyen birkişidir.” 13 Günümüz mutedil Şia alimleri cifiri kullanmamakta,Kur’an’ı şifre kitabı gibi algılamanın yanlış olduğunu vurgulayarak;el-Kâfi’nin şüpheli senetlere dayandığını ve muteber olmadığınısöylemektedirler. 14Cefr ile ilgili sözlerin İmam Cafer-i Sadık’a nisbet edilmesi vecefrin sıhhatiyle ilgili olarak Muhammed Ebu Zehra şunları söylemektedir:“Biz cefr ile ilgili sözlerin İmam-ı Cafer Sadık’a nispetinikabul etmiyoruz. Çünkü cefr, gayb ilmi ile alakalı bir şeydir. Gaybilmini ise Allah kendi zatına hasretmiştir. İmam Ca’fer’e nisbet edilencefr ile ilgili rivayetlerin çoğu el-Kuleyni yoluyla gelmektedir.Bu el-Kuleyni, aynı zamanda İmam Cafer’in Kur’an’da eksiklik bulunduğunusöylediğini de rivayet etmiştir. el-Kuleyni’nin Kur’an ileilgili bu rivayetinin yalan olduğunu, İmam el-Mardi ve öğrencisi et-Tusi gibi Isna-Aşeriyye’nin büyük imamları ortaya koymuş veİmam Cafer’den bu rivayetin tam aksini nakletmişlerdir. Asılsız birşeyi böyle bir imama nisbet eden kimsenin hiçbir rivayeti hakikat80MİLEL VE NİHALinanç– kültür–mitoloji13Bülent Şahin Erdeğer, “Apaçık Kur’ân’ın Şifresi Olur mu?”, Haksöz, İstanbul2002, s: 140, s. 48-55; Bkz.: İlyas Çelebi, İslâm İnancında Gayp Problemi, İFAV,İstanbul 1996, s. 202.14Erdeğer, s. 51.