Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - Düşünce Tarihi

Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced –Harfler ve Rakamlar Metafiziği-M. 1928 (H. 1347) tarihinden itibaren düşürülen tarihlere birgöz attığımızda göreceğiz ki bazı tarihler kullanılan takvim gereğiolmalı ki, Milâdî takvimle düşürülmüş tarihlerdir. Bazıları da Rumî(Mâlî) takvime göre hesaplanarak düşürülmüştür. Her tarih ibaresiher zaman aynı şekilde hesaplanmadığı gibi, çok değişik ve farklışekiller altında düşürülen tarihlerin de aynı yolla hesaplanmadığıgörülmektedir. Düşürülen tarihler kendi içinde bir tür ve formülesahipse yani kendine has bir hesaplama ihtiva ediyorsa! teknik terimolarak o “ma’nen” bir tarihtir. Tarih sözle ifade bulmuş ve birhesaplama zarureti getirmiyorsa bu “lafzen” tarihtir. Hem sözleifade edilmiş ve hem de bir hesap işlemi teklif edildiğinde ise bu,“lafzen ve ma’nen” tarihtir. Alt türleri de dahil olmak üzere 30’uaşkın tarih türü vardır. 20Ebced ile tarih düşürme sanatında kullanılan dil de farklılıklargöstermektedir. Bunların Farsça, Arapça ve Türkçe olduğu; tek birdilde uygulamanın olmadığı da araştırmacıların önemli tespitlerindendir.21Alfabede bütün sözcüklerin sayı değerlerinin olması, her harfinbir rakama tekabül etmesi demektir. Bundan istifade edilerek çeşitliişlemler vücuda getirilmiştir. İşte bu işleme ʺEbced Hesabıʺ ya daʺHisâb-ı Cümelʺ denir. 22‘Tarih düşürme’ ebcedin en yoğun kullanıldığı alandır. Tarihdüşürme, padişahların tahta çıkmalarından tanınmış kişilerin mühimmevkilere tayinlerine, doğum tarihlerinden, önemli kabul edilenhemen akla gelebilecek sayısız olayın tarihlerinin belirlenmesinekadar; fetihler, hastalıklar, yangınlar gibi geniş bir alana yayılmaktadır.Bunların yanında ebced, günlük ihtiyaç ve haberleşmeler,isim sembolü olarak, çocuğa isim verilirken, kitap ve makalelerinsayfa nolarında, ay ve sene kayıtlarında, yazı bölümlerinde, madde20Yakıt, s. 292, 318, 343.21Yakıt, s. 123.22Yakıt, s. 38; Maraşlı, s. 77, 83.83MİLEL VE NİHALinanç–kültür–mitoloji