Bilgi DeÄeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - DüÅünce Tarihi
Bilgi DeÄeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - DüÅünce Tarihi
Bilgi DeÄeri Açısından Cefr ve Ebced - Harfler ve ... - DüÅünce Tarihi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Bilgi</strong> Değeri Açısından <strong>Cefr</strong> <strong>ve</strong> <strong>Ebced</strong> –<strong>Harfler</strong> <strong>ve</strong> Rakamlar Metafiziği-Bâtınîyye, “gizli olmak, bilmek, bir şeyin iç yüzüne vâkıf olmak”anlamlarına gelen batn <strong>ve</strong>ya butûn kökünden türeyen bâtınkelimesine nisbet ekinin ila<strong>ve</strong>siyle oluşmuş bir terimdir. Buna göre“Bâtınî” kelimesi, “eşyanın gizli yönlerini <strong>ve</strong> kendine has özelliklerinibilen” anlamına gelmekte; tabiatıyla kelimenin çoğul formundaki“Bâtınîyye” de anılan vasfı haiz zümreleri nitelemektedir.Bâtınîyye için İsmâilîyye fırkasına <strong>ve</strong>rilen bir isim olduğu <strong>ve</strong> bu isimmensuplarının kutsal metinlerin sözel kalıplarının ardındaki gizlimânâya tekabül eden ‘bâtın’ kavramına yönelik aşırı vurgularınaişaret etmekte; daha genel çerçe<strong>ve</strong>de ise bâtınî anlam uğrunanassların literal anlamlarını heder etmekle suçlanan herkes için kullanılanbir niteleme olduğu söylenmektedir. ‘Bâtınîyye’ kelimesininmevcut tespitlere göre en erken Makdisî’nin (ö. 387/997) el-Bed’ <strong>ve</strong><strong>ve</strong>’t-târîh eserinde kullanıldığı söylenmektedir. 46Bâtınîyye en yalın haliyle dahi nasslara tamamen dil dışı anlamlaryüklemek suretiyle istediği sonuçlara varmak için son derecezorlama; ilginç, hatta akla-hayale gelmeyecek tuhaf sonuçlara gitmiştir.Bâtınî yorum tarzını daha çok tasavvufî <strong>ve</strong> Şii tefsir <strong>ve</strong> metinlerdeyaygın olarak görmek mümkündür.Araştırmacılar tarafından Bâtınîyye hareketi <strong>ve</strong> kurucusu hakkındaher ne kadar mezhebi kaygılarla tanımlamalarda bulunulduğukanaâtine dikkat çekilmişse de haklarındaki genel kanaâtlerigenel karakterlerinin olumsuzluk taşımakta olduğu yönündedir.Bunların peygamberlik iddiasında bulunma, bu yönde çeşitli düzenbazlık<strong>ve</strong> hilelere başvurma, insan fıtratının arzu ettiği her şeyimubah sayma eğiliminde olan; ayrıca şer’î yükümlülükleri <strong>ve</strong> peygamberleriinkâr eden Dehrî (materyalist) zındıklardan müteşekkilolduğunu ileri sürülmüş, yine Bâtınîliği tesis eden kişinin Yahudimenşe’li olduğu, tesis edenlerin İslâm dışı dinlere <strong>ve</strong> felsefî ekolleremensup oldukları <strong>ve</strong> kuruluş tarihlerinin daha başka şaibelerle doluolduğu görülmektedir. Ancak kesin olan şu ki, Bâtınîye hareketinin46Öztürk, s. 28, 49, 50, 106.93MİLEL VE NİHALinanç–kültür–mitoloji
Change language