Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
“Tüm makinalarımızın ve aletlerimizin yok edildiği bir senaryoda, tüm subjektif bilgileri,<br />
buna makinaların ve aletlerin bilgisi ile onları nasıl kullanacağımız da dâhil olmak üzere,<br />
kütüphanelerin kapasiteleri sayesinde öğrenmeye devam ederiz”<br />
Karl POPPER<br />
ve öz olması 200 ciltlik ansiklopedi<br />
denemelerine oranla satışını ve halka<br />
daha fazla yayılmasını sağlar. Kendisini<br />
takip eden ansiklopediler, büyüklükleri<br />
ile etki alanları dar bir şekilde sadece<br />
kütüphanelerde yaşamaya başlar, kısa<br />
ve etkili ansiklopediler ise ticari olarak<br />
başarı kaydeder.<br />
Abone usulü<br />
Britannica’nın 1771’de yayımlanan<br />
ilk baskısı bir matbaacı, bir gravürcü ve<br />
ikinci sınıf yoksul bir yazar tarafından<br />
kısa sürede oluşturulan alçak gönüllü<br />
bir yapıttı. İlk Britannica baskısında<br />
Diderot’un yaptığı gibi uzmanlardan<br />
yararlanılmadı. Onun yerine iyi bilinen<br />
birkaç kitap kullanıldı. Britannica’nın<br />
1778-1784 yılları arasında basılan ikinci<br />
baskısı ise ilkinin 3 katı uzunluğundaydı.<br />
Yeni baskı daha önce ihmal edilen tarih<br />
ve biyografi alanlarını da içeriyordu.<br />
Üçüncü Britannica (1794-1797)’da<br />
ise maddeler birkaç kişi tarafından<br />
yazılmıştı. İkinciye göre iki kat uzundu<br />
ve 18 ciltlik 14.579 sayfadan oluşuyor,<br />
542 resimli sayfa içeriyordu. İlk<br />
“Encyclopaedia Britannica” 3 bölümde<br />
ilk cildi A-B ve son cildi M-Z olarak<br />
sınıflanmıştı. Uzun ansiklopediler<br />
abone usulü satılıyordu ve abone sayısı<br />
kimi kez on yıllar süren bir yayın tarihi<br />
boyunca değişiyordu. Ayrıca “telif hakkı”<br />
olmadığından “resmi” baskılar korsan<br />
baskılarla rekabet etmek zorundaydı.<br />
Almanlar’ın Conversations-<br />
Lexicon’unu ise girişimci-yayıncı<br />
Friedrich Arnold Brockhaus tarafından<br />
hazırlandı. Bu iş için Brockhaus yarım<br />
kalmış bir ansiklopediyi satın aldı,<br />
tamamlatmak için yazarlar tuttu ve ilk<br />
baskıyı 1809-1811 yıllarında yayımladı.<br />
Bunlar bilgi şaheseri ya da bütün<br />
bilgilerin bir özeti değil, basit başvuru<br />
kitaplarıydı. Buna rağmen iki yüzyıl<br />
sonra ve sayısız baskının ardından hala<br />
yayınlanmaktadır.<br />
Ansiklopedinin değeri<br />
Yazının ilk olarak ortaya çıkışından<br />
itibaren temel problem, bilginin<br />
düzenlenmesi ve sunulması. Bilginin<br />
düzenlenmesi ve sunulmasında<br />
ansiklopedilerin doğuşu önemli bir<br />
rol üstlenmiş, ansiklopediler sayesinde<br />
geçmiş bilgi birikimi bir yandan özet<br />
halinde sunulurken bir yandan referans<br />
bilgi kavramı oluşmuş. Ansiklopediler<br />
geçirdikleri evrim itibariyle, elit kesime<br />
bilgi veren bir referans kaynağından,<br />
zamanla halkın her kesimine temel<br />
bilgiler veren bir kaynağa dönüşmüş.<br />
İlk kil tabletlerden beri hayatımıza<br />
giren ansiklopedik bilgi, günümüzde<br />
internet çağı ile birlikte halen en geçerli<br />
bilgi erişim aracı. Bilgi arayışımızdaki<br />
isteğimiz değişmedi sadece artan nüfus<br />
ve gelişen teknoloji ile bilgiye erişim<br />
yollarımız değişti. Ansiklopedinin<br />
tarihi geçmişi elbette yazdıklarımızdan<br />
çok daha detaylı. Ancak bu konuyu ele<br />
alışımız, baş tacı ettiğimiz yıllardan<br />
bugüne kutulara kaldırdığımız<br />
ansiklopedilerin değerini bir kez<br />
daha gözler önüne serecek detaylar<br />
barındırması açısından önemli.<br />
Vizyon 57
Change language