Gençlerle Tevhid Dersleri

ب َُّر مَاَو رْعَوْنُِف الََق
اَی رْعَوْنُِف قَالََو
ب ُّكُمَُر ‏َل قَف
نِْم ا عَلَم
ONDOKUZUNCU DERS: RUBÛBİYYETTE ŞİRK VE ÖRNEKLERİ -1-
a) Rubûbiyyette Şirk: Allah’a (c.c), zâtında veya isimlerinden herhangi birinde veyahut sıfatlarından herhangi birinde
(yani bu üç şeyden birinde) başkasının denk/ortak olduğuna inanmaktır. Başka bir ifadeyle; “inançta şirk”tir.
Rubûbiyyette şirk’in iki çeşidi vardır:
1) Şirku’t-Ta’tîl (Tâ’tîl Şirki): Allah’ın (c.c) varlığını veya bir ismini veyahut bir sıfatını kabul etmemektir. İbnu’l-Kayyim
(r.h) şöyle demiştir: “…Her muatttıl (ta’tîl yapan) müşriktir…” 222 Halîl Herrâs (r.h) şöyle demiştir: “Her muattıl ve
sıfatları inkâr eden kişi müşriktir, tağuta ibadet edendir.” 223
2) Şirku’t-Tendîd (Tendîd Şirki): Allah’ın (c.c) varlığını/zatını, ismini veya sıfatını inkâr etmeksizin O’na (c.c) bunlardan
birinde başkasını ortak kılmaktır.
Binaenaleyh; tâ’tîl şirkinde Allah’ın varlığını veya bir ismini veya bir sıfatını inkâr söz konusu olup, tendîd şirkinde ise
Allah’ın varlığını, isimini ve sıfatını kabul etme bulunmakla beraber bunlardan birinde başkasını Allah’a ortak koşma
vardır.
Her yönüyle olmayıp genel anlamda bu iki şirk çeşidinden en çirkini Şirku’t-Ta’tîl’dir. İbnu’l-Kayyim 224 , Ahmed el-
Makrizî 225 , Halîl Herrâs 226 ve daha başka ilim ehli de böyle söylemişlerdir. Zira Şirku’t-Tendîd’de Allah’ın varlığını,
isim veya sıfatını inkâr olmadığı için Şirku’t-Ta’tîle nisbeten biraz hafif kalmaktadır.
Rubûbiyyette Şirk’e Dair Örnekler
- Firavunun şirki: O ki, Allah’ın (c.c) varlığını inkâr etmiş ve kendisinin Mısır ehlinin rabbi/ilahı -yani mutlak/kayıtsız
şartsız hükümdarı/egemeni- olduğunu iddia etmişti. Allah (c.c) onun hakkında şöyle buyurur:
الْعَال ینَِ‏ ‏َم
“Firavun şöyle dedi: Alemlerin Rabbi dediğin de nedir?” (Şuarâ 23) 227
أَی ُّھَا ال ‏ْملأَ‏ َ ُ
إِل يِرْیَغٍ‏ ‏َھ ل ‏ْمُ‏ ‏َك ‏ُتْ‏ ‏ِم
“Firavun: Ey İleri gelenler! Sizin için benden başka bir ilah tanımıyorum…” (Kasas 38)
الأْ‏ ‏َعلْ‏ ‏َى أ ‏َناَ‏ ‏َا
“Ve: “Ben sizin en yüce rabbinizim” dedi.” (Nâziât 24) 228
Ancak Firavun’un bu inkârı tamamen inadından, kibrinden kaynaklanmıştı. Aslında o Allah’ın (c.c) varlığına
inanıyordu. 229
Allah’ı (c.c) inkâr etmenin şirk olmasının nedeni şudur: Böyle bir inanca sahip olan biri Allah’ı (c.c) yok sayarak O’nu
ma’dûmât’a (olmayan şeylere) benzetmekte, ma’dûmât’ı Allah’a denk/ortak tutmaktadır. Veya böyle biri, kâinatta
ayan beyan gördüğü; yaratma, öldürme, yaşatma gibi işlerin kaçınılmaz olarak bir veya daha çok varlık tarafından
222
el-Cevâbu’l-Kâfî, sy:310.
223
Şerhu’l-Kasîdeti’n-Nûniyye, 2/283.
224
Bkz: A.g.e.
225
Bkz: Tecrîdu’t-Tevhîdi’l-Mufîd, sy: 14.
226
Bkz: A.g.e. sy: 285.
227
Buna benzer başka bir ayet için bkz: Mü’min 36-37.
228
Bu ayetlerde ifade edilen ‘Firavun’un ilahlık ve rablik iddiasında bulunması’; “ben yaratıcıyım” veya “sizleri rızıklandıran, sizleri
yaşatan ve öldüren benim” v.b. anlamlara gelmeyip, bu iddiasıyla Firavun insanların mutlak/kayıtsız şartsız hükümdarı olduğunu
izhar etmişti. Geniş izah için bkz: İstismar Edilen Kavramlar, Alâeddin Palevi, İlah ve Rabb kavramları bölümü.
229
Bkz: Neml 14, İsra 102.