Gençlerle Tevhid Dersleri

جُلٌ:َر ‏َل قَف مَرَُع نِْب جْلُِر دِرَتَْخ
حَم َّدُُم اَی قَف
YİRMİDOKUZUNCU DERS: İSTİĞÂSE, İSTİÂZE, İSTİÂNE ŞİRKİ -3- (ŞÜPHELER -2-)
2. Şüphe: İbn Cerîr et-Taberî (r.h) “Târîhu’l-Umemi ve’l-Mulûk”ta, İbnu’l-Esîr (r.h) “el-Kâmil fi’t-Târîh”te ve İbn Kesîr
(r.h) “el-Bidâye ve’n-Nihâye”de Yemame savaşını anlatırlarken bu savaşta müslümanların şiarının “Ya Muhammedâh”
olduğunu, Hâlid b. Velîd (r.a)’ın bu savaşta kâfirleri teketek müsabaka yapmaya çağırdığında bu şiarla nida ettiğini
kaydetmişlerdir. Yani Müslümanlar bu şiarla Rasûlullah (s.a.v)’den, kâfirlere karşı kendilerine ya bizzat ya da Allah’a
dua ederek yardım etmesini istemişlerdi!
Cevap: İbn Cerir et-Taberî (r.h) adı geçen kitabında Müslümanların şiarının “Ya Muhammedâh” olduğunun geçtiği bu
rivayeti senediyle zikretmiştir. Senedinde Seyf adında bir ravi bulunmaktadır ki, bu kişi tanınmayan birçok kimseden
rivayette bulunmuştur. Zehebî (r.h) “Mîzânu’l-İ’tidâl” adlı kitabında Ebu Hâtim (r.h)’ın bu ravi hakkında “Metrûk”
dediğini, İbn Hibbân (r.h)’ın: “Zındıklıkla itham edilmiştir” dediğini, İbn Adiyy (r.h)’ın: “Hadislerinin geneli münker’dir”
dediğini nakletmiştir. Yine senedinde bulunan Dahhâk b. Yerbû’, babası Yerbû’ ve Suhaymoğullarından bir adam diye
ifade edilen kişi tanınmayan kimselerdir. Dolayısıyla rivayet zayıftır. Nitekim Taberî (r.h) bu kitabının
mukaddimesinde, 345 kitabında bazı zayıf rivayetlerin bulunduğunu açık bir şekilde belirtmiştir.
Bu rivayetin sahih olduğunu farzetsek bile buradan müslümanların bu şiarla Nebi (s.a.v)’i yardıma çağırdıkları anlamı
asla çıkartılamaz. Şöyle ki; “Yâ Muhammedah” kelimesi, sonundaki ‘elif’ ve ‘ha’ harflerinden ötürü “nüdbe”
lafızlardandır. Nüdbe; kendisinden ötürü tasalanılan, kederlenilen birine nida etmek/seslenmek demektir. Örneğin
Araplar -mesela- Zeyd isminde ölmüş ve sevdikleri birine üzülerek veya ağlayarak ‘Ey Zeyd’ anlamında “Vâ Zeydâh”
veya “Yâ Zeydâh” derler ve bu kimsenin iyiliklerini sayarlar. Veya İslam’ın garip bir durumda olmasına, terkedildiğine,
yeryüzünde tatbik edilmediğine üzülerek veya ağlayarak ‘Ey İslam! Sen bu durumlara mı düşecektin, sen yardımsız mı
bırakıldın’ ve benzeri anlamlarda “Vâ İslâmâh” veya “Ya İslâmâh” derler. Veya zor/sıkntılı bir durum içinde oldukları
için -mesela- Ahmed adındaki birinin kendi durumlarını bilseydi de yardım etseydi diye ‘Ey Ahmed! Neredesin’ ve
benzeri anlamlarda “Vâ Ahmedâh” veya “Yâ Ahmedâh” derler. Böylelikle Araplar nüdbe lafızlarını kullanarak nida
ettikleri kimseyi/şeyi zihinlerine getirirler, gözleri önünde canlandırırlar ve asla bu lafızlarla nida ettikleri ölmüş ya da
uzakta olan kimseleri çağırmayı, onlardan yardım talep etmeyi kastetmezler.
İşte Yemâme savaşında Müslümanların şiarı olduğu rivayet edilen “Yâ Muhammedâh” sözü de böyledir. Onlar bu
sözü, -ister kâfirlerin duyacakları bir şekilde açıktan, ister karışıklık anında veya gece karanlığında Müslümanı kâfirden
ayırtetmek için (bir sır kelimesi olarak) söylemiş olsunlar- sadece Rasûlullah (s.a.v)’i zihinlerine getirmek ve böylece
savaşta himmetlerini (gayretlerini, azimlerini, sebatlarını, kararlılıklarını) harekete geçirmek gayesiyle şiar olarak
seçmiş ve söylemişlerdi. Ne Hâlid (r.a) ne de bir başkası asla bu savaşta “Ya Muhammed! Bana yardım et” gibi bir söz
söylememiş veya bunu kastetmemiştir.
3.Şüphe: İmam Buhârî (r.h) “el-Edebu’l-Mufred” isimli eserinde Abdurrahman b. Sa’d (r.h)’ın şunları söylediğini
aktarmıştır:
َ ‏َال
إِل ‏َكْ‏ ‏َی الن َّاسِ‏ أ ‏َحب ََّ‏ أ ‏ْرُكْ‏ ‏ُذ ل ُ ‏َھ ‏َا
“İbn Ömer (r.a)’ın ayağı uyuştu. Bunun üzerine O’na birisi: “İnsanların sana en sevimli olanını an (O’nun ismini söyle)”
dedi. O da: “Ya Muhammed” dedi.
Görüldüğü gibi büyük sahabi İbn Ömer (r.a) ayağındaki uyuşukluğun geçmesi için Rasûlullah (s.a.v)’e nida ederek
O’ndan yardım talep etmiştir! 346
Cevap: Bu rivayet zayıftır. 347 Ve bu rivayetin dışında İbnu’s-Sünnî (r.h)’ın “Amelu’l-Yevmi ve’l-Leyle” isimli kitabında
“Kişinin Ayağının Uyuştuğu Zaman Diyeceği Şey Babı” altında zikrettiği dört rivayetin üçü zayıf, biri uydurmadır.
Bu rivayetlerin niçin ve hangi derecede zayıf olduğu meselesine hiç girmeden velev ki bu rivayetlerin sahih olduğunu
kabul etsek bile bu, kesinlikle ölmüş veya uzakta bulunan birini yardıma çağırmanın meşru olduğuna delil olamaz. Zira
bu, İslam öncesi cahiliyye araplarından ayağı uyuşmuş kimselerin uygulayıp fayda verdiğini tecrübe ettikleri eski bir
tedavi yöntemidir. Onlardan birinin ayağı uyuştuğunda çok sevdiği bir kişinin adını anar ve böylece bu sıkıntısı
giderdi. Nitekim bir kimse çok sevdiği birinin adını anarak o’nu hatırladığında mutlu olur, içi ferahlar ve böylece
345
1/8.
346
“el-Kelimu’t-Tayyib” isimli eserinde İbn Teymiyye (r.h) da bu rivayeti nakletmiştir.
347
Buhari (r.h) “el-Edebu’l-Müfred” kitabını yazarken, “Sahîh-i Buhârî” diye bilinen kitabında olduğu gibi sadece sahih hadisleri
zikretmeye bağlı kalmamıştır. Nitekim el-Elbânî “Daîfu’l-Edebi’l-Mufred” isimli eserinde “el-Edebu’l-Mufred”de geçen 215 hadisin
zayıf olduğunu tesbit etmişitir.