Stres Kavramı ve Psikiyatrik Hastalıklar - Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Prof. Dr. Müfit Uğur
Prob lem odak lı ba şa çık ma du ru mun da stre sör yön len di ri lir ve ya stre sör de ğiş ti rilir.
Oy sa emos yon odak lı ba şa çık ma da stre sör le rin emos yo nel ce vap la rı dü zen le nir.
Çok za man iki si bir den kul la nıl mak tay sa da bun la rın kul la nı lış la rı ve kul la nı lış oran ları
stre sö rün muh te va sı na bağ lı dır. Prob lem odak lı ba şa çık ma ya pı sal bir çö zü mün
bu lun du ğu du rum lar da çok uy gun dur ( Ai le ve iş prob lem le ri gi bi ) . Emos yon odaklı
ba şa çık ma ise ka bul et me miz ge rek li olan du rum lar da da ha fay da lı olur. (Sağ lık
prob le mi nin de ğiş ti ri le me di ği du rum lar da mev cut du ru ma şü kür edi lir).
Prob lem so dak lı ba şa çık ma yön tem le ri ara sın da önem li olan lar üç stra te jik esas
için de in ce le nir ler.Bun lar;
a- Ra hat lat ma,
b- Sos yal des tek ara ma (baş ka la rı nın fi kir le ri ne or tak ede rek ),
c- Plan lı prob lem çöz me
d- Sos yal des tek ara ma özel lik le kan ser, ka la ba lık, as ke ri ha re ket, ta bii fe la ket ler,
ve AİDS gi bi ağır du rum lar da özel lik le ter cih edil me li dir.
Emos yon odak lı ba şa çık ma yön tem le ri ise:
a- Self kont rol,(his le ri kont rol et me).
b- Me sa fe li ol mak, ( Stre se me sa fe li ol ma),
c- Ye ni den ha ber len dir mek,
d- Me su li yet al mak,
e- Kaç mak-sa kın mak.
B- MO DE RA TÖR FAK TÖR LER
Mo de ra tör ler stres ce vap la rı nın gü cü ne et ki eden un sur lar dır. Bu ra da;
1- Ki şi lik özel lik le ri
2- Ba şa çık ma ba şa rı la rı
3- Sos yal des tek
4- Sa hip ol du ğu de ğer ler
5- Sağ lık alış kan lık la rı,
6- Ge ne tik
7- Es ki yıl lar da ya şan mış ben zer tec rü be ler,
8- De mog ra fik de ğiş ken ler,
9- Mev cut stres sör ler.
1- Kişilik Özellikleri: Po zi tif et ki li olan ti pin ki şi lik ö zel lik le ri ne “Ekst ro ver si yon”,nega
tif et ki li olan tip le rin ki ne ise ise “ Nö ro ti sizm” adı ve ri lir.
Ekst ro vert ler olay lar kar şı sın da da ha duy gu sal olur lar, da ha çok ener ji le ri olan
in san lar dır lar ve bun lar EUST RES re ak si yon lar ve rir ler. Ne ga tif et ki li olan in san lar da
ise ank si ye te ve dep res yon da ha çok ol mak ta dır. Bun lar da DİS TESS re ak si yon ve rir-
22