Stres Kavramı ve Psikiyatrik Hastalıklar - Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

ler. Ne ga tif ener ji yük lü olan lar ba şa çık ma me ka niz ma la rı nı kul la na maz lar ve ya
ye ter siz kul la nır lar.
Ki şi lik ile il gi li bir di ğer du rum OP Tİ MUM du rum dur. İş le rin iyi ola ca ğı dü şün ce si
ge li şir. Op ti mum du rum stres re zis tan sı ile il gi li bu lun mak ta dır. Op ti mist ta le be ler
pes si mist ta le be le re kı yas lan dık la rın da, dö nem so nu cu stre sör le re da ha az fi zik tepki
ler üre te rek dö nem le ri ni ta mam la ma la rı ile ta nı nır lar.
De ğer len dir me du ru mu nu aşı rı ya pan lar ise pes si mis tik dep res sif tip ler dir. Bun lar
stres sö re kar şı da ha çok dep re sif re ak si yon lar üret mek te dir ler.
Ce sa ret ( Har di ness) üç ki şil mik özel li ği ni bir ara ya ge ti rir. Bun lar ;
a- kont rol,
b- ic ra at
c- di ra yet li ol mak, mey dan oku ya bil mek.
Stres Kavramı ve Psikiyatrik Hastalıklar
a- Kont rol: İn san la rın ken di iç dü şün ce le ri ni ve dav ra nış la rı nı ve ar zu edi le ni or taya
çı ka ra bil me ka pa si te si ni ifa de eder.
b- İc ra at: İn san la rın ken di iç le rin de ki inanç la rı doğ rul tu sun da mü ca de le le ri ni sürdü
re bil me le ri ni ifa de eder.
c- Di ra yet li ol mak ve mey dan oku mak (Chal len ge) ise in san la rın ak ti vi te le ri de ğiştir
me ve ye ni le ri ni de ne me is te ği olup, ki şi sel ge li şim için fay da lı du rum la rı ifa de
eder.
Ce sa ret ( har di ness ) stres di ren ci ile il gi li dir. Po tan si yel stres sör ler ce sa ret ile
ber ta raf edi lir. On la ra kar şı et ki li ba şa çık ma me tot la rı kul la nı lır. Ce sa ret du rum la rında
kont ro lün ol ma sı hat ta kont ro lu ka çır ma mak çok önem li bir fak tör dür. Ya pı lan
ça lış ma lar da bi rey le rin çev re le ri ni kont rol ede me dik le rin de vü cut la rın da kor ti zo lün
art tı ğı tes pit edil miş tir. Bu olay ka la ba lık or tam lar da da ha çok olur. Özel lik le ol du ğu
yer ler yük sek yo ğun luk lu ya şam üni te le ri ( ka la ba lık ko nut lar, ha pis ha ne, ya tı lı okul
ya tak ha ne le ri gi bi yer ler dir)dir.
Ben lik say gı sı ( self es te em) ise bi rey le rin stres kar şı sın da ken di ni na sıl his set ti ği
ve de ğer len dir di ği ni ifa de eden bir ki şi lik özel li ği dir. İç gö rü ile gün lük prob lem ler
ile stres sör le rin emos yo nel res pons la rı ara sın da ki mü na se bet ler et ki le nir. Ben lik
say gı sı dü şük ol du ğun da stre sör kar şı sın da kan ba sın ca yük se lir. Bu nun la be ra ber
stre sör kar şı sın da di ğer fiz yo lo jik res pons lar ar tar, el ler tit rer, kalp atı şı hız la nır, baş ta
ba sınç ve ağ rı his se di lir. El ler ter ler, baş dön me si olur. Ben lik sayg ğı sı nın dü şük ol ması
dep res yon du rum la rın da ile ri de re ce de önem li dir.
Güç mo ti vas yo nu ise stres ile il gi li bir ki şi lik özel li ği dir. De vam lı ola rak gü ce ih tiyaç
du yan şa hıs la rın da ha ag re sif ve da ha ya rış ma cı ol duk la rı bil di ril mek te dir. Bunlar
eş ya bi rik ti ri ler ve üye lik ko nu su na çok önem ve rir ler. Da ima ak si yo ner ol mak
is ter ler. Sttre sör le re kar şı ge li şen stres ce ee va bı na güç mo ti vas yo nu et ki eder. Güç
mo ti vas yo nu nun in hi be edil me si ha lin de stre sör le re kar şı stres ce vap la rın da yük sek
no re pi nef rin yan sı ma sı ile sey re den yük sek di as to lik kan ba sın cı du rum la rı iz le nir.
23