Download (944Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

ülkenin oluşturduğu çeşitli entegrasyonların "bölgesel yaklaşım" yoluyla ticareti
serbestleştirme çabalarıdır 43 .
GATT' ın kurulduğu 1948 yılından itibaren dünya ticaretinde serbestleşme
yönünde önemli mesafeler kat edilmiştir. Başlangıçta 23 ülkenin katılımıyla oluşturulan
GATT, üye ülkeler arasında ticaretin serbestleştirilmesini, gümrük vergilerinin düşürülmesini,
miktar kısıtlamalarının kaldırılmasını ve dış ticaret rejimlerinin üye ülkeler arasında
uyumlaştırılmasını hedeflemiştir 44 .
GATT' a üye olan ülkeler arasında ilk tur görüşmeler, 1947 yılında, İsviçre’nin
Cenevre kentinde yapıldığından Cenevre konferansı diye adlandırılmıştır. Bu
toplantıda, tercih ve ayrıcalıkların kaldırılması ile ilgili tartışmalar, özellikle ABD ve
İngiltere’nin gündemini işgal etmiş ve Commonwealth üyelerine tanınan ayrıcalıkların
istisna kabul edilmesi ile başarıyla sonuçlanmıştır. 1954 yılı başında GATT’ a katılan
üye sayısı 35 olmuştur ki bu rakam dünya ticaretinin %80’ine ulaşan bir kapasiteyi ifade
etmektedir 45 .
GATT, ilk yıllarında sadece tarife indirimleri ve ithalat kontrollerinin
kaldırılmasını koordine eden yüzeysel bir işlev görmüştür. Ancak, ilerleyen zaman ve
temaslar ile “Karşılıklı Yararlılık İlkesi” (Principle of Reciprocal Advantages)
görüşmelerin düzeyini yükseltmiştir. 1958’de Ortak Pazar’ın tarife yapısının incelenmesi
ve gerekirse tazminat belirlenmesi amacı ile Dillon Round yapılmıştır. ABD hariç
hemen bütün ülkeler, belli bir takvime göre otomatik yüzde indirimler yapmaya
hazırlanırken Dillon Round’da fiili görüşmelerde, mal bazında tek tek indirimlerin
önerilmesi, Round’un uygulamadan uzak bir görünüm almasına yol açmıştır.
ABD’de, Kennedy yönetimi işbaşına geldiğinde, Dillon Roundu aşmak için özel
bir çaba içerisine girmiştir. 1962’de bir yeni “Ticareti Geliştirme Yasası” (The Trade
Expansion Act) yürürlüğe girmiştir. Bu yasa, Başkan’ a ticari görüşmelerde büyük yetki
vermiştir. Kennedy yönetimi ile ABD’ nin konuya daha aktif bir politika ile
yaklaşması, yeni bir roundun habercisi olmuştur. Kennedy yönetimi, uluslararası
ticaretin serbestleştirilmesi konusunda oldukça duyarlı davranmıştır. Ticareti geliştirme
yasası, ABD Başkanı Kennedy’ nin adıyla anılan Kennedy Round için zemin
43
Canan Balkır-Muzaffer Demirci, Uluslararası Ekonomik Bütünleşme ve Avrupa Topluluğu, İzmir:
Bilgehan Basımevi, 1988, s.17
44
John Charles Pool and Stephen C.Stamos, International Economics, Canada: Lexington Books, 1990,
s.37
45
Kalaycıoğlu, s.94