Download (944Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

İKİNCİ BÖLÜM
SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI VE TÜRKİYE
2.1. SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI
2.1.1. TARİHSEL GELİŞİM
On dokuzuncu yüzyılda iktisadi yapılarının çoğu faaliyetleri kıtalar arası ticaret
olan ülkeler, serbest ticaretin yayılmasında önemli rol oynamışlardı. İsviçre, İtalya,
Hollanda gibi ülkeler yapısal olarak serbest ticaret yanlısı olarak düşünülebilir. İngiltere
1820-1880 yılları arasında serbest ticaret politikası uygulamaya başlamış, tüm Avrupa
1870 lerden itibaren korumacılığı temel politika olarak benimserken, serbest ticarete
bağlı kalmıştır. On sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda devamlılık arz eden
korumacı politikaların yaratacağı zararı telafi etmek için, ikili ve çok taraflı ticaret
anlaşmaları yapılmıştır 94 .
İngiltere’de serbest ticarete yöneliş, 1820’ de sınai hammaddelere uygulanan
tarifelerin indirilmesi ile başlar. 1842’ de hammaddeler üzerinden vergiyi % 5’ e, ara
mallar üzerindeki vergiyi % 12’ ye indiren Peel, karşılaşılacak bütçe açıklarının, artan
ithalatın yaratacağı fiyat düşürücü etki ile telafi edilebileceğini düşünmüştür. İngiltere ve
Fransa’da gümrük sistemi 1860 yılından itibaren istikrar kazanmaya başlamıştır. 1860
yılında benimsenen Cobden-Chevalier anlaşması ile gümrükler daha çok lüks mallar
üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Bu tarihten sonra Belçika, İtalya, İsviçre, Norveç, Alman
Hansa Stat, İspanya, Hollanda, Avusturya ve Portekiz ile yapılan anlaşmalar serbest
ticarete doğru giden yolu başlatmıştır 95 .
Avrupa, gümrük savaşlarını 1890’ lardan itibaren yaşamaya başlamıştır. 1860’
larda anlaşma yapan ülkeler birbirlerine karşı gümrüklerini % 20 oranında artırmışlardır.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında ekonomik yaralar sarılırken gümrük resimlerinin de
94 Wolfram Ficher, Swings Between Protection&Free Trade in History, Free Trade in The world
Economy, Westview Press, Colorado, 1987, s.22
95 Fischer, s.24