Download (944Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

kullanımı sonucu tüketici fiyatlarında düşme görülür. Batı ülkeleri için ticari bütünleşmeden
doğacak kar diğer ülkelerden çok daha fazla olur. Bütünleşmeden doğacak kar, bu ülkelerde
ticari sapmadan oluşacak zararı karşılar.
İki sanayileşmiş ülke, ticari birliğe giderlerse, ticari engellerin ortadan
kaldırılması sonucu rekabet artar ve ticari oluşum hızlanır. H-O modeline göre,
birbirine ekonomik olarak benzeyen ülkelerin bütünleşme şablonunda birleşmeleri kolay
olur. Birbirinden ekonomik yapı olarak farklı ülkelerin ise birleşmeleri zordur. Büyüklük,
ticari pay sahipliği açısından önemli bir özelliktir. Çünkü büyük ülkelerin daha geniş kapsamlı
ürünler üretmeleri ve daha geniş kaynaklara sahip olmaları böylece de bütünleşme şemasına
daha geniş ürün yelpazesinin eklenmesi olasıdır. Aynı zamanda birleşme öncesi gümrük
vergileri ne kadar yüksek ise, birleşme sonrası ticari oluşum olasılığı o kadar fazladır.
Şunu da belirtmekte yarar vardır ki gümrük vergisi yüksek olan ülkelerin diğer ülkeler ile
yeni yapılanmalar içerisine girmeleri zordur.
Her ne kadar Viner’ in bütünleşmeyi masraf ve karlarla açıkladığı yaklaşımı
ekonomistlerce doğal karşılansa da, yaklaşımın karşıt görüşleri de mevcuttur. Bunlar
arasında en anlamlı eleştiri ABD’ li iktisatçı Johnson tarafından yapılmıştır. Johnson’ a
göre, daha küçük, az gelişmiş ülkeler ortak emellerine ulaşabilmek için entegrasyona dahil
olmaya daha meyilli olurlar. 68
Ekonomistler, bütünleşme kavramı üzerinde tek bir tanıma gidememekle birlikte
üç temel husus üzerine fikir birliğine varmışlardır:
• Ekonomik bütünleşme, temelde işbölümüne dayanır.
• Bütünleşmenin ileri aşamasında malların, hizmetlerin ve üretim faktörlerinin
serbestçe dolaşımı öngörülmektedir.
• Ekonomik bütünleşme, mal ve hizmetlerin ve üretim faktörlerinin kaynağa ve
gideceği bölgeye göre ayrıcalıklı olmayan uygulama görmesini içerir. 69
1961 yılında, Balassa’ nın kullanımından sonra, ekonomik bütünleşme kavramı
uluslararası ekonomik bütünleşme ile özdeş hale gelmiştir. Balassa, uluslararası
ekonomik bütünleşmeyi şu şekilde tanımlamıştır: "Uluslararası ekonomik bütünleşme, bir
süreç olarak, farklı ulusal devletlere ait ekonomik birimler arasındaki ayrımcılığı
68
Josef C. Brada-Jose A.Mendez, " Political and Economic Factors in Regional Economic Integration",
Kyklos, Vol.46, Issue 2, s.183
69
Fritz Machlup, "A History of Thought on Economic Integration", Economic Integration, World
Wide, Regional Sectoral, The Mcmillan Press Ltd, London, 1978, s.63