Download (944Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

EFTA sözleşmesi, başlangıçta, sadece Avrupalı üyeler ile bunların Avrupa’daki
kolonilerine açık tutulmuştur. Daha sonra yapılan bir değişiklikle, üyelerin Avrupa
dışında kalan kolonilerinin de EFTA’ ya katılabilecekleri kabul edilmiştir. Bir yıl
önceden haber vermek suretiyle çekilmenin mümkün olduğu EFTA’ nın, kurumsal yapısı
basit, işleyişi ise esnektir. EFTA’ nın, AB’ dekinin aksine uluslar üstü yetkileri
bulunmamaktadır.
EFTA’ nın kuruluşunun temel amaçlarından birisi; anlaşmanın önsözünde “gümrük
engellerinin terk edilmesi için daha geniş ve çok taraflı bir kuruluşun gelecekte tesisini
kolaylaştırmak” olduğu belirtilmiştir 110 .
Tam istihdamı sağlamak, hayat seviyesini yükseltmek, ekonomik istikrarı
temin etmek ve dünya ticaretinin gelişmesine katkıda bulunmak gibi genel amaçlar
taşıyan EFTA’ nın iki özel amacı vardır. Bunlar; üye ülkeler arasındaki ticarete adil bir
rekabet sağlamak ve sözleşme kapsamı içinde kalan bölgelerde, üretilen hammaddelerin
arzında, göze çarpan farklılıklardan kaçınmaktır. Ayrıca, ticarete uygulanan engellerin
kaldırılması, OEEC ve AET üyeleri ile yakın bir işbirliğinin sağlanması da
gerçekleştirilmesi gereken amaçlar arasında yer almıştır 111 .
EFTA, serbest ticaret bölgesi şeklinde bir entegrasyonu öngörmüştür. Üçüncü ülkelere
karşı ortak gümrük tarifesi ve ortak tarım politikası uygulanması, sermayenin ve
hizmetlerin üye ülkeler arasında serbest dolaşımı gibi özellikleri yoktur. Öngörülen serbest
ticaret bölgesi, sanayi ürünleri ile sınırlı olup, tarım ve balıkçılık sektörleri serbest ticaret
bölgesi dışında bırakılmıştır 112 .
EFTA, başlangıçta, AET karşısında İngiltere’nin Batı Avrupa’da yeni bir güç
oluşturma çabasına hizmet etmiştir. İngiltere, EFTA’ nın kuruluşundan 1972 yılına
kadar geçen sürede, çevresindeki küçük devletlerden oluşan bu entegrasyonda, ticari
çıkarlarını azamileştirme yoluna gitmiştir. Bu ülke için önemli olan, EFTA’ nın büyümesi
değil, kendi büyümesi olmuştur. Bu yüzden EFTA üyelerinin AET ülkeleri ile ticareti,
EFTA içinde kendi aralarındaki ticaretten daha çok artmış ve İngiltere’nin 1973’de
EFTA’ dan ayrılması ile birlikte, aynı yıl AET ile imzalanan serbest ticaret
anlaşmalarının yürürlüğe girişi taraflar arasındaki ticaretin de hızla gelişmesine sebep
olmuştur. Bu gelişmelerin neticesinde, 1984 yılında, Lüksemburg’ da gerçekleştirilen
110 Balkır-Demirci, s.31
111 EFTA, http://secretariat.efta.int/presentation/
112 Lanjouw, s.66