Download (944Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

tarifelerini uyguladığı serbest ticaret alanları (bölgeleri) kurulmasını öngören bir bütünleşme
türüdür 75 .
Serbest ticaret alanlarının oluşturulmasına yönelik olarak imzalanan serbest
ticaret anlaşmaları terim olarak GATT' ın 24ncü maddesinden kaynağını almıştır.
Serbest ticaret alanlarında amaç, üye ülkeler arasında, kendilerinin ürettiği mal ve
hizmetlere ilişkin ticareti serbestleştirecek ortak bir pazar yaratmaktır. Ticaret
sınırlamaları, sadece üye ülkelerce üretilen mal ve hizmetlere karşı kaldırılmakta, üçüncü
ülkelerden ithal edilen bir malı herhangi bir üye ülke, diğerlerine ihraç etmek istediğinde
bu sınırlamalar geçerli olmaktadır 76 . Üye ülkeler, ortak bir piyasa oluşturmak için, sadece
birbirlerine karşı tercihli gümrük politikası uygulayabilmek açısından karar alanı
bırakmış olmaktadır.
Bu bütünleşme aşamasında, her ülkenin serbestçe kendi gümrük politikasını seçmesi,
bütünleşmeyi dağıtıcı eğilimlerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Serbest ticaret alanında yer
alan bir ülke, sanayisinin güçlü olmadığı alanlarda çok düşük gümrük oranları kabul ederek
birleşme içinde bu malların ithalatçısı konumuna gelebilir. Bu ise, iki etki yaratabilir.
Eğer bütünleşme içinde bu malların üreticisi bir ülke varsa ve kendi üreticisini gümrük
duvarlarıyla koruyorsa, bu korumayı etkisiz hale getirir. Sistem içinde gerilemeler
yaratır. Eğer serbest ticaret alanında, bu dalda üretici bir ülke yoksa, gümrük tarifesini
indiren ülke, bu daldaki ticareti ele geçirecektir. Çünkü bölge içine ihracat yapan üçüncü ülkelerin,
sisteme girerken düşük gümrük tarifesi uygulayan ülkeyi seçmesi ve oradan yüksek tarifeli
ülkeye mal kaydırması söz konusu olabilecektir. Bölgedeki ticareti yeniden ele geçirmek
için, öteki ülkelerin de gümrük tarifelerini en aza indirmesi gerekir. Bu nedenle, bütünleşme
dışına karşı uygulanan gümrük duvarlarında en alt düzeyde eşitlenme eğilimi ortaya
çıkar 77 .
75
Walter Enders and Harvey E.Lapan, International Economics, New Jersey: Prentice Hall, 1987, s.231
76
G.J.Lanjouw, International Trade Instutitons, New York: Longman, 1995, s.56
77
Mircan Yıldız, "Bütünleşme Biçimleri ve Avrupa Birliği", Dış Ticaret Dergisi ( Ekim 1999), Sayı:15,
s.93