Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
32<br />
3. Pas skórzany wąski, przewiązujący (opasujący) koszulę.<br />
4. Buty długie skórzane (juchtowe) używane w lecie tylko<br />
podczas święta. Cholewy są długie i marszczą się, a ponieważ<br />
tak buty jak i cholewy są bardzo obszerne, przeto — żeby te<br />
ostatnie nie opadały — ściągane są rzemykami i spinane na<br />
sprzączki.<br />
5. Sukmana barwy burej lub jasno-szarawej, zawsze czysto-wełniana,<br />
z sukna najczęściej własnej roboty. Krojem i szyciem<br />
sukman zajmują się krawcy żydzi po wsiach i miasteczkach<br />
zamieszkali. Krój sukmany podobny do kroju dawnych kapot»<br />
długości nieco powyżej kostek ; z tyłu nie rozcinana, fałdzista,<br />
w stanie zaś z przodu rozcięta, zapinana na haftki, ma na piersiach<br />
sześć pętlic, i tyleż sznurów z każdej strony. Klapy<br />
z sukna czerwonego lub błękitnego, kołnierz robotą jak u dawnych<br />
kontuszow, wywijany i na wpół zszyty. Cała sukmana<br />
obszyta na około szeroką taśmą, a są nią obszyte i szwy z tyłu.<br />
W lecie zwykle wolno na koszuli noszona, nie zapinana : w zimie<br />
zaś lub chłodniejszej porze przepasywana pasem, który latem<br />
otaczał koszulę.<br />
6. Kożuch nadziewany w zimie na koszulę a pod sukmanę,<br />
takiegoż co i sukmana kroju, z upiększeniami włóczkowemi.<br />
Kożuch ten spinany zawsze bywa na skórzane pętelki. Jest on<br />
roboty miejscowej (t. j. w pobliskiem miasteczku) z skór owczych<br />
zwanych chłopskiemi, i kupuje się na jarmarkach od przekupniów,<br />
którzy skupili poprzednio skórki po wsiach, dali białoskórnikom<br />
do wyprawy, a później z nich wyrobili kożuchy. Ten<br />
szczegół daje dowód, jak mało jest lud tutejszy przemysłowym,<br />
bo cóżby było dla chłopa łatwiejszego, jak dać własne skórki do<br />
wyprawy kuśnierzowi (nieraz swemu sąsiadowi) a później zszyć<br />
z nich samemu kożuch w domu, niż sprzedawszy surowy materyał<br />
przekupniowi, przepłacać mu następnie więcej niż w dwójnasób<br />
tenże sam materyał przerobiony.<br />
7. Czapka czworograniasta z granatowego sukna, obwiedziona<br />
barankiem z czarnych jagniąt. Na święta, starzy i zamożniejsi<br />
gospodarze, używają dość wysokiej, okrągłej, całej baraniej<br />
czapki w rodzaju bermyc (Bärmütze), rozciętej w wierzchniej<br />
części i spiętej tu w różnobarwne wstążki, wierzch sukienny,<br />
zwykle czarny. (Obacz Lud. Serya II, rycina od Szydłowca i Iłży).<br />
Bywają takież czapki i z siwego także barana, i te są zdobniej-<br />
J53<br />
sze ; lecz coraz bardziej wychodzą one z użycia, co dowodzi, że<br />
i tu moda wywiera swój nacisk.<br />
Tak więc cały ubiór męski składa się z wyrobów włościanina<br />
własnych. Bo aczkolwiek kożuch, czapka a czasem i sukmana<br />
kupuje się na jarmarku od żyda, jednakże niemal wszystko to<br />
przed niedawnym jeszcze czasem było surowym w domu chłopka<br />
materyałem, który on — przy dobrej woli i pilności, — mógł<br />
z łatwością sam na swój przerobić użytek. Porządny, gospodarny,<br />
oszczędny i pracowity gospodarz odzieży wcale kupować nie potrzebuje,<br />
bo mu ją dostarczy własny dobytek i domowy wyrób ;<br />
owszem, sprzedać jeszcze może znaczną tego wyrobu część mniej<br />
zaradnym. Atoli przymioty te pojawiają się u ludu nader rzadko.<br />
Ubiór kobiet świąteczny obejmuje następujące części:<br />
1) Koszula perkalowa. Dla oszczędności, spodnia tejże<br />
część, zwana nadołkiem, jest z płótna zgrzebnego własnej<br />
roboty.<br />
2) Spódnica zgrzebna, zwana tu ciasnocha, własnego<br />
wyrobu. Na wierzchu niej jest druga spódnica, u mężatek<br />
zwykle biała, perkalowa, dość suto sfałdowana. Dziewki noszą<br />
wierzchnie spódnice różno-kolorowe i pstre.<br />
3) Gorset z materyi droższej n. p. z merynosu, płócienka,<br />
pół-sukna i t. p. Jest to ubranie bez rękawów, zrobione szczelnie<br />
do figury, z przodu na tasiemkę (niby sznurówkę) ściągnięty.<br />
Wycięty z przodu i z tyłu, zakrywa tylko piersi<br />
4) Pończochy, jakkolwiek z własnego materyału, bo<br />
z przędzy ręką gospodyni usnutej sporządzone, są jednakże kupne.<br />
Robotą pończoch zajmują się żydówki ; kobieta wiejska niema<br />
do niej wprawy ani cierpliwości. Latem używają pończoch nicianych,<br />
zimą wełnianych.<br />
5) Płachetka biała lub kilim wełniany noszony na<br />
plecach,, zwinięty jak szal. Płachetka i kilim są własnej roboty.<br />
6) Fartuch zwany burek, z wełny w paski białe i czarne.<br />
Na burek taki zakładają jeszcze niekiedy i fartuch płócienkowy.<br />
7) Przyjaciółka z sukna granatowego, zimą z kołnierzem<br />
długim z jagniąt, i z takiemiż wyłogami (klapami). Przyjaciółkę<br />
zdobią taśmy, częstokroć innego koloru. Ubranie to podobne<br />
jest do dawnych jupek, długie za kolana, z tyłu nadzwyczaj<br />
fałdowane w pasie ; ubierają je guziki metalowe żółte. Biedniejsze,<br />
w miejsce przyjaciółek kładą na siebie sukmany męzkie.<br />
Mazowsze. T. III. 3
Change language