MAZOWSZE.

72
7. A idzie ten szewiec supozowany,
i przychodzi do dom zafrasowany
Dratwy porwał, porozrzucał,
i kopyta w piec powrzucał,
już dziegciu niema.
8. Złapawszy z fasą swoje prawidła,
Uderzył o ziemię swoje czernidła.
Porwane katu szewiectwo,
lepsze niebieskie królestwo,
tego nam trzeba ! Lud Ser. XVI. str. 107, do n. 3.
Szczodry wieczór.
Ł. Gołębiowski mówi : „W szczodry wieczór poprzedzający
święto Trzech-króli, rozdawano upominki dzieciom, czeladzi, plebanom,
sąsiadom. U ludu nawet pieczono chleb pszenny, szczodra
k i e m zwany i rozdawano go. Tak się o ten podarunek
ubogie dzieci na wsi przymawiały :
Czy piekliście szczodraczki, bochnaczki?
Dajcie-ż i nam !
Nagrodzi wam Pan Jezus,
i święty Jan.
Podziękowaniem ich żartobliwem było :
Niech się wam rodzi pszenica
jak rękawica ;
a jęczmień
tak wielki jak koń!
Gdzie nic nie otrzymali, temi słowy niechęć swą okazywali:
Kiedy-ś nie miesiła,
bodaj-eś się powiesiła!
„Dla śmiechu to było raczej, jak żeby lud nasz, od pierwszej
młodości był tak mściwy, tak zawzięty ; dowodzi wszakże,
jak źle to widziano, kiedy kto uchybił dawnym zwyczajom
i gościnności."
73
Trzej-Króle.
Był i tu, jak w całym kraju, u szlachty zwyczaj obierania
króla migdałowego w sposób jak to opisano w tomie I. Mazowsza
na str. 109. *)
Z a p u s t y .
Sierotki. Niedźwiedź. Konik.
Od Latowicza (Oleksiarjka, Laliriy).
1) Chłopcy biorą płozę od sanek i wbiją w nią kół, na
który zakładają wozowe koło w położeniu poziomem, by się na
nim jak na osi obracać mogło, — i w obwodzie (dzwonach) tego
koła wywiercają cztery dziury do wbicia w nie kołków. Poczem
ukręciwszy ze słomy dwie postaci, t. j. chłopca i dziewczyny
(zwane Sierotki), ustroją je i na tern kole osadzą, zakładając
nogi tych bałwanków słomianych na owe kołki, poczem obracają
koło w jedną lub drugą stronę za pomocą owego przyrządu;
tak, że widzom zdaje się, jakoby postacie te były żywe
i tańczyły.
Za nimi idzie chłopiec, ubrany w grochowiny za niedźwiedzia,
i wodzi ich od chałupy do chałupy, sam także
skacząc gdy się ludzie przypatrują poruszającym się sierotkom.
Trzech zaś innych przebiorą się niby za urzędników
t. j. za żandarma (lub kozaka), sołtysa i muzykanta, i obchodząc
kradną po wątlicach (garkach) jaja, chleb, kaszę, mąkę i t. d.
w czasie, gdy znów tańcuje i harcuje chłopak czwarty przebrany
za konia, który wierzga bity batem i sam bije niedźwiedzia,
opatrzonego niby pazurami i trzymającego drążek, którym się
broni. Konia robią z 4 łubów i z drążka (stanowiących przodek
i zad jego); z jarzma wyjmują kulę i osadzą takową na łeb koński
w drążku. Na konia owego, przykrytego białą płachtą i ma-
a
) Gołębiowski mówi: „Zwyczaj ten jest we Francyi i u Rzymian.
Dzieci w czasie Saturnalijów losem wyciągały króla migdałowego,
fabam mimum, t. j. że zmyślone czyli teatralne było jego
królestwo". Obacz : Mazowsze, I. str. 329.