Hrvatska povijest devetoga stoljeća - Ivan Muzic

adi, ne o formiranim narodima ili “plemenima”, već o fl uidnim, nestalnim,
socijalnim konstrukcijama koje variraju i restruktuiraju se shodno
situaciji i povijesnom kontekstu, odnosno izboru grupe ili pojedinca. 4
Ispod fasade monolitnih makro-etničkih identiteta antike i post-antičkog
doba, izronili su mnogobrojni do sada nezamjetljivi identiteti, snažno
utječući na temeljno preispitivanje suvremene percepcije i znanstvene
interpretacije povijesnih događanja iz ovih perioda.
Osnovica ovih novih pogleda leži u metodologiji koja prihvaća za
polazište socio-antropološko shvaćanje identiteta kao fl uidnoga koncepta
defi niranoga prvenstveno kroz socijalnu interakciju. Nemoguće je u malo
riječi iznijeti čak i vrlo štur pregled različitih viđenja i pristupa problemu
konstrukcije etniciteta. Stoga bih htio ovdje reinterpretirati, radije nego
parafrazirati, Fishmanovo viđenje etniciteta kao “Biti” (Being), “Činiti”
(Doing) i “Znati” (Knowing) jer ga vidim relevantnim za ovu problematiku.
5 Pod “Biti” trebao bi se vidjeti nesvjesni etnicitet svakodnevnoga
življenja, subliminalni odnos prema subjektivnoj konstrukciji socijalne
stvarnosti, kulturni habitus u kojemu se rađamo i živimo. 6 “Biti”, uzeto
samo za sebe, ne može tvoriti etnički identitet, ali se kroz “Biti” defi nira
percepcija identiteta skupine, koja dijeli osjećaj zajedničkoga etničkog
identiteta. “Činiti” je pak ključni čimbenik tvorbe identiteta, jer se “Činiti”
aktivno događa u sadašnjosti. “Činiti” odslikava s jedne strane interakciju
s drugim “Biti”, koja nas time čini svjesnim našega “Biti”, ali i
svjesnim postojanja etničkoga “Drugoga” u odnosu prema kojemu konstruiramo
identitet. S druge strane, “Činiti” uključuje virtualno grupno
iskustvo bivstvovanja kao “Mi”, koje konstantno redefi nira etnički identitet
u sadašnjosti. 7 Posljednji činilac je “Znati” i kroz njega se odražava
“znanje”, odnosno sadašnja percepcija prošlosti etničke skupine, koja
objašnjava i defi nira percepciju (ali ne i činjenično stanje stvari) “Biti”
4 Na primjer, amalgamacija Sueba i Alemana u zajednički alamanski identitet, H. J.
Hummer, The fl uidity of barbarian identity: the ethnogenesis of Alemmani and Suebi.
Early Medieval Europe 7 (1998), str. 1-27.
5 J. Fishman, Social theory and ethnography. U: P. Sugar (ed.), Ethnic Diversity and
Confl ict in Eastern Europe. Santa Barbara, 1980, str. 84-97.
6 Barthov “Cultural stuff” odnosno Bourdieovski “habitus”, F. Barth, Introduction.
U: F. Barth (ed.), Ethnic Groups and Boundaries. Bergen, London, 1969, str. 15; P.
Bourdieu, Outline of a Theory of Practice. Cambridge, 1977, str. 72 dalje.
7 Barth, cit. dj. (n. 6); R. Jenkins, Rethinking Ethnicity: Arguments and Explorations.
London, 1997, str. 53-56.
21