13.01.2014 Views

Download the full report in Zulu - Human Rights Watch

Download the full report in Zulu - Human Rights Watch

Download the full report in Zulu - Human Rights Watch

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ez<strong>in</strong>e … Ngangicabanga ukuthi ngiyopha. Uma ngifika ekhaya ngageza<br />

kodwa ngangilokhu ng<strong>in</strong>gazizwa kahle. Ngaph<strong>in</strong>da ngageza futhi. Y<strong>in</strong>galeso<br />

sikhsathi lapho ngabona khona ukuthi angopho. Bangi<strong>the</strong>la ngophethiloli<br />

emzimbeni wami. … Angitshelanga muntu ngoba ngacabanga ukuthi akekho<br />

owayezongikholwa. Ngacabanga ukuthi ngizokhohlwa. 27<br />

Abanye abantu okwaxoxiswana nabo bayashaywa, ngez<strong>in</strong>ye izikhathi kan<strong>in</strong>gana, ngabantu<br />

abangabazi kanye nabangani babo. U-Onalenna, ohlala e-Tzaneen esifundazweni<br />

saseLimpopo, wadlwengulwa ngonyaka okukuqala ka- 1994, ngukhoshi wakhe webhola<br />

likanobhutshuzwayo, enem<strong>in</strong>yaka engu-15, okwesibili kwakungunyaka ka-1996, lapho<br />

amadoda amathathu, ambiza ngo-‘monnamusadi’ (“owesilisa-osawesimame”) amdonsa<br />

kanye nomngani wakhe bamusa emahlath<strong>in</strong>i ngobunye ubusuku ngesikhathi beya<br />

ePolokwane, idolobhana elisduzane. Baph<strong>in</strong>da bamudlwengula okwesithathu ngo-Ephreli ka<br />

-1999, ePolokwane futhi, ngamadoda ayekade egade iz<strong>in</strong>dlela zakhe ase ehlela ukumhlasela<br />

ukuze “amfundise” isifundo bese bemsh<strong>in</strong>tsha ukuba abe “owesimame wangempela.” 28<br />

Ingozi yokuhlaselwa emabha kanye nasez<strong>in</strong>daweni zomphakathi isikhathi es<strong>in</strong><strong>in</strong>gi ziphoqa<br />

ongq<strong>in</strong>gili kanye nabesilisa abazikamela ngokwabo <strong>in</strong>dlela yobulili ukuhanbisana nendlela<br />

abaphila ngayo nez<strong>in</strong>dlela abaphilisana ngayo; ezikhath<strong>in</strong>i ez<strong>in</strong><strong>in</strong>gi, bakhetha ukuphuza<br />

bajabule ngokuphepha kanye nem<strong>in</strong>deni yabo. Nasemakhaya ngokunjalo akuphephile.<br />

Ekuseni ngovivi ngonyenga kaFebruwari z<strong>in</strong>gu-23, ngonyaka ka-2008, u-Frances wayelele<br />

ekhaya kubo Kabokweni, idolobha eliseduzana ne-Nelspruit esifundazweni<br />

saseMpumalanga, lapho amadoda amabili —oyedwa wabo amuzwa ngezwi njengomuntu<br />

owayehlala embuza njalo ukuthi kungani ephila“njengowesilisa”—bagqekeza <strong>in</strong>dlu. Indoda<br />

ayeyazi yamphoqa ukuba aphume endl<strong>in</strong>i njengoba yayiphe<strong>the</strong> umese, futhi yamthatha<br />

yamusa emfuleni owawuseduze cishe amamitha angu-300, lapho amgwaza khona ekhanda<br />

futhi wamdlwengula isikhathi esiyihora nohhafu. Umakhelwano watshela kamuva u-Frances<br />

ukuthi umhlaseli ubemtshelile ukuthi uzomfundisa ukuthi “angazenzi <strong>in</strong>doda.” 29<br />

27 Ingxoxo phakathi kwe-<strong>Human</strong> <strong>Rights</strong> <strong>Watch</strong> no-Farai (akulona igama langempela),<br />

e-Pietermaritzburg, ngo-Agasti 4, 2010.<br />

28 Ingxoxo phakathi kwe-<strong>Human</strong> <strong>Rights</strong> <strong>Watch</strong> no-Onalenna (akulona igama langempela), e-Tzaneen, ngoJuni 15, 2010.<br />

29 Ingxoxo phakathi kwe-<strong>Human</strong> <strong>Rights</strong> <strong>Watch</strong> no-Frances (akulona igama langempela), e-Nelspruit, ngoJulayi 11, 2010.<br />

“SIZOKUKHOMBISA UKUTHI UNGOWEMAME” 22

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!