2045/D - Instytut Fizyki JÄ drowej PAN

Barbara Obryk rozprawa doktorska - 12 -
2. Dozymetria promieniowania jonizującego
Dozymetria promieniowania jonizującego jest dziedziną fizyki jądrowej i metrologii
zajmującą się pomiarem, obliczeniami i analizą podstawowych wielkości związanych
z przekazem energii promieniowania jonizującego do materii oraz zmienności ich wartości
w czasie i przestrzeni. W zależności od rodzaju promieniowania i wartości dawki stosuje się do
jej pomiaru różne metody. W tym rozdziale omówiono pokrótce podstawy dozymetrii, ze
szczególnym uwzględnieniem dotychczas stosowanych systemów dozymetrii
wysokodawkowej. Przedstawiono też podstawy dozymetrii termoluminescencyjnej.
2.1. Podstawowe wielkości dozymetryczne
W dozymetrii promieniowania jonizującego i ochronie przed promieniowaniem stosuje
się kilkadziesiąt wielkości dozymetrycznych charakteryzujących absorpcję energii
promieniowania w materii. Wielkości te są zdefiniowane w wielu podręcznikach fizyki
promieniowania i dozymetrii [Attix1986; Hrynkiewicz2001], tak więc w tym podrozdziale
powtórzone zostały definicje tylko tych z nich, które były wykorzystywane w niniejszej pracy,
a mianowicie dawka pochłonięta, Liniowy Przekaz Energii oraz kerma w powietrzu.
2.1.1. Dawka pochłonięta – D [Gy]
Podstawową wielkością wyznaczaną w dozymetrii jest dawka pochłonięta w punkcie,
definiowana jako ilość energii dostarczonej przez cząstki jonizujące, przypadającej na jednostkę
masy napromienionej substancji w danym miejscu. Wzór na dawkę pochłoniętą zgodnie z tą
definicją to:
dE
D = (2.1.1.1)
dm
gdzie: dE jest energią promieniowania jonizującego przekazaną materii w elemencie objętości,
dm jest masą materii zawartą w elemencie objętości, której ta energia została
przekazana.
Średnią dawką pochłoniętą przez daną substancję (D) nazywamy energię E przekazaną
jednostce masy m tej substancji:
E
D = (2.1.1.2)
m
Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest grej (Gy):
1 Gy = 1 J/kg (2.1.1.3)