Aktualności Nr 50 plik do pobrania (format pdf) - bioMérieux

26
rający szczepy o serotypie Ia, CC1 zawierający
szczepy o serotypie V, CC19 zawierający szczepy o
serotypach II i III, CC17 zawierający szczepy o serotypach
II i III oraz CC12 zawierający szczepy o serotypie
Ib. Wśród szczepów izolowanych z zakażeń
inwazyjnych u noworodków na szczególną uwagę
zasługuje kompleks klonalny CC17, spokrewniony
ze szczepami bydlęcymi. Wydaje się, że ten hiperinwazyjny
klon stosunkowo niedawno wyewoluował
od bydlęcego przodka.
Profilaktyka zakażeń wywoływanych przez GBS
Wysoka liczba zakażeń okołoporodowych wywoływanych
przez S. agalactiae (1 do 3 przypadku na
1000 żywych urodzeń) występujących w większości
w postaci wczesnego zespołu chorobowego, ze
śmiertelnością dochodzącą do 50% była przyczyną
opracowania w latach 90-tych XX wieku w USA wytycznych
do zapobiegania zakażeniom okołoporodowym
wywoływanym przez paciorkowce grupy B.
Zalecały one wykonywanie mikrobiologicznych
badań przesiewowych w kierunku GBS u wszystkich
kobiet w ciąży i stosowanie antybiotykowej profilaktyki
okołoporodowej. Obecnie po wprowadzeniu
tych zaleceń w USA notuje się 0,5 przypadku wczesnego
zespołu chorobowego na 1000 żywych
urodzeń oraz 0,3 przypadku późnego zespołu chorobowego
na 1000 żywych urodzeń. Śmiertelność
w przypadku wczesnego zespołu chorobowego spadła
do 5-10 %, natomiast śmiertelność w późnym
zespole chorobowym utrzymuje się na poziomie
2-6%. Aktualne wytyczne opracowane przez Centers
for Disease Control and Prevention w Atlancie
w 2002 roku i zmodyfikowane w 2008 roku są dostępne
na stronie internetowej www.cdc.gov. Stały
się one podstawą do opracowania podobnych wytycznych
w wielu krajach europejskich.
W 2008 roku zostały opracowane „Rekomendacje
Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące
wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B
(GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom
u noworodków.” (Ginekol. Pol. 2008, 221-223).
Zgodnie z podanymi w rekomendacjach zaleceniami
wszystkie kobiety w 35.-37. tygodniu ciąży powinny
być poddawane mikrobiologicznym badaniom przesiewowym
w kierunku nosicielstwa S. agalactiae. W
przypadku stwierdzenia nosicielstwa informacja o kolonizacji
wraz z wynikiem oznaczenia lekowrażliwości
musi zostać wpisana do Karty Ciąży. Przy porodzie
profilaktykę zakażenia S. agalactiae stosuje się u:
• kobiet z dodatnim wynikiem hodowli na nosicielstwo
GBS w obecnej ciąży,
• kobiet, które w wywiadzie podają urodzenie w
przeszłości dziecka, u którego wystąpił wczesny
zespół chorobowy wywołany przez GBS,
• kobiet, u których stwierdzono zakażenie GBS
układu moczowego w obecnej ciąży,
• kobiet, u których poród rozpoczął się przed 35.-37.
tygodniem ciąży i nie wykonano planowych
badań na nosicielstwo GBS,
• kobiet, u których nieznane są wyniki badań na
nosicielstwo, ale temperatura ciała w czasie porodu
jest ≥ 38ºC,
• kobiet, u których nieznane są wyniki badań na
nosicielstwo, ale czas jaki upłynął od pęknięcia
błon płodowych jest ≥ 18 godzin.
Profilaktyka okołoporodowa polega na podaniu antybiotyków,
zgodnie z zaproponowanym w rekomendacjach
algorytmem wyboru antybiotyku.
Rekomendowanym lekiem jest penicylina G, alternatywnie
może być stosowana ampicylina. U pacjentek
uczulonych na penicylinę, ale mogących
przyjmować cefalosporyny podaje się cefazolinę.
U pacjentek uczulonych na penicylinę i nie mogących
przyjmować cefalosporyn stosuje się erytromycynę
lub klindamycynę, a w przypadku oporności
na te leki w mechanizmie MLSB wankomycynę.
Ocenia się, że jeśli profilaktyka okołoporodowa została
rozpoczęta w okresie ≥ 4 h przed urodzeniem
dziecka to ryzyko kolonizacji noworodka
spada do około 1%.
Przesiewowe badania mikrobiologiczne
w kierunku GBS
Wymazy na przesiewowe badania mikrobiologiczne
w kierunku GBS pobiera się w 35.-37. tygodniu ciąży.
Wymaz należy zawsze pobrać z pochwy i z odbytnicy,
pokonując opór zwieracza odbytu. Nie należy
pobierać wymazu z kanału szyjki macicy. Skierowanie
na badanie, oprócz wyraźnego opisu, że jest to
posiew w kierunku GBS, powinno także zawierać informację
o tym, czy pacjentka jest uczulona na penicylinę.
Hodowle prowadzi się na podłożu płynnym
(bulion Todd-Hewitt z dodatkiem antybiotyków:
kwasu nalidiksowego w stężeniu 15 µg/ml i gentamicyny
8 µg/ml lub kolistyny 10 µg/ml) oraz na
podłożach stałych, stosując podłoża wybiórcze dla
ziarniaków Gram-dodatnich (np. podłoże Columbia
CNA) lub podłoża chromogenne, specjalnie opracowane
do hodowli S. agalactiae. Wynik ostateczny
odczytuje się po 48 godzinach inkubacji w 37C.
Rutynowo należy wykonać oznaczenie wrażliwości
wyhodowanego szczepu na erytromycynę i klindamycynę.
Dla prawidłowo zidentyfikowanych S. agalactiae
nie ma potrzeby oznaczania wrażliwości na penicylinę,
ponieważ nie stwierdzono jak dotąd szczepów
opornych na penicylinę, a wrażliwość na penicylinę
oznacza także wrażliwość na ampicylinę i cefazolinę.
W ciągu ostatnich kilku lat pojawiły się także szybkie
testy umożliwiające wykrywania GBS z użyciem technik
molekularnych, takich jak RT-PCR (ang. real-time
PCR). Testy te pozwalają na stwierdzenie kolonizacji
dróg rodnych w ciągu 2-3 godzin od pobrania wymazu.
Umożliwia to wykonanie diagnostyki w kierunku
GBS także u pacjentek, u których nie
wykonano wcześniej badań przesiewowych, a u których
ocenia się, że jeszcze jest dostatecznie dużo
czasu na uzyskanie wyniku i wdrożenie profilaktyki
okołoporodowej.