RapoRti i VleRËsimit pËR fËmijË - Republika e Kosovës - Zyra e ...

Vëllimi IIIStrategjia dhe Plani Nacional i Veprimit për të Drejtat e Fëmijëve në Republikën e Kosovës, 2009-2013SEKTORI I SHËNDETËSISË(87% d.m.th. u raportuan 110/127 treguesit)Një ndër zgjidhjet më thelbësore të sfidave shtetërore, përfshirë ato ekonomike, shoqërore dhe të zhvillimit nëpërgjithësi, është sigurimi i mirëqenies dhe mbijetesës së nënave dhe fëmijëve. Konventa për të Drejtat e Fëmijës nënenin 24 thekson se: “shtetet palë njohin të drejtën e fëmijës për të gëzuar një gjendje shëndetësore sa më të mirëdhe për të përfituar nga shërbimet për trajtimin e sëmundjes dhe riaftësimin e shëndetit. Duke siguruar që asnjëfëmiu të mos i mohohet e drejta për të pasur këto shërbime të kujdesit shëndetësor, si dhe nënave të ju ofrohetkujdesi i duhur para dhe pas lindjes”. E drejta e fëmijës për mbijetesë dhe zhvillim të shëndetshëm është e përcaktuaredhe në legjislacionin vendorë, që garantojnë sistem jo-diskriminues, barazi, cilësi, ndershmëri, përgjegjësi dhegjithëpërfshirje, politika këto që janë të përafruara me standardet ndërkombëtare. Janë hartuar dhe zyrtarizuarUdhërrëfyesit dhe Protokollet Klinike: Parandalimi i transmetimit i HIV/AIDS nga nëna në foshnje; MISF-Menaxhimi iintegruar i sëmundjeve të fëmijëve; Menaxhimi i foshnjave me peshë të ulët dhe të lindura para kohe.Megjithatë, përkundër përmirësimeve të vogla të evidentuara në vitin 2012, sektori i shëndetësisë mbetet një prejsektorëve të shërbimit publik më të cenueshëm në Republikën e Kosovës. Mungesa e të dhënave të besueshmedhe unike shëndetësore akoma mbetet një çështje kritike, deri në funksionalizimin e plotë të Sistemit të InformimitShëndetësorë të dhënat e derivuara mbi treguesit e sektorit të shëndetësisë duhet të merren me rezervë ngaseekzistojnë dallime mbi të dhënat e raportuara në mes të institucioneve të ndryshme publike, mungojnë të dhënatnga sektori privat, etj. Duke qenë se dita ditës sistemi i informimit shëndetësor është duke u konsoliduar është erëndësishme që në vazhdimësi institucionet relevante të mbështeten në përmirësimin e kapaciteteve në këtë drejtim.Bazuar në të dhëna të disponueshme mbi treguesit për gjendjen e fëmijëve në luftën kundër varfërisë, luftimine kequshqyerjes, ofrimin e kujdesit cilësor shëndetësor, paraqesin gjendjen shqetësuese dhe mjaft serioze qëdominon në shëndetin publik, si dhe nevojën imediate për të prioritizuar dhe përshpejtuar përpjekjet institucionalenë përmirësimin e së paku nevojave themelore në këtë sektor. Po ashtu, treguesit mbi cilësinë e shëndetit dhe tëushqyerit janë mjaftë prapa në krahasim me shtetet fqinje dhe mesatares së shteteve europiane.Objektivi 4.1: Ruajtja dhe përparimi i gjendjes shëndetësore të shtatzënës, të porsalindurit dhe fëmijës së vogëlDuke qenë se ka filluar të funksionalizohet sistemi i informimit shëndetësor, këtë vit IKSHPK /MSH ka arriturtë raportojë të dhënat që korrespondojnë me të dhënat e vitit 2012, e që njëkohësisht pasqyron një të arritur tëkëtij dikasteri, vonesat e shkaktuara në publikimin e të dhënave janë si pasojë e mos bashkëpunimit të mirëfilltëme komunat e banuara me shumicë serbe (Leposaviç, Zutin Potok, Graçanicë, Lapnasellë dhe Shtërpcë) si dhe ngainstitucionet private. Ministria e Shëndetësisë ka arritur të vë në funksion modulin e statistikave shëndetësore nënivel te institucioneve, ka vënë në funksion modulin e Stokut farmaceutik dhe modulin e burimeve njerëzore. Mirëpo,mos funksionalizimi dhe unifikimi i plotë i të dhënave në sistem shëndetësor pamundëson pasqyrimin e qartëdhe real të situatës së përgjithshme shëndetësore, e që njëkohësisht paraqet pengesa edhe në marrjen e masavetë nevojshme për ndërhyrje. Megjithatë, gjendja e përgjithshme shëndetësore në kuptim të ngritjes së cilësisë ështëpothuajse e njëjtë me atë të vitit paraprak.Hartimi i ligjit të shëndetësisë dhe ligji i duhanit në përputhje me standardet ndërkombëtarepo ashtu është njëe arritur e theksuar që me zbatimin e tyre pritet të ndikohet në ruajtjen e gjendjes shëndetësore të shtatzënës, tëporsalindurit dhe të fëmijës së vogël. Baza ligjore për nxitjen, mbrojtjen dhe promovimin e të ushqyerit me qumështgjiri është në përputhje me standardet ndërkombëtare, mirëpo aktualisht sistemi nuk mundëson gjenerimin etreguesit mbi numrin e lehonave që ushqejnë foshnjet me gji në maternitet në baza rutinore. Edhe pse të dhënatlidhur me gjidhënien janë të limituara konsiderohet se mbi 64% e fëmijëve deri në 6 muaj ushqehen ekskluzivishtme qumësht gjiri. Me qëllim të informimit publikdhe nxitjes së masave preventive e promovuese në përparimin ekulturës shëndetësore të fëmijëve dhe prindërve është shënuar java e të ushqyerit me qumësht gjiri, shënimi i ditësbotërore të infermierisë dhe të mamive, dhe shënimi i Ditës botërore të HIV/AIDS.Evidentohet një lëvizje e numrit të punëtorëve shëndetësor, këtë vit kemi rritje të numrit të infermiereve dheneonatologëve, prej 783 në 833, respektivisht 28 në 36. Përderisa është zvogëluar numri i gjinekologëve dhepediatërve, prej 185 në 165, respektivisht 194 në 141. Është për tu vlerësuar lartë që 28,525 të grave shtatzëna kanëlindur nën përkujdesjen e personelit të kualifikuar shëndetësor dhe kanë lindur në institucione shëndetësore.Në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës janë kryer gjithsej 13,092 lindje, prej të cilave 10,125 kanë qenë lindjenormale dhe 2,967 lindje cezariane. Përderisa është brengosëse treguesi se prej tyre vetëm 3,954 apo 14.3% kanëpranuar katër apo më shumë vizita antenatale nga personeli i kualifikuar shëndetësor gjatë shtatzënisë, kjo tregon që18Raporti i Vlerësimit për fëmijë