dom krótka historia idei

SWOBODASWOBODAna wsi. Na początku palladianizm wpłynął tylko na planowaniedomów, ale po 1700 roku rozwinął się on w specyficzny angielskistyl architektoniczny, który ukształtował gust Anglików w XVIIIwieku, nawet gdy surowość wnętrz została zastąpiona swobodniejszymirozwiązaniami.Oddziaływanie Palladia widać też w georgiańskim umeblowaniu;nazywano je często "architektonicznym" i było ono bardziejkonstrukcyjne niż dekoracyjne. Miało linie raczej prostokątne niżmiękkie. Mimo że popularne były krzesła "francuskie" czy "z koziąnóżką" z poręczami i wyściełanym oparciem, typowo angielskiekrzesło nie miało poręczy, a tył był zwykle drewniany, niczymnie obity. Miewał natomiast rozmaite kształty i wobec tegoróżne nazwy: oparcie pochyłe, drabinowe lub tarczowe. W dążeniudo zachowania wrażenia prostych linii, stolarze angielscy stosowaliszereg technik w szyciu i przytwierdzaniu wyściółki, by robiławrażenie płaskiej, a nie wybrzuszonej jak w tapicerce francuskiej 6 •To także skłaniało ich do poszukiwania wygodniejszych krzeseł.Ponieważ wyściółki było mniej, bardziej skupili się na wymiarachi proporcjach, a dwaj stolarze-artyści, Thomas Chippendale i GeorgeHepplewhite, ułożyli katalog wzorów zawierający dokładnewymiary wysokości, szerokości i głębokości krzeseł. W tym kataloguznajdują się ilustracje całego asortymentu domowych meblii sprzętów, zarówno krzeseł, jak klamek i ram do obrazów. Byłto pierwszy podręcznik do "zrób to sam", który stał się od razubardzo popularny. Posługując się nim, zręczny stolarz mógł naśladowaćostatnie projekty naj modniejszych meblarzy. To nie tylkoodkryło tajemnice projektowania mebli, ale także pobudziło i przyśpieszyłorozwój meblarstwa "w angielskim guście", jak zostało onopóźniej nazwane.Niemieckie czasopismo w 1786 roku poinformowało swoichczytelników, że "angielskie meble są prawie bez wyjątku solidnei praktyczne, francuskie natomiast nie tak mocne, za to bardziej wy-6 P. Thornton, Authentic DecDr: The Domestic Interior 1620-1920, New York 1984,s. 102.118myślne i na pokaz"7. Angielscy stolarze używali mahoniu, szczególnietwardego drewna, sprowadzanego do Europy z San Domingoi z wysp Bahama. Z tego drewna, które można było obrabiać wyłącznieprecyzyjnymi, stalowymi narzędziami, udawało się wykonywaćkrzesła i stoły łączące wytrzymałość z niezwykłą lekkościąi delikatnością. Używanie mahoniu miało także wpływ na wyglądangielskich mebli, bo chociaż nadawał się do rzeźbienia, to jegociemna, lśniąca, słojowata powierzchnia nie wymagała dodatkowychdekoracji - najlepiej wyglądała pokryta tylko politurą, a niepozłacana czy malowana, jak to było w zwyczaju we Francji.Jednym z mebli, który nie znajdował się w katalogu panów­-meblarzy, było krzesło "Windsor", skonstruowane w drugiej połowiesiedemnastego stulecia przez wiejskich stolarzy. Tak jak fotelbujany w Ameryce, tak ten "ludowy" projekt był przerabianyi ulepszany, i osiągnął w końcu niezwykłą wytworność. Z czasemprzeniósł się ze wsi do miasta i można go było znaleźć wśród najwytworniejszychkrzeseł pochodzenia klasycznego. Był nie wyściełany,wykonany cały z drewna, przeważnie z buku, który jest lekkii trwały, idealny do uformowania wygiętego tyłu i poręczy, podpartychwysmukłymi balaskami. Solidne siedzenie jest tak rzeźbiarskoukształtowane, żeby ciężar siedzącego nie mógł ześlizgnąć siędo przodu. Niedrogi i praktyczny, o pięknych proporcjach i pełenwdzięku, stał się symbolem angielskiego komfortu i zdrowegorozsądku*.Holendrzy wprowadzili do Europy wschodnie dywany, alealbo wieszali je na ścianie, albo drapowali na stołach, zostawiajączwykle nie przykryte podłogi, układane z kawałków marmuru.We francuskich domach i pałacach drewniane parkiety o pięknym,skomplikowanym rysunku były również odkryte. To Anglicy wpro-7 Cyt. w: Ibid., s. 140.• Chociaż kopie wielu osiemnastowiecznych krzeseł są fabrycznie robione dodziś, ich ręcznie rzeźbione części bardzo trudno wykonać maszynowo. Natomiastkrzesło "Windsor" ze swoimi toczonymi balaskami przeżyło uprzemysłowieniew stanie nie zmienionym i w dalszym ciągu jest wyrabiane i używane w Angliii Ameryce.119