dom krótka historia idei

PRAKTYCZNOŚĆPRAKTYCZNOŚĆw 1889 roku zademonstrował model elektrycznej maszyny do szycia.W tym samym roku Nikola Tesla, imigrant chorwacki, opatentowałsprawny, wielofazowy motor elektryczny, a dwa lata później,razem z Georgem Westinghousem, wyprodukowali przenośnywentylatorek. Pierwszy elektryczny odkurzacz opatentowanow 1901 roku, a w 1917 miał on już taką popularność, że możnago było zamówić za pomocą wszędzie obecnego katalogu MontgomeryWarda. Tegoż roku we Francji i Ameryce zaczęto produkowaćelektryczne lodziarki na dużą skalę. Prototyp elektrycznej pralkiThora wykonano w 1909 roku, a elektryczną maszynę do zmywaniaWalkera sprzedano po raz pierwszy w 1918 roku; oba te urządzeniaw 1920 roku sprzedawano w szerokim zakresie. Małe elektrycznemotorki były tanie zarówno w produkcji, jak i w eksploatacji - Westinghouseogłosił w 1910 roku, że używanie ich kosztuje ćwierćcenta na godzinę. Inną przyczyną ich szybkiego przyjęcia stał sięfakt, że większość z tych elektrycznych maszynek, między innymiwiatraczek, była tylko poruszaną motort:!m wersją wcześniejszych,ręcznych; ponieważ odkurzacze, maszyny do zmywania i pralkistosowano już od dawna, tyle że obsługiwał je człowiek, łatwobyło je teraz zamienić na zasilane elektrycznością. To był właśnieten brakujący kawałek układanki.Mniej widoczną, ale równie ważną korzyścią z odkrycia elektrycznościbyła możność używania wentylatorów do wietrzeniai chłodzenia powietrza. Przenośny elektryczny wiatraczek bardzo·ułatwiał życie w Ameryce, gdzie lato jest wilgotne i gorące. Chociażwentylatory nie były tanie - w 1919 roku kosztowały pięć dolarówsztuka, czyli więcej niż dniówka - szły jak woda 8 . Podsufitowewiatraki pojawiły się na rynku w południowych stanach w latachdz~ewięćdziesiątych XIX wieku. Poruszając stojące powietrze w pokOJu,redukowały zaduch, spełniając wyznaczone im przez wynalazcówzadanie. Bywały często łączone z lampami i w ten sposóbza pomocą jednego pstryknięcia otrzymywało się i światło, i świeże8 L. R. Balderston, Housewijery: A Manua/ and Text Book oj Practica/ HousekeepingPhiladelphia 1921, s. 128.'154powietrze. Przewodowe wentylatory pomogły w spopularyzowaniutaniego centralnego ogrzewania. Ogrzewanie za pomocą gorącegopowietrza zawsze było tańsze niż przy pomocy gorącej wody,wymagającej drogich instalacji kanalizacyjnych i kaloryferów, alenie cieszyło się wzięciem wśród ludzi, ponieważ powietrze mogłowchodzić do przewodów tylko rozgrzane do temperatury 80°C.Nic dziwnego, że lekarze skarżyli się na złe skutki dla zdrowiaprzegrzanych mieszkań. Teraz za pomocą elektrycznych wentylatorówgorące powietrze mieszało się w całym domu ze świeżym,sztucznie poruszanym, i rozchodziło się po pokojach, mając jużodpowiednią temperaturę·Możność uzyskania bezpośredniego gorąca za pomocą elektrycznościzostała szybko doceniona i na Światowych Targachw Chicago w 1893 roku wystawiono "Wzorową Kuchnię Elektryczną",która posiadała piec, piekarnik i podgrzewacz wody -wszystko elektryczne. Po 1907 roku, kiedy niezniszczalna opornicaz niklochromowego stopu została udoskonalona, to znakomiciedziałające i trwałe urządzenie zaczęło się bardzo rozpowszechniać.W 1909 roku Westinghouse wszedł na rynek z elektrycznymżelazkiem, a po paru latach z opiekaczem, maszynką do kawy,podgrzewanymi talerzami i kuchenkami - przedmioty te szybkozyskały powodzenie, w każdym razie w Ameryce.Jedną z przyczyn, dla których znalazło się tak dużo odbiorców,były niskie opłaty za elektryczność. Pierwsi klienci Edisonamusieli płacić aż dwadzieścia osiem centów za kilowatogodzinę, cobyło sporą sumą i początkowo urządzenia elektryczne traktowanojako luksus. Ta sytuacja nie trwała jednak długo i opłaty wkrótcezaczęły się obniżać. W 1915 roku wynosiły już tylko dziesięć centówza kilowatogodzinę, a w 1926 ustaliły się na siedem centów,co w porównaniu z wartością dolara w 1915 roku wynosiło czterycent y9. W 1885 roku, kiedy gaz przeżywał swoje najlepsze czasy,dostępny był tylko dla około dwóch milionów angielskich gospodarstw- czyli mniej niż jednej czwartej ludności; w 1927 roku prze-9 M. S. Scott, Electricity Supp/y, w: EncycIopaedia Britannica, Chicago 1949, t. VIII,s. 273-274.155