Poetik buta - DSpace at Khazar University

Poetik butadastanında rast gəlinən arxaik ölçü vahidlərindən - türksözləri olan “arşın” və “dirsək” dən çox məharətlə istifadəedib. Məlumat üçün qeyd edək ki, insanın bədən üzvləriilə ifadə olunan bu uzunluq ölçü vahidilərindən arşın-71sm-ə, dirsək isə 50 sm-ə bərabər götürülür.Onun dili canlı xalq ifadələri ilə dolu olduğundantəhkiyə üsulu improvizasiya, dil çalarları, kontekst vəvurğu ilə“boyanır”.Şifahi xalq ədəbiyyatımızın incilərindən olan dastan vədigər folklor mətnlərində müsbət qəhramanlrın ən çətinvaxtlarında, uzaq səfərlərində, döyüşlərdə, ümumiyyətlə,ata ehtiyac olan hallarda at onlara yardımçı olub. Bubarədə onlarla misal çəkmək olar: Ağ at (Ağ atlı oğlan),Qırat, Dürat (Koroğlu), Bozat (Qaçaq Nəbi)... Haqqındabəhs etdiyimiz romanın baş qəhramanı Hümbət də(Maxtalı) Qaşqalı adlı atın belində təsvir olunur. Eləroman bu süjetlə də başlayır: “1931-ci il. Yayınqorabişirən ayı idi . İsti, bürkülü havada onun ağ qaşqalıqara atı ildırım sürəti ilə şığıyırdı. Uzundərə dağlarınınətəyindəki yaşıl meşəliklər qoynundakı kəndlər bir-birininardınca arxada qalırdı. At o qədər sürətlə qaçırdı ki, onunarxa ayaqları qabaq ayaqlarından ən azı bir metr irəliyəatılırdı. Bir an içərisində atın ayaqları çarpazlaşır və atınözündən də çox açılırdı.”Bu epizodda Qaşqalının (atın adı sonradan məlumolacaq) adi at olmadığı, çaparın da iğid bir kəs olduğundanxəbər verir. Bu, yazıçının sənətkarlıq məharətini göstərənbədii faktdır. Bu, folklor poetikasının özəlliklərinədayaqlanmaqla dilin yaddaşını oyandırmaqdır.M.Zaman həyata yaratdığı obrazların içindən,personajların ğörüş prizmasından baxır. Öz düşüncəsini bu109