Nr 223, styczeń 1973 - Znak

P SOBA LUDZKA 3Kiedy jednak chcemy wyrazic byt ludzki jako jednosc i kiedychcemy ujqC jego specyficznosc, odr~bnosc w stosunku do swiata,a przez to samo swoistq "zamlmi~tosc", t o wtedy zwykle poslugu­Jemy si~ terminem osoby. - "Jedy,nie czlov.Tiek jest osobq. Nie matakiego zwierz~cia, kt6re mogloby byc osobq. I nikt nawet nie p o­mysli 0 tym, by termin «osoba» odniesc do jakiegos zw ie rz~cia".8Wlasciwe poj~cie osoby bylo nieznane starozytnosci. WplywObjawienia chrzescijanskiego na uksztaltowanie si~ rozumieniaczlowieka jako o.So.by zdaje si~ nie podlegac zakwestionow aniu.Guardini tak pisze: ,,0 He si~ nie my l~ , czlowiek w starozytnoscinie posiadal jeszcze wlasciwego poj~cia osoby - zdaje si ~ nawet,ZE: poza Objawieniem nie moZma go w og61e znalezc".9 Szczeg61nqrol~ inspiracyjnq w ksztaltowaniu si ~ poj~cia osoby odegraly sporyteologiczne, scisle chrystologiczne i trynitarne na przelomie IIIi IV w.Termin "osoba" moze i faktycznie jest jednak r,ozumiany r6znie.Nowoczesne myslenie sklania si~ do utozsamia'l1ia poj~cia osobyz poj ~c iem postaci, indywidualnoSci lub osobow-osci, wzgl~d ni eprzechodzi nad skonczono.sciq osoby i ujmuje jq w ka tegorii osoby­.absolutu. 10U,j~cia te nie wydajq si~ adekwatne. Wypada zaznaczyc, ze osobaludzka obejmuje sobq, zawiera niejako w sobie wszystkie wyzejwyodr ~bnione warstwy, ale si~ do nich I1je sprowadza.Owszem, czlowiek jest postaciq. Ale jest to najnizsza warstw8.bytu osobowego. Wskazuje ona na czlowieka, 0 ile elementy jegot rwania pozostajq ze ,sobq w zwiqzkach strukturalnych i funk,cjonalnych,0 ile jest "czynls uformo\vanym", jako jednosc, w stosunkudo reszty rzeczy.Drugq warstw~ bytu osobowego czlowieka stanowi indywidualnosc."Indywidualnosc jest czyms zywym, 0. ile stanowi zamkni~tqjednosc strukturalnq i funk,cjonalnq". VV ten spos6b "to, co zywewyro.znia si~ od zespolu rzeczy w og6Ie".Jednos,tka jest okreslona przez swoje "centrum", kt6re rue jestp rzestrzenne lecz iywe. Mozna je okt'es!ic jako " wn~trze". Sferawn~trza warunkuje zywe indywiduum w nim samym. Dzi~ ki niejo.dr6znia si~ 0110 od swiata i nadbudowuje przeciwstawiajqcy si~m u wlasny swiat otaczajqcy. Dzi~ki niej r6zni si~ one takze odgatunku i okresla siebie - w przeciwienstwie do niego - jakoswoistq wartosc. "Plrzejscie mi~dzy wn~trzem istoty zywej i przy­• j. W., 54. , Swiat i osoba, 177. " j. w., 177-178.