You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wozy bojowe<br />
Zachodnie armaty czołgowe kalibru 140 mm<br />
Doświadczalny czołg podstawowy Leopard 2A4 z przebudowaną wieżą, uzbrojony w prototypową 140 mm armatę gładkolufową NPzK-140 firmy Rheinmetall.<br />
Mateusz Zielonka<br />
Pojawienie się pierwszych wiarygodnych<br />
informacji na temat zaawansowanych<br />
prac nad czołgiem nowej generacji<br />
w Rosji, a potem pierwsza publiczna<br />
prezentacja wozu T-14 podczas majowej<br />
defilady w Moskwie w 2015 r., kazały<br />
postawić pytanie o skuteczność wobec<br />
niego aktualnie używanego na Zachodzie<br />
uzbrojenia przeciwpancernego.<br />
Stąd też nie może dziwić fakt<br />
rozpoczęcia na przestrzeni ostatnich lat<br />
intensywnych prac związanych nie tylko<br />
z modernizacją istniejących systemów,<br />
ale także prac nad zupełnie nowymi<br />
systemami lub ich elementami,<br />
np. amunicją. Jednym z najlepszych<br />
przykładów tych działań jest,<br />
ujawniony przed rokiem, program<br />
koncernu Rheinmetall zmierzający<br />
do opracowania nowej armaty<br />
gładkolufowej kalibru 130 mm wraz<br />
z nowym systemem amunicyjnym.<br />
Przed ponad ćwierćwieczem wejście<br />
do uzbrojenia nowych wersji ówczesnych<br />
sowieckich czołgów podstawowych<br />
wywołało w państwach NATO<br />
(i nie tylko) podobne dyskusje<br />
i zaowocowało podjęciem<br />
odpowiednich kontrposunięć.<br />
Fotografie w artykule: Rheinmetall, Lockheed Martin,<br />
US Army, RUAG, GIAT Industries, Bofors,<br />
Min. Obr. Szwecji, Andrzej Kiński, zbiory autora.<br />
Pod koniec zimnej wojny, gdy w jednostkach<br />
Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Związku Sowieckiego<br />
pojawiły się kolejne wersje czołgów<br />
T-72 B i T-80 (U/UD), a w sowieckich biurach<br />
konstrukcyjnych zaczęły krystalizować się projekty<br />
czołgów zupełnie nowej generacji okazało się,<br />
że zachodnioeuropejskie armaty czołgowe kalibru<br />
120 mm mogą nie być w stanie skutecznie penetrować<br />
pancerzy najnowocześniejszych czołgów<br />
przeciwnika. Wobec tego w kilku państwach zachodnich<br />
podjęto próby opracowania gładkolufowych<br />
armat czołgowych nowej generacji, kalibru<br />
140 mm.<br />
Rozpoczęcie prac nad 140 mm armatami czołgowymi<br />
nierozerwalnie wiąże się z dwiema dotąd<br />
najpopularniejszymi armatami czołgowymi na Zachodzie<br />
– niemiecką 120 mm armatą Rh 120 L44<br />
i brytyjską 105 mm armatą L7. Pracę nad L7 rozpoczęto<br />
na początku lat 50. XX wieku w brytyjskim<br />
Royal Armament Research and Development Establishment<br />
(RARDE, Królewski Instytut Badań i Rozwoju<br />
Uzbrojenia) w Fort Halstead, jako odpowiedź<br />
na pojawienie się sowieckiego czołgu I powojennej<br />
generacji T-54A. Jeden jego egzemplarz został<br />
wprowadzony przez Węgrów na teren brytyjskiej<br />
ambasady w Budapeszcie, w czasie sowieckiej interwencji<br />
w październiku 1956 r., po czym został<br />
skrupulatnie zbadany. Przyspieszyło to prace nad<br />
armatą L7, którą w 1959 r. wprowadzono do służby<br />
wraz z kolejnymi wersjami czołgu Centurion. Okazała<br />
się ona konstrukcją na tyle rewolucyjną, że licencje<br />
na jej produkcję zakupiły m.in. Izrael, Niemcy<br />
i Stany Zjednoczone, wykorzystując ją w swoich<br />
czołgach Merkawa Mk I i II, M60 Patton oraz Leopard<br />
1. Na początku lat 60. i przełomie 60. i 70. XX wieku<br />
w ZSRS opracowano czołg II generacji, czyli T-62,<br />
oraz czołgi generacji pośredniej II/III T-64 i T-72, których<br />
pancerz czołowy stopniowo stawał się coraz<br />
bardziej odporny na ogień armat L7 i ich klonów.<br />
W związku z tym, w 1965 r., Bundeswehra zleciła<br />
opracowanie projektu nowej armaty czołgowej firmie<br />
Rheinmetall, która mogłaby stać się uzbrojeniem,<br />
projektowanego w tym czasie, nowego<br />
amerykańsko-niemieckiego czołgu podstawowego<br />
MBT-70/KPz 70. W 1967 r., po zakończeniu wojny<br />
sześciodniowej, Izrael przekazał Niemcom cztery<br />
egzemplarze zdobycznych czołgów T-62, a przeprowadzone<br />
z ich udziałem testy potwierdziły spadek<br />
skuteczności armaty L7 w stosunku do ich pancerza,<br />
w porównaniu do ostrzału w analogicznych<br />
warunkach czołgu T-55. W tym samym roku zachodnioniemiecki<br />
resort obrony uruchomił program<br />
modernizacji czołgu Leopard 1, nazwany Vergoldeter<br />
Leopard, czyli w wolnym tłumaczeniu<br />
Pozłacany Leopard. W ramach tego programu firma<br />
KraussMaffei zbudowała dwa prototypy nowego<br />
czołgu, wykonane odpowiednio w 1969<br />
i 1970 r. Między 1972 a 1975 r. powstało 17 kolejnych<br />
prototypów, z których 10 pierwszych uzbrojono<br />
w 105 mm armaty L7A3, a siedem dalszych<br />
w nowe 120 mm gładkolufowe armaty Rh 120 L44.<br />
Był to wstęp do prac nad czołgiem podstawowym<br />
III generacji Leopard 2. W 1974 r. ukończono proces<br />
rozwoju 120 mm armaty gładkolufowej Rh 120<br />
i rozpoczęto jej produkcję seryjną. Okazała się ona<br />
kolejną rewolucyjną konstrukcją, która z czasem<br />
stała się uzbrojeniem większości zachodnich czołgów<br />
III generacji, a jej kolejne odmiany znajdują się<br />
w produkcji do dziś. W 1979 r. rozpoczęto dostawy<br />
do Bundeswehry czołgów Leopard 2, które uzbrojono<br />
właśnie w 120 mm armaty Rheinmetalla. W 1985 r.<br />
do produkcji wprowadzono nową wersję amerykańskiego<br />
czołgu podstawowego M1A1 Abrams,<br />
która otrzymała 120 mm armatę gładkolufową<br />
M256, czyli licencyjną odmianę niemieckiej Rh 120<br />
L44. Odmiany armaty Rheinmetalla stały się także<br />
uzbrojeniem innych czołgów podstawowych III generacji:<br />
izraelskich Merkawa Mk III i IV, japońskiego<br />
Typ 90, włoskiego C1 Ariete, południowokoreańskich<br />
K1A1 i K2 Black Panther czy tureckiego Altay.<br />
26 Wojsko i Technika • Styczeń <strong>2017</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language