29.03.2018 Views

qronika+230

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

mixeil basilaZe<br />

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

1919 wels tfilisSi gamoica patara wigni, romelSic didi<br />

qarTveli mecnierisa da istorikosis, ivane javaxiSvilis<br />

monografiaa dabeWdili. es naSromi ruseT-saqarTvelos urT-<br />

ierTobas exeba da 1783 wels georgievskSi gaformebul<br />

traqtats mimoixilavs. mas Sinaarsis Sesabamisi saxelic aqvs:<br />

„damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVII sauku-<br />

neSi”. wigni sul 64 gverds moicavs, magram is imiT aris sain-<br />

tereso, rom ivane javaxiSvili detalurad aRwers am<br />

traqtatiT gamowveul Sedegebsa da ruseTis mxridan misi<br />

gaformebis namdvil miznebs.<br />

istoriis<br />

„qronika+~ Seecdeba, am naSromis<br />

mxolod zogierTi fragmenti gagacnoT,<br />

radgan dRevandel sainformacio<br />

omSi georgievskis traqtatis<br />

Temas ruseTi sakmaod aqtiurad iyenebs.<br />

ruseTis mier saqarTvelos<br />

winaaRmdeg warmoebul sainformacio<br />

omSi erT-erTi mTavari adgili swored<br />

istoriul mimarTulebas ukavia.<br />

propagandis meSveobiT, ruseTi qar-<br />

Tul sazogadoebas arwmunebs, rom is<br />

saqarTvelos mokavSire da uangaro<br />

mfarvelia, radgan or qveyanas saer-<br />

To Rirebulebebi, kultura, istoria<br />

da tradiciebi aqvs.<br />

nebismier istoriul faqts kremli<br />

misTvis sasurvel elfers aZlevs<br />

da qarTul sazogadoebas ruseTis<br />

Seucvlelobis gancdas uqmnis. maT<br />

mier daxatuli istoriis mixedviT,<br />

ruseTis Zalisxmevis gareSe saqarTvelo,<br />

rogorc saxelmwifo, ar iarsebebda:<br />

ruseTma gadaarCina saqarTvelo<br />

gaqrobas, SeunarCuna marTlmadidebloba,<br />

Semoitana Cvens qveyana-<br />

Si ganaTleba da teqnikuri progresi.<br />

swored am kuTxiT iyenebs kremli<br />

georgievskis traqtatsac. mis<br />

safuZvelze agebs rusuli propaganda<br />

miTs, rom saqarTvelom Tavad<br />

iTxova ruseTis SemadgenlobaSi Sesvla<br />

da mxolod amis Semdeg gamoiCina<br />

Crdiloelma mezobelma keTili<br />

neba erTmorwmune qveynis gadasarCenad.<br />

georgievskis traqtatis Sesaxeb<br />

ruseTis ritorika 100 wlis winaTac<br />

igive iyo, radgan javaxiSvilma es<br />

monografia ruseTis mier damkvi-<br />

drebuli stereotipis dasangrevad<br />

dawera. amis Sesaxeb igi mkiTxvels<br />

wignis Sesaval nawilSive amcnobs:<br />

„ruseT-saqarTvelos urTierTSo-<br />

risi damokidebulebisa da saqarTv<br />

Tv-<br />

elos ruseTTan SeerTebis Sesaxeb<br />

gamokvlevani da werilebi winaTac<br />

sakmaod moipoveboda... amisda miuxe-<br />

davad am monografiis gamoqveyneba<br />

gansakuTrebiT imitom gadavswyvite,<br />

rom yvela aqamdis gamocemuls TxzulebebSi<br />

ruseTSi arsebul poli-<br />

tikur da sacenzuro pirobebis<br />

simk<br />

mkacris wyalobiT avtorebs isto-<br />

riuli samarTlis sruli sinamdvi-<br />

liTa da gulaxdilobiT gamoTqma<br />

ar SeeZloT. es nakli unda Sevsebu-<br />

liyo da Cemi monografiis umTavres<br />

mizansac swored es Seadgens. amis<br />

garda, viTarca istorikoss, me im-<br />

droindeli ambebis faruli amamoZ-<br />

ravebeli Zalisa da miswrafebis<br />

sicxadad gamoaSkaraveba maintere-<br />

sebda”.<br />

monografiis dasawyisSi javaxiSvili<br />

im safuZvlebs mimoixilavs, romelic<br />

win uZRoda traqtatis gaformebas.<br />

saqarTvelo gareSe mtrebisgan<br />

Zlier Seviwroebas ganicdida<br />

da sakuTari ZalebiT iran-osmale-<br />

Tis Semotevebs ver umklavdeboda.<br />

amis gamo qarTl-kaxeTis mefe erekle<br />

II aqtiurad eZebda Zlier mokav-<br />

Sires da aseT mokavSired mas erTmorwmune<br />

mezobeli ruseTi miaCnda.<br />

Tavis mxriv, saqarTvelosTan kav-<br />

Siri awyobda ruseTsac, radgan igi<br />

kavkasiaSi damkvidrebas cdilobda<br />

da am miznis misaRwevad saqarTvelo<br />

mas mSvenier SesaZleblobas sTavazobda.<br />

sabolood, qarTl-kaxeTis samefom<br />

da ruseTis imperiam SeTanxmebas<br />

miaRwies da 1783 wels georgievskSi<br />

xeli moewera traqtats, romlis<br />

mixedviTac qarTl-kaxeTis samefo<br />

ruseTis mfarvelobas cnobda. vinaidan<br />

ivane javaxiSvili Tavis monografiaSi<br />

traqtats detalurad<br />

28<br />

aanalizebs, urigo ar iqneba, am SeTanxmebis<br />

muxlebs gavecnoT:<br />

traqtati 13 ZiriTad da 4 damatebiTi<br />

saidumlo muxls moicavda<br />

da is qarTl-kaxeTis samefosa da<br />

ruseTis imperias Soris Semdgomi<br />

urTierTobis formas gansazRvravda:<br />

I muxliT qarTl-kaxeTis mefe<br />

erekle meore iranis an sxva romelime<br />

saxelmwifosadmi raime damokidebulebas<br />

uaryofda, ruseTis<br />

saimperatoro taxts erTgulebas aRuTqvamda<br />

da mxolod ruseTis uzenaes<br />

xelisuflebas cnobda;<br />

II muxliT imperatori ekaterine<br />

II pirobas debda, mfarveloba gaewia<br />

qarTl-kaxeTis mefeebisTvis. amis<br />

niSnad imperatori erekles samflobelos<br />

dacvas kisrulobda. garda<br />

amisa, es mfarveloba gavrceldeboda<br />

im qveynebzec, romlebic droTa<br />

ganmavlobaSi saqarTvelos SeuerTdebodnen;<br />

III muxliT qarTl-kaxeTis samefo<br />

taxtze axalasuli mefe ruseTis imperators<br />

saTanado sigeliT unda<br />

daemtkicebina da ruseTis warmomadgenlis<br />

winaSe erTgulebis sazeimod<br />

fics debda;<br />

IV muxliT qarTl-kaxeTis mefes<br />

ezRudeboda sagareo kavSirebi. ucxo<br />

saxelmwifoebTan urTierTobis<br />

dros igi valdebuliyo iyo, yvela<br />

mniSvnelovani nabiji ruseTis saimperatoro<br />

karTan SeeTanxmebina;<br />

V muxliT mxareebis diplomatiuri<br />

urTierToba ganisazRvra. traqtatSi<br />

aRniSnuli iyo, rom orive mxares<br />

erTmaneTis samefo karze Tavisi<br />

warmomadgeneli – rezidenti,<br />

igive ministri unda daeniSna. dRevandeli<br />

ganmartebiT, es elCebis<br />

gacvlas niSnavda;<br />

VI muxliT ruseTis imperatori<br />

saqarTvelos mefes aRuTqvamda, rom<br />

qarTl-kaxeTis samefos mcxovrebni<br />

CaiTvlebodnen ruseTis imperiasTan<br />

mWidro kavSirSi myofad da maTi<br />

mtrebi ruseTis mtrebad gamocxaddebodnen,<br />

xolo mefe erekle da misi<br />

memkvidreebi qarTl-kaxeTis taxtze<br />

ucvlelad daculni iqnebodnen.<br />

garda amisa, amave muxliT ganisazRvra<br />

mniSvnelovani garemoeba,<br />

romelic qarTl-kaxeTis saSinao<br />

saqmeebis mowyobas exeboda. kerZod:<br />

qveynis saSinao marTva-gamgeoba, samarTlis<br />

warmoeba da gadasaxadebis<br />

akrefa mTlianad saqarTvelos mefis<br />

uflebebSi rCeboda da ruseTis<br />

samxedro da samoqalaqo warmomadgenlebs<br />

saqarTveloSi raime gankargulebis<br />

gacema ekrZalebodaT;<br />

VII muxliT qarTl-kaxeTis mefe<br />

pirobas debda, rom saWiroebis<br />

SemTxvevaSi igi mzad iyo, ruseTis<br />

imperias daxmareboda sakuTari jariT<br />

da ruseTis qveSevrdomebs yovelgvari<br />

Seviwroebisagan daicavda. meSvide<br />

muxli kidev erT garemoebas<br />

gansazRvravda, romlis mixedviTac<br />

mniSvnelovnad izRudeboda qarTveli<br />

mefis suvereniteti. igi valdebuli<br />

iyo, saxelmwifo moxeleebi<br />

ruseTis mimarT maTi loialobis<br />

gaTvaliswinebiT SeerCia;<br />

VIII muxli ukve qarTul marTlmadidebel<br />

eklesias exeboda da aqac<br />

mniSvnelovani SezRudva wesdeboda.<br />

marTalia, kaTalikos-patriarqi kvlav<br />

rCeboda qarTuli eklesiis me-<br />

Taurad, magram igi ruseTis saeklesio<br />

ierarqiaSi gadadioda da miniWebuli<br />

hqonda sruliad ruseTis uwmindesi<br />

sinodis wevris statusi.<br />

qarTvel patriarqs ruseTis sinod-<br />

Si podolskis episkoposis Semdeg<br />

merve adgili miakuTvnes;<br />

IX muxliT qarTveli Tavad-aznau-<br />

ivane javaxiSvili georgievskis<br />

traqtatsa da mis Sedegebze<br />

rebi privilegiebis mixedviT rus<br />

didgvarovnebs uTanabrdebodnen da<br />

igive uflebiT sargeblobdnen. traqtatiT<br />

irkveva, rom erekles qarTvel<br />

Tavad-aznaurTa sia ruseTis imperatorisTvis<br />

unda ecnobebina;<br />

X muxliT or qveyanas Soris moqalaqeTa<br />

Tavisufali gadaadgileba<br />

ganisazRvra. amave muxliT, ruseTis<br />

mTavroba valdebulebas iRebda,<br />

TurqeTis, iranisa da sxvaTa tyveobidan<br />

ganTavisuflebuli qarTvelebis<br />

samSobloSi dabrunebas. saqarTvelos<br />

mefe ki, Tavis mxriv, mzad iyo,<br />

aseve mopyroboda tyveobidan gan-<br />

Tavisuflebul rusebs;<br />

XI muxliT qarTvel vaWrebs<br />

ruseTSi Tavisufali vaWrobis<br />

ufleba eZleodaT da eniWebodaT<br />

yvela is SeRavaTi, riTac Tavad rusi<br />

vaWrebi sargeblobdnen. erekle<br />

kisrulobda valdebulebas, rom Se-<br />

RavaTebi mieca rusi vaWrebisTvisac;<br />

XII muxliT gamocxadda, rom xelSekrulebaSi<br />

raime cvlilebis Setana<br />

mxolod urTierTSeTanxmebiT<br />

unda momxdariyo;<br />

XIII muxliT saratifikacio vadad<br />

6 Tve ganisazRvra.<br />

garda amisa, traqtati moicavda<br />

oTx saidumlo muxls, romlebic ar<br />

unda gamoqveynebuliyo. am muxlebis<br />

mixedviT, ruseTi saqarTveloSi or<br />

qveiT batalions gzavnida, romlis<br />

SeiaraRebaSic 4 qvemexi iqneboda. omis<br />

SemTxvevaSi rusuli samxedro Zala<br />

saqarTveloSi damatebiTi samxedro<br />

nawilebiT gaizrdeboda. ruseTis<br />

imperiis kavkasiis mimarTulebis<br />

ufross ufleba hqonda, SeTanxmebuliyo<br />

erekle meoresTan saerTo<br />

mtris winaaRmdeg erToblivi moqmedebis<br />

Sesaxeb. rusuli mxare qarTlkaxeTis<br />

mefes mtrebis mier mitacebuli<br />

qarTuli miwebis dasabruneblad<br />

Zalas ar daiSurebda. am SemTxvevaSi<br />

saubari iyo samcxe-saaTabagoze<br />

da yarsze, aseve _ saingiloze.<br />

traqtatis mixedviT, sakmaod naTlad<br />

Cans, rom georgievskis SeTanxmeba<br />

ar niSnavda qarTl-kaxeTis saxelmwifos<br />

gauqmebas. es iyo ori ara-<br />

Tanabari siZlieris saxelmwifos kav-<br />

Siri, sadac saqarTvelo ruseTTan<br />

vasalur urTierTobas Tanxmdeboda.<br />

or qveyanas Soris msgavsi urTier-<br />

Toba im periodSi sakmaod gavrcelebuli<br />

iyo. saqarTvelos aseTi urTierToba,<br />

magaliTad, sparseTTan da<br />

osmaleTTanac hqonda. qarTveli mefeebi<br />

atarebdnen maT sagareo politikas,<br />

uxdidnen xarks, ibrZodnen<br />

maTi jaris SemadgenlobaSi, iRebdnen<br />

Tanxmobas taxtis dakavebis dros<br />

da ificebdnen maT erTgulebaze. anu<br />

georgievskis traqtati raime gansakuTrebuli<br />

movlena ar yofila.<br />

gansxvaveba is iyo, sparseTTan da<br />

osmaleTTan qarTveli mefeebi aseT<br />

xelSekrulebas iZulebiT debdnen,<br />

xolo ruseTis SemTxvevaSi es nabiji<br />

nebayoflobiT da sakuTari surviliT<br />

iyo gadadgmuli.<br />

Tumca davubrundeT ivane javaxiSvilis<br />

monografias.<br />

imis dasamtkiceblad, rom qaTlkaxeTis<br />

samefosa da ruseTis imperias<br />

Soris gaformebuli xelSekruleba<br />

ar iTvaliswinebda qarTu-<br />

li samefos gauqmebas, javaxiSvils<br />

istoriuli wyaro mohyavs da ruse-<br />

Tis imperator ekaterine II-is is br-<br />

Zanebas imowmebs: „...didmniSvnelova-<br />

nia is sabuTi, romelic 1783 wlis<br />

xelSekrulebis Sedgenis dros ofi-<br />

cialurad TviT ruseTis dedoflis<br />

ekaterine II-is brZanebiT saxelmZR-<br />

vanelod iyo dawerili. iq srule-<br />

biT garkveviT naTqvamia, Tu ra<br />

Tvisebis xelSekruleba unda dade-<br />

buliyo da ragvari uflebrivi<br />

damokidebuleba unda damyarebu-<br />

liyo am xelSekrulebiT ruseTis<br />

mTavrobis survilisamebr saqarT-<br />

velosa da ruseTs Soris: mis udidebulesobis<br />

azri iyo „rom qarTv-<br />

el mefeebTan (e. i. ereklesTan da<br />

solomonTan) dadebuliyo mokav-<br />

Sireobis xelSekruleba ise, rom<br />

isini qveSevrdomebad ki ara, aramed<br />

sruliad ruseTis saxelmwifos<br />

mfarvelobis qveSe myof mokavSiree-<br />

bad yofiliyvnen wodebulni. arsad<br />

marTlac saqarTvelos mefis da<br />

qarTvel moqalaqeTa Sesaxeb ruse-<br />

Tis qveSevdomobis xsenebac ar<br />

aris”.<br />

Semdeg javaxiSvili traqtatis<br />

dadebis Sedegad qarTl-kaxeTis sagareo<br />

mdgomareobis gauaresebaze<br />

saubrobs da ambobs, rom ruseTTan<br />

kavSirma saqarTvelos mniSvnelovani<br />

ziani moutana. amierkavkasiaSi ruse-<br />

Tis gamoCenam is adgilobrivi muslimi<br />

mmarTvelebic ki daafrTxo,<br />

romlebsac qarTl-kaxeTis samefos-<br />

Tan keTilmezobluri damokidebuleba<br />

hqondaT. rusebis SiSiT mefe<br />

erekles uerTgulesi ymadnafici da<br />

megobari, SuSeli xanic ki ganudga.<br />

TavisTavad cxadia, rom ruseTTan<br />

dadebulma xelSekrulebam mkveTrad<br />

negatiuri reaqcia gamoiwvia regionis<br />

dominant saxelmwifoebSi. osmaleTma<br />

da sparseTma erekles ruseTTan<br />

kavSiris dauyovnebliv gawyveta<br />

mosTxoves, magram qarTvelma<br />

mefem amaze uari ganacxada. sapasuxod,<br />

osmalebma saqarTvelos winaaRmdeg<br />

daRestani aamxedres da qarTlkaxeTs<br />

miuqsies.<br />

georgievskis traqtatis ZaliT<br />

saqarTveloSi ukve Semosuli iyo<br />

ruseTis ori batalioni, romelsac<br />

ministr-rezidenti burnaSevi meTaurobda.<br />

daRestnelTa marbieli<br />

laSqris winaaRmdeg ereklem Sesabamisi<br />

samxedro operacia dagegma da<br />

lekTa TareSis aRsakveTad gaer-<br />

Tianebulma qarTul-rusulma jarma<br />

ganjis mimarTulebiT gailaSqra.<br />

ivane javaxiSvili: „sruli gama-<br />

rjveba iyo mosalodneli, magram<br />

srulebiT moulodnelad rusis<br />

28 N9 (230) 20.03-26.03.2018 w.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!