Myśli i słowa. Podręcznik klasa 8
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Koniec XIX wieku – rok 1939 317<br />
Pracujemy metodą projektu<br />
Najważniejszym doświadczeniem historycznym była dla ludzi czasów modernizmu I wojna światowa<br />
(1914–1918). Jej zakończenie rozpoczęło kolejną epokę w dziejach kultury – dwudziestolecie<br />
międzywojenne (1918–1939). W Polsce – niepodległej wreszcie po latach zniewolenia – literatura<br />
i sztuka mogły podjąć inne tematy niż wolność i zachowanie narodowej tożsamości. Twórcy skupili<br />
uwagę na codziennych doświadczeniach, zachwycali się zwykłością, pięknem natury, ale też możliwościami<br />
człowieka i jego cywilizacyjnymi dokonaniami.<br />
W literaturze, zwłaszcza w poezji, współistniały dwie podstawowe tendencje. Pierwszą z nich reprezentowali<br />
twórcy skupieni w grupie literackiej Skamander. Należała do niej „wielka piątka” poetów: Julian Tuwim,<br />
Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń. Nie przeciwstawiali się oni<br />
tradycji, jednak postulowali uwolnienie literatury od obowiązków krzewienia idei patriotycznych i niepodległościowych.<br />
Pisali o radościach codzienności, bohaterem ich utworów stał się zwykły człowiek.<br />
Druga tendencja była związana z grupą poetycką zwaną Awangardą Krakowską. Oprócz założyciela, Tadeusza<br />
Peipera, należeli do niej m.in. Julian Przyboś i Jalu Kurek. Awangardyści uważali, że literatura powinna<br />
dostrzegać cywilizacyjne przemiany świata, a nowoczesna poezja – nie wyrażać bezpośrednio uczuć, ale oddawać<br />
rzeczywistość. Przeciwstawiali się tradycji opisowości w poezji, głosili zasadę maksimum treści w możliwie<br />
najmniejszej liczbie słów. Podstawowym środkiem poetyckim, jakim się posługiwali, była metafora.<br />
W dwudziestoleciu rozwijał się również nurt katastroficzny, będący kontynuacją dekadenckich nastrojów<br />
poprzedniej epoki. Poeci katastrofiści, jak Józef Czechowicz, sięgali po motyw śmierci, pisali o poczuciu zagrożenia,<br />
kreowali nastrój niepokoju. Katastrofizm wyrastał z ówczesnych warunków polityczno-społecznych.<br />
W latach 1929–1933 doszło do wielkiego kryzysu ekonomicznego, we Włoszech i w Niemczech rodziły się<br />
ruchy faszystowskie, w Rosji – komunizm, szerzyły się poglądy o zmierzchu cywilizacji i kultury Zachodu.<br />
Poza wszelkimi grupami i nurtami tworzył Bolesław Leśmian. Wykreował niepowtarzalny świat poetyckiej<br />
ballady, w którym fantastyka współistniała z realizmem, metafizyka przenikała życie człowieka. Stworzył wyjątkowy<br />
język poetycki, w którym szczególne miejsce zajmowały neologizmy.<br />
317<br />
1918<br />
zakończenie<br />
I wojny<br />
światowej,<br />
odzyskanie<br />
przez Polskę<br />
niepodległości<br />
1922<br />
przejęcie władzy w Związku<br />
Radzieckim przez Józefa<br />
Stalina – totalitaryzm<br />
1922<br />
Benito Mussolini premierem<br />
włoskiego rządu – Włochy<br />
państwem faszystowskim<br />
1933<br />
Adolf Hitler<br />
kanclerzem<br />
III Rzeszy,<br />
ideologią<br />
państwową –<br />
nazizm<br />
(niemiecka<br />
odmiana<br />
faszyzmu)<br />
1939<br />
wybuch II<br />
wojny światowej<br />
(atak Niemiec<br />
hitlerowskich na<br />
Polskę 1.09.1939)<br />
XX w.<br />
1894–1969<br />
Kazimierz Wierzyński<br />
1901–1970<br />
Julian Przyboś<br />
1903–1939<br />
Józef Czechowicz<br />
1924<br />
Literacka<br />
Nagroda Nobla<br />
dla Władysława<br />
Reymonta<br />
1926<br />
pierwsza w Polsce<br />
rozgłośnia radiowa<br />
1927<br />
pierwszy film<br />
dźwiękowy<br />
(Śpiewak jazzbandu<br />
Alana<br />
Croslanda)
Change language