ud#40 (25655)

2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü (ìàé). Ïóêñ¸í (âòîðíèê)
¹ 40 (25655) www.udmdunne.ru
Âàíü óäìóðòú¸ñëýí ãàçåòñû
Êûëäûòýìûí 1915-òž àðûí 4-òž ôåâðàëå
Кин луоно?
Òóñïóêòžç Óëüÿíà ÂÀÕÐÓØÅÂÀ
Кызьы дышетсконо универын?
Выпускной но ЕГЭ
Экзамен вуноз, улон кылёз
Питырес бамо, сабырлы, йӧно - кин со?
А. Шумиловалэн «Куэз»
IFUSCO
Инженер яке историк?
Фин-угор чеберайёс
ШУДО НО ШУДТЭМ
Дэрем - улон
Ку улӟоз «Берыктон луд»

РЕДАКТОРЛЭН КЫЛЫЗ
УЖПУМ
2
¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü
Улӟоз-а «Берыктон луд»?
Ìàðèÿ ÅÌÅËÜßÍÎÂÀ
Шудоесь но
шудтэмесь
Ìàðèÿ ÅÌÅËÜßÍÎÂÀ
Êóàðòîëýçå òóæãåñ
íî øóäî íî øóäòýì
àäÿìèîñ âûïóñêíèêú¸ñ,
äûð.
Øóäîåñü, ìàëû êå øóîíî
óëîíëýí ýøøî îãåç
ë¸ãåòýç îðò÷åìûí, òîäîíâàëàí
áàñüòýìûí, íîø
øóäòýìåñü, ìàëû êå øóîíî
àçÿä ýêçàìåíú¸ñ íî
óëîí ñþðåñ áûðú¸í.
11-òž êëàññîçü òîí òåïëèöàûñü
ïîìèäîð êàäü
áóäžñüêîä. Àíàé-àòàåí,
ìóëòýñ ñþëìàñüêîíú¸ñòýê.
Íî ñî 11 àð áåðå, óëîíýç
ðîñ-ïðîñ àäœûëûòýê,
ïðîôåññèÿ áûðú¸íî ëóý,
âàëàíû, êèí ëóîä àçüëàíÿç.
Ìè äûøåìûí îäžã
ñöåíàðèéëû: øêîëà - óíèâåðñèòåò
- óæ - ñåìüÿ -
íûëïèîñ - ïåíñèÿ. Ñîèí
èê àñüìåîñ ñî íîðìàÿ óëûíû
âûðèñüêîìû.
Íîø âûïóñêíèêëýñü
ìûëêûäçý àëè þà àé, ñî
óç êóòñêû âåðàíû, êûŸå
ñî ìќçìîç øêîëàåçëýñü
ÿêå êûŸå øóìïîòûñà òàòûñü
êîøêîç. Ñî êóòñêîç
í¸ðãåòûíû ÅÃÝ ïóìûñåí.
Òðîñýçëýí, ñî àááðåâèàòóðàåç
êûëûñà, èñòåðèêà
êóòñêå. Ìàëû? Ìàëû êå
øóîíî 11-òž êëàññûí äûøåòñêèñü
àäÿìè ìàëïà,
ÅÃÝ-ëýñü êûøêûò òà óëîíûí
íîìûð ќâќë øóûñà.
Ìóêåò ñÿìåí ëóûíû íî
óã áûãàòû, êóêå êîòüêóä
óðîêûí äûøåòžñü îäžã
ïîë êå íî âåðàëîç: êûçüû
òž òà òîäîí-âàëàíú-
¸ñûíûäû ÅÃÝ-äýñ ñ¸òûíû
ìåäžñüêîäû, íîêûò÷û
äûøåòñêûíû ïûðåìäû óç
ëóû. Íî, ýøú¸ñ, âàëàëý,
ÅÃÝ-åç òž òîäàäû óä âàéûëý!
Òž øêîëàäýñ, ýøú¸ñòýñ,
óðîêú¸ñòû, ïåðåìåíàîñòû
òîäàäû âàéûëîäû.
Ìîí àëè îçüû âåðàñüêî
íè, íîø òîäý âàë, êûŸå
11-òž êëàññûí äûðúÿì
à÷èì êûøêàñüêî âàë.
Íîø è÷è áàëë ëþêàé êå?
Âñ¸! Óëîí áûðèç. Àëè ñåðåì
ïîòý. Íî óíèâåðñèòåòûí,
áåðïóìåòž êóðñëû
ìàòýãåñ âóèñüêîä êå, íîø
èê ïóøêàä ñàéêà ñî ÅÃÝ
ñèíäðîì. Øêîëà áåðå òîí
òîäžñüêîä, óíèâåðñèòåò
âàíü íà øóûñà, íîø âóç
áåðå ìàð? Äàñü âàëýêòîí
íîêèí óã ñ¸òû íè.
Ëûäœå, äûð, òàå áûäý
âóýì ìóðò íî ìàëïà, êûŸå
ìè øóçèåñü íà. Íîø ìà
êàðîä? Àäÿìè ñþëìàñüêûòýê
óã áûãàòû. Íîø
áќðûñü åãèò äûðçý ÿðêûò
áó¸ëú¸ñûí àñëûç ñóðåäàìûñü
óç äóãäû.
ИВОРЪЁС
Яратоно
удмурт кыл
Ìàêñèì ÀÃÀÔÎÍÎÂ
30-òž èíâîæîå Êåç ¸ðîñûñü
«Æèâèöà» ýòíîêîìïëåêñûí
«ßðàòîíî
óäìóðò êûë» ëàãåðü
êóòñêîç. Òàÿç àðûí ñî
3-òžçý ðàäúÿñüêîç.
Ëàãåðüûí óäìóðò êûëýç
äûøåòûíû áûãàòî âàíü
ìûëêûä êàðèñü¸ñ. Òàÿç àðûí,
Óäìóðòèûñü ñÿíà, çàÿâêàîñ
Ìîñêâàûñü, Êàçàíüûñü, Íàáåðåæíûå
×åëíûûñü âóýìûí
èíè, îçüû èê ìûëêûä êàðèñü¸ñ
ïќëûí êóíãîæ ñüќðûí
óëžñü óäìóðòú¸ñ íî âàíü.
- Òóý ìè äàñÿìû òóíñûêî
ïðîãðàììà, - âåðà ëàãå-
D
ÀÉÍÎ
Òðîñ äûð Ÿîæå âèñ
êàðûñà, íîø èê
ëþêàñüêûëžç «Áåðûêòîí
ëóä» - êûëûñü
êûëý áåðûêòžñü¸ñëýí
óäìóðò êëóáçû. Âåðàñüêîí
ìûížç áåðûêòîí
óæëýí óæïóìú¸ñûç
ñÿðûñü. Óæðàä «íåêîíôåðåíöèÿ»
øóûñà
ïóñúåìûí âàë.
- «Áåðûêòîí ëóä» êûëäûòýìûí
âàë óäìóðò êûëý
áåðûêòžñü¸ñòû ëþêàí ïîííà,
òðîñ àðú¸ññý ñîîñ óäìóðò
ó÷êèñü-ëûäœèñü äîðû
âóòòûëžçû øâåä, ôèí, ìàäüÿð
íî ìóêåò êèíîîñòû,
êíèãàîñòû íî êîìèêñú¸ñòû,
- ïóñéèç óäìóðò àçüâåòëžñü
Àëåêñåé Øêëÿåâ.
Íî áåðëî äûðå êëóá ÷óñîìèç,
óæú¸ñ óã àäœèñüêî íè,
âóíýòžñüêèç íè, êó áåðëîçý
óäìóðò êûëûí ó÷êèìû øâåä
ÿ íåìåö êûëûñü áåðûêòýì
êèíîåç.
2 ÷àñ èíòûå, íåêîíôåðåíöèÿ
3 íî šûíû ÷àñ Ÿîæå îðò-
÷èç. Íî îäžã ìèíóòýç íî ïàéäàòýì
ќé âàë: âàíü êûëú¸ñ
èíàç óñüêûòýìûí âàë.
- Øóã áåðûêòûíû àçüâûë
âàêûòýç âîçüìàòžñü
òåêñòú¸ñòû, - óäìóðò êûëûñü
ôèíý áåðûêòîí ïóìûñåí
âåðà åãèò äûøåòžñü
Ýñà-Þññè Ñàëìèíåí. - Îòûí
òóæ òðîñ ôðàçåîëîãèçìú¸ñ
êóòžñüêî. Êûëñÿðûñü, Ã. Âåðåùàãèíëýí
«Òóêòàø» âåðîñàç
âàíü «àçüïàë ñýðåã»
(«òќðî ñýðåã») êûëòý÷åò, ôèí
êûëûí òàçüû óã âåðàñüêî,
ñîèí èê êóëý ëóý íèìûñüòûç
âàëýêòîí ñ¸òûíû. Áåðûêòîíëû
òóæãåñ êàï÷èåí ñ¸òñêî
À. Îêèëýí íî Ê. Ãåðäëýí
ïðîèçâåäåíèîññû.
Ìàäüÿð äûøåòžñü Æîôèÿ
Ñèðàêè àíàé êûëàç áåðûêòý
«Äîíäû áàòûð» óäìóðò ýïîñýç.
Ñåêûò, ïå, éќòý óäìóðò
ñè¸í-þîíú¸ñòû áåðûêòûíû.
Ìàòûñü äûðå óæåç ìàäüÿð
ëûäœèñü êèå âóîç íè.
Âåðàñüêèç íà Áîãäàí Àíôèíîãåíîâ.
Ñîëýí áåðûêòîíý
ñþðåñýç êóòñêèç œó÷ íî
àíãëè êûðœàíú¸ñ áîðäûñåí
- ñîîñòû óäìóðò êûëý áåðûêòûêóç,
Áîãäàíëû òóíñûêî
ïîòûëžç àíãëè, œó÷ íî
óäìóðò êûëú¸ñûñü îãâûëëåì
êóàðàîñòû, êûëú¸ñòû
óò÷àíû. Àëèãåñ, ïå, Òàòàðñòàíûí
áèãåð êûëý «Ãàððè
Ïîòòåðåç» áåðûêòžëëÿì.
Ñîèí ñýðåí âîòýñûí ñûŸå ñåðåìåñ
ñóðåäú¸ñ íî âåòëî íè:
«Ãàððè Ïîòòåð íî äàðû Òàòàðñòàíà».
Òàëýñü àäœåì êàðûñà,
Áîãäàí óäìóðò êûëý
áåðûêòýì «Ãàððè Ïîòòåð è
ôèëîñîôñêèé êàìåíü» êèíîåç.
×åáåðëûêî ïðîèçâåäåíèîñòû
áåðûêòîí ñÿðûñü ìàëïàíú¸ñûíûç
ëóäýç çîë ãûðèç
Äàðàëè Ëåëè. Êûëáóðú-
¸ñòû áåðûêòûêó, îäíî èê-à
êûëáóð÷è ëóîíî? Àâòîðëýñü
ãîæúÿñüêîí ìàíåðçý êåëüòîíî
ÿêå ïðîèçâåäåíèëýñü
ïóøòðîññý ãèíý áåðûêòîíî?
Þàíú¸ñ òðîñ, êîòüêóäžçëû
êîòüêóä áåðûêòžñüëýí àñëàç
âàëýêòîíýç. Êûçüû ïóñéèç
Äàðàëè Ëåëè, êûëûñü
êûëý áåðûêòîí àíàé êûëýç
ðåç ðàäúÿñü Åâãåíèÿ Ëåêîìöåâà.
- Äûøåòñêèñü¸ñ
ïîííà îðò÷îçû ëåêöèîñ, ñåìèíàðú¸ñ,
ìè òîäìàòîì ñîîñòû
óäìóðò êóëüòóðàåí.
Áàäœûì ñàêëûê âèñúÿñüêîç
óéïàë ¸ðîñú¸ñûí óëžñü óäìóðòú¸ñëû.
Ñîîñ ìèëåì ëàãåðüûí
þðòòžñüêîçû.
Êîòüêóä àðå ñÿìåí èê,
äîðàìû âóîçû òóíñûêî àäÿìèîñ.
Èòàëèûí óëžñü Ëàðèñà
Øèðîáîêîâà ïèíàëú¸ñ
ïîííà ëûäœîíú¸ñ îðò÷ûòîç,
Ìîñêâàûñü Îëüãà Àëåêñàíäðîâà
«Òðè ñâàäåáíûõ íàïåâà»
ìîíîñïåêòàêëüçý âîçüìàòîç,
ôðàíöóç íûëêûøíî
Åâà Òóëóç êàìñüќð óäìóðòú¸ñëýí
ñÿì-éûëîëú¸ññû
ñÿðûñü ìàä¸ç. Îçüû èê âóûëîçû
ýòíîôóòóðèñò Ìåíÿòü
íî, àññý áåðûêòžñåç íî çîë
óçûðìûòý.
Çýì íî, áåðûêòîí óæ ñÿðûñü
âåðàñüêîíú¸ñ äûðûíäûðûí
ëќïòûëî âó âûëý. Óäìóðòú¸ñ
ïќëûí òà óæåí âûðèñü
àäÿìèîñ ќæûò, øóî àñüñýîñ
áåðûêòžñü¸ñ. Ñîîñ òðîñãåñ
ìåä ëóîçû øóûñà, êóëý
îðò÷ûòúÿíû âîæâûëúÿñüêîíú¸ñ,
ôåñòèâàëü¸ñ íî ñî
ïîðìà óæðàäú¸ñ. Îäžã êûëûí
âåðàñà: ëќïêûòúÿíî
áåðûêúÿñü¸ñòû! Íî óæ èíòûûñüòûç
óã âûðœû. Êûëåì
àðûí «Êåíåø» æóðíàë
ãîæúÿñüêèñü¸ñ êóñïûí
êîíêóðñ ðàäúÿç âàë. Ñîëýí
íûðûñåòž åìûøú¸ñûç ñÿðûñü
âåðàñüêûêó, êîòûðåñ
šќê ñüќðûí äýìëàí ÷óçúÿñüêèç:
îéäîëý òàò÷û ïûðòîìû
âûëü íîìèíàöèÿ - áåðûêòîí.
Êûçüû øóèç òîäîñ-
÷è Âåðà Ïàíòåëååâà, êîìèîñëýí
áåðûêòýì óæú¸ñûí
àëüìàíàõú¸ññû ïîòàëî, íîø
óäìóðòú¸ñëýí òàŸååç ќâќë.
Íî òà äûðëû òîäìî ëóèç:
«Êåíåø» áåðûêòîí óæú¸ñòû
êîíêóðñý óç êóòû. Êûçüû
âàëýêòî ðåäàêöèûí,
Âàë¸ð, êûðœàñü Ñâåòà Ðó÷êèíà,
ñóðåäàñü, ñêóëüïòîð
Êàñèì Ãàëèõàíîâ íî ìóêåòú¸ñûç.
«БиГерд» форум
Ìàðèÿ ÅÌÅËÜßÍÎÂÀ
Òàòàðñòàíûñü óäìóðòú¸ñëýí
àâòîíîìèçû
òóý íî áàñüòžñüêå
åãèòú¸ñëû «ÁèÃåðä»
ôîðóìåç ðàäúÿí áîðäû.
Êóðèñüêîíú¸ñòû
áè÷àëî íè.
28-òž èíâîæîûñåí 1-òž
ïќñüòîëýç¸çü Òàòàðñòàíûñü
Áàëòàñè ¸ðîñûí åãèòú¸ñòû
ïќñü íóíàëú¸ñ âèò¸! Ôîðóì 4
ќðúÿ óæàëîç: òâîð÷åñòâî, äèçàéí,
ýòíîáëîãèíã, ñïîðò.
«Áåðûêòîí ëóä» êëóáëýí êåíåøîíýç.
áåðûêòžñü¸ñ Ÿåìûñü êóòî
êûŸå êå êûëûñü œó÷ êûëý áåðûêòýì
òåêñòýç, êûëñÿðûñü,
êîìèûñü œó÷å áåðûêòýìçý.
Ìóêåò ëàñÿíü, áåðûêòîí
óæú¸ñòû äóíúÿíû íî ñåêûòãåñ
- óãî îðèãèíàëçý òîäûíû
óç ëóû. Âàëàìîí èíè: äóíúÿñü
âûëý 2 ïîëýñ óæ óñå: íûðûñü
òåêñòëýñü îðèãèíàëçý
ëûäœîíî, ñîáåðå - áåðûêòýì
óæåç. Ñî ñÿíà, êîíêóðñýç
ðàäúÿñü¸ñëû éûð âèñ¸í:
øåäüòîíî óê ïќðòýì êûëú¸ñòû
óìîé òîäžñü-âàëàñü àäÿìèåç.
- Íî ìîí îñêèñüêî, òà íîìèíàöèåç
óëœûòûíû ëóîç
øóûñà. Êûëñÿðûñü, êóíãîæ
ñüќðûñü ќíåð÷èîñòû ќòüûñà,
- ïóñúå Äàðàëè Ëåëè.
Óæðàä îðò÷èç, íî óëœèçû-à
áåðûêòžñü¸ñ? Àäœîì
èíè, ñžçüûëîçü óëûñà.
Ñîêó «Áåðûêòîí ëóä» íîø
èê áåðûêòžñü¸ñòû áóðä óëàç
ëþêàíû ìàëïà.
«ÁèÃåðä» êûêåòžçý îðò÷å.
Òàÿç àðå ñîå óëîñêóñïî ëûäúÿíû
ëóîç, óãîñü òàò÷û, Òàòàðñòàíûñü
ñÿíà, Óäìóðòèûñü,
Áàøêèðèûñü, Ìîñêâàûñü,
Ñàíêò-Ïåòåðáóðãûñü íî
Êèðîâûñü óäìóðòú¸ñ âóîçû.
- Ìè ìàëïàñüêîìû
áàäœûì ôëåøìîá äàñÿíû, -
âåðà ôîðóìëýí îäžãåç ðàäúÿñåç
Àííà Ñàìñîíîâà. - Îò÷û
100 ïàëà àäÿìè ïûðèñüêîç.
Âûëü äèçàéí ќðûí áûäýñ
àðò-îáúåêò ïóêòžñüêîç. Ìè
òðîñ òóíñûêî óæðàäú¸ñ äàñÿñüêîìû,
ìќçìûíû äûð óç
ëóû.
Ôîðóìå ïûðèñüêîí ïîííà
êóðèñüêîí êåëÿíî, ñî ñÿðûñü
ïûð-ïî÷ãåñ òîäûíû
ëóý «ÂÊ îíòàêòåûñü» «Óäìóðòû
Òàòàðñòàíà» îãèíûñü.

¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü 3
ФИН-УГОР ЧЕБЕРАЙ
Дышетӥсь, кырӟась, эктӥсь
Ìàðèÿ ÅÌÅËÜßÍÎÂÀ
Êîòüêóä àð ôèí-óãîð
ñòóäåíòú¸ñ ïќëûñü ÷åáåðàåç
áûðú¸. Óäìóðòèûñü
òóý Ÿîøàòñêîíý
ïûðèñüêèç Ïè÷è Ïóðãàëàñü
Åâãåíèÿ Àðêîâà.
Íûëàø Óäìóðò
êóí óíèâåðñèòåòûñü
Óäìóðò êûëîñáóðúÿ,
ôèííî-óãðîâåäåíèåÿ
íî æóðíàëèñòèêàÿ èíñòèòóòûí
äûøåòñêå,
«×åáåëÿé» êàëûê ýêòîí
ñòóäèå âåòëý, «Ïóæìåð»
ãðóïïàûí êûðœà.
- Æåíÿ, êûçüû øåäèä
êîíêóðñý?
- Íûðûñü èê êóëý âàë
ÓäÃÓ-ûí àñïќðòýì ýñêåðîí
ïûð îðò÷ûíû. 5 íûëú¸ñ ìûëêûä
êàðèçû êîíêóðñý ïûðèñüêûíû,
ïќëàçû óäìóðò
èíñòèòóòûñü ãèíý íûëú¸ñ
ќé âàë, ìóêåò ôàêóëüòåòú¸ñûñü
ìàãèñòðàíòú¸ñ íî âóèçû.
Íî Éîøêàð-Îëàå ìûíîç
îãåç ãèíý. Çýìçý êå, ìîí êûøêàñàãåñ
ìàëïàñüêè âàë âîæâûëúÿñüêîí
ñÿðûñü. Àëèíà
Àíòîíîâàëýñü íî þàëëÿñüêè,
ïûðèñüêîì-à, óì-à, ñåêûò-à
øóûñà. Àëèíà ôèí-óãîð ñòóäåíòêàîñ
ïќëûí «×åáåðàé» íèìåç
2014-òž àðûí áàñüòûíû
áûãàòžç, ñîèí èê ñîëýí ìàëïàíýç
ìûíûì òóæ äóíî âàë. Ñî
ñîêó èê ìîíý ëќïêûòžç: «Äàâàé!
Òîí áûãàòîä, òûíûä ñî
êóëý!» Ñîáåðå íè ñýçüãåñ êàðèñüêè
íî, 5 íûëú¸ñ ïќëûñü
ìîíý áûðéèçû.
Òóñïóêòžç Àëèíà ËÈÌÎÍÎÂÀ
- Ñåêûò-à âàë äàñÿñüêûíû?
- Áåí, äûð è÷è âàë, ñîèí
âàíüçý òóæ šîã íî ðîñ-ïðîñ
ëýñüòûíû âûðîíî ëóèç. Éîøêàð-Îëàûí
ìîí áûäýñòž àñëýñüòûì
«Ïûæ» êûðœàíìå.
Íîìåðìåñ ìè òóíñûêî êàðûíû
âûðèìû, ìîí ñöåíà âûëûí
èê çýìîñ ïûæ âûëûí
ïóêè, ñîëýí óëàç ëûç òûëú¸ñ
ïèøòžçû, øóðåòž ìûížñüêî
êàäü ìåä àäñêîç øóûñà. À÷èì
èê óêóëåëååí (ãàâàéñêîé ãèòàðà)
øóäž. Âќçàì ýøú¸ñû
íî âàë, ñîîñ ïóëýñü áàðàáàíýí
øóäžçû, áýê-âîêàëýí
êûðœàçû, ýêòžçû. Ýøøî
ìèëåì êóëý âàë êàëûêìûëýñü
äžñüêóòñý âîçüìàòûíû.
Òàëû íî ìè áûäýñ íîìåð äàñÿìû.
Êóçü êûëáóð ÷óçúÿñüêûêó,
âûëàì äžñÿçû óäìóðò
êàëûê äžñüêóòýç. Ñî ìèëÿì
ïќðòìàñüêîí ïîðìà ëóèç. Ó÷êèñü¸ñ
ïåðåïå÷ íî âåðúÿçû.
Џåìûñü òàŸå êîíêóðñú¸ñûí
æþðèåç ñþäûíû âûðî, íîø
ìè ìàëïàìû ó÷êèñüëû êåëüøûíû.
Âîæâûëúÿñüêîíëû èê
Óäìóðòèûñü âèäåîáëîãåðú¸ñûí
Ÿîø ýëüêóíìû ñÿðûñü âèäåî
ëýñüòžìû. Òóæãåñ íî ìîí
êûøêàñüêî âàë âèçü ñûíàí
ëþêåòëýñü, ìàëû êå øóîíî âàëàíòýì,
êûçüû ñî ëóîç, êûŸå
óäûñûñü þàíú¸ñ ïóìèñüêîçû.
Âàíüìûç óìîé îðò÷èç. Êûçüû
àäœèñüêîä, òðîñ ïќðòýì ýòàïú-
¸ñ âàë, ñîèí èê óåí-íóíàëýí
äàñÿñüêîíî ëóèç.
D
Å. Àðêîâà ïûðèñüêèç «Ôèí-óãîð
÷åáåðàé» âîæâûëúÿñüêîíý.
- Éîøêàð-Îëàûí òîí àñëýñüòûä
ãîæòýì êûðœàíäý
áûäýñòžä, êåìàëàñü-à
êðåçüãóðåí òóíñûêúÿñüêèñüêîä?
- Ìîí 4 àðåñûñåí èê
êûðœàñüêî íè, íî Ïè÷è Ïóðãàëàí
ðîñ-ïðîñ êðåçüãóðåí
âûðåìå ќé âàë, êќíÿ êå êðóæîêå
âåòëž íî òžíè. Èæûñü
Ê. Ãåðä íèìî ãèìíàçèûí
ìèëÿì ßíà Êóçüìèíàåí
äóýòìû êûëäžç, ìè óæðàäú¸ñûí
Ÿåì êûðœàëëÿìû.
Äûøåòžñüìû Âëàä Àíäðååâ
ìèëåì çîë þðòòžñüêûëžç,
ñî èê «Ýêòîíèêàå» íî âàéèç,
êûëäžç «Ïóæìåð» ãðóïïàìû.
Êûðœàíú¸ñìû òðîñ ќâќë
íà, íî ìè ñî áîðäûí óæàñüêîìû.
ßíà à÷èç êðåçüãóð ìàëïà,
íîø êûëáóðú¸ñûí ìèëåì
Àííà Áóðäèíà þðòòý. Àëè
ìîí êðåçüãóðî èíñòðóìåíòú¸ñûí
- ãèòàðàåí íî óêóëåëååí -
øóäûíû äûøåòñêèñüêî.
- Ìîí òîäžñüêî, òîí
êðåçüãóðåí ãèíý óä
óëžñüêû, ïќðòýì êûëú¸ñòû
äûøåòžñüêîä.
- Îãïîë Âûëü àð óå ìàìà
ìîíý ýøú¸ñûíûì ïîðúÿíû
ïîòûíû ќç ëýçüû. Òóæ èê
ìûëêûäû ìåäàç óñüû øóûñà,
«Äèñíåé» êàíàëýç šóàòûñà
êåëüòžç. Îòûí Àìåðèêàûñü
íûëïèîñ ñÿðûñü òðîñ ñåðèàëú¸ñ
âîçüìàòî âàë. Ñîêó ìîí
òóæ òóíñûêúÿñüêûíû êóòñêè
àíãëè êûëûí. Øêîëàûí âåñü
òûðøûñà ñîå äûøåòž.
9-òž êëàññ áåðå ïåäó÷èëèùåå
êîøêûíû ìàëïàñüêî
âàë, øêîëàëýñü àêûëüòûñà.
Ñîêó íîø èê ìàìàå, ëýñÿ, øîíåð
ñþðåñý êîæûòžç. «Èæêàðûí
âàíü Êóçåáàé Ãåðä íèìî
óäìóðò ãèìíàçèÿ, îëî, îò÷û
ïûðûíû îñêàëòîä?» - äýìëàç.
Ìûížìû Èæå, äûøåòžñü¸ñ
ýêçàìåíú¸ñ ãîæòûíû äýìëàçû.
Ãîæòž íî ñîáåðå à÷èì íî
áóðäúÿñüêè: ãèìíàçèûí äûøåòñêåìå
ïîòžç. Òàòûí íî
ìîí àíãëè êûëúÿ îëèìïèàäàîñû
ïûðèñüêûëž.
Óäìóðò êûëîñáóðúÿ èíñòèòóòý
íî ìàìàå ìîíý âàéèç,
øóûíû ëóîç. Óã òîäžñüêû âàë
à÷èì, êèí ëóûñà óæàìå, êûŸå
ïðîôåññèÿ áàñüòýìå ïîòý.
Òîäžñüêî âàë îäžãçý ãèíý:
àíãëè êûëûí ìåä ãåðœàñüêîç.
Àëè òàíè 2-òž êóðñûí óäìóðòàíãëè
ќðûí äûøåòñêèñüêî.
1-òž êóðñûí ôèí êûë áîðäû
áàñüòžñüêè, ìàäüÿðçý äûøåòýìå
ïîòý íà.
- Íîø àçüëàíÿç äûøåòžñü
ëóûñà óæàìåä
ïîòý?
- Ìîí àëè íî äûøåòžñüûí
àñìå ýñêåðèñüêî. Ýøú¸ñûëýñü
êûëž âàë, íûëïè ñàäý àíãëè
êûëûí äûøåòžñü êóëý øóûñà.
Ìàëû áîí óä? Íûðûñü 2 ñàäèêûí
óæàíû êóòñêè. Äûðû
òûðìåìûñü äóãäžç íî, îäžãàç
ãèíý êûëè. Ìûíàì 5 ïàëà
ãðóïïàå. Ñîîñûí òóíñûêî íî,
ñåêûò íî. Àðëûäçû ïќðòýì,
ìûëêûäçû šîã âîøòžñüêå.
Ñîîñ íûëïèîñ óê, ñîîñëû êîòüêó
íî òóíñûêî ëóûíû êóëý.
Äîðàçû òîí êûŸå êå êíèãàîñûí
óä ëûêòû, âèçüìî ûìíûðûí
ëåêöèîñ óä ìàäüû, «dog»
ñî ïóíû, «cat» ñî êîŸûø øóûñà.
Íûëïè ñàäûí òîí - àêò¸ð.
Ìîí ñîîñûí øóäžñüêî íî,
êûðœàñüêî íî. Êîòüêó ìàå êå
íî âûëüçý óò÷àñüêî, âûëü ñÿìåí
áîðäàì, àíãëè êûë áîðäû
êûñêûíû âûðèñüêî. Âàíü
îäžã ïèÿø, ñîëû 5 àðåñ, êîòüêó
ìîíý þí œûãûðúÿ. Ñî âåñü
þà, ìàëû çàíÿòèå ñûŸå âàê-
÷è øóûñà, êóä-îã äûðúÿ ìóêåò
ãðóïïàåí Ÿîø 2-òž çàíÿòèå
íî êûëå íà. Øêîëàå íî
óæàíû ќò¸ íè. Áàäœûìãåñ ïèíàëú¸ñûí
ìûíûì óæàíû çîëãåñ
êåëüøå. Џîø äûøåòñêèñü
ýøú¸ñûíûì ìè ãèìíàçèûí íî
àñïќðòýì êóðñú¸ñ íóèñüêîìû.
Äûøåòžñå äûøåòñêèñüêîìû
áåðå, ìèëåìëû íûëïèîñûí
óæàíû áûãàòîíî, òîäîí-âàëàí
ëþêàíî. Ãèìíàçèûí äîðàìû
8-òž êëàññú¸ñ âåòëî, ïќëàçû
áàäœûìãåñ íî êëàññú¸ñûñü äûøåòñêèñü¸ñ
âàíü. Àäœîì, ìàð
àçüëàíÿç ëóîç íè. Øêîëàåí
èê-à óëîíý ãåðœàñüêîç ÿêå âîêñ¸
ìóêåò ќðå êîøêîç...
- Òîí êûðœàñüêîä, ýêòžñüêîä,
êóíãîæ êûëú¸ñûí
òóíñûêúÿñüêèñüêîä.
Íîø ìàð çîëãåñ ÿðà?
- Ќéòќä… Ýêòîíú¸ñ èê,
äûð. Ñîîñ êàï÷èåíãåñ ñ¸òžñüêî,
óìîéãåñ ïќðìî. Ýêòûêó òîí
ñöåíà âûëý îãíàä óä ïîòžñüêû,
îòûí òðîñ êóçÿ, ýøú¸ñ íî òûíûä
þðòòî, òîí íî ñîîñëû.
Ê. Ãåðä íèìî ãèìíàçèûñü «×åáåëÿé»
ñòóäèëýí þðòòýìåíûç
èê, ìîí ìóêåò ëüќëü ìàëïàíú-
¸ñìå íî áûäýñúÿñüêî - ïќðòýì
êóíú¸ñòû, óëîñâûëú¸ñòû
àäœèñüêî, îòûñü àäÿìèîñûí
òîäìàòñêèñüêî. Ìûíàì ýøú¸ñû
Êàðåëèûí íî, Ýñòîíèûí íî
âàíü íè. Òóæ êåëüøèç Ýñòîíèûñü
«Êàÿêàñ» êîëëåêòèâ. Ñîîñûí
ïàðîìûí ìûíýììåñ âóíýòýìå
àëè íî óã ëóû. Ìè ñîîñûí
êàðàîêåûí êûðœàìû, ýêòžìû.
Ìèëåìëû ñî âàë âûëü êóí,
âûëü àäÿìèîñ, âûëü êóëüòóðà,
ñîèí èê ñî ìèíóòú¸ñ ñûŸå
äóíîåñü ïîòî. Ýøøî Áàëòèéñêîé
çàðåçü, ïè÷è øîðìóŸú¸ñ
ïóøìå áóãûðòžçû. «×åáåëÿé»
ñòóäèëýí êèâàëòžñåç Íàòàëüÿ
Íèêîëàåâíà ×èðêîâà ìèëåìëû
îãøîðû äûøåòžñü ќâќë íè,
ñî âèçüíîäàñü, êîòüêó þðòòûíû
äàñü ëóèñü.
- Íîø þàñàëçû êå òûíýñüòûä,
êèí ñî ñûŸå Åâãåíèÿ
Àðêîâà, ìà òîí øóûñàë?
- Ñåðåêúÿñü íûëàø!
Кин пыриськылӥз?
«Ôèí-óãîð ñòóäåíòú¸ñëýí
÷åáåðàéçû»
âîæâûëúÿñüêîí
2012-òž àðûñåí
ðàäúÿñüêå íè.
Êèí óäìóðò íûëú-
¸ñ ïќëûñü îò÷û
ïûðèñüêûëžç íî
êûŸå íèì áàñüòžç?
2012-òž àð.
Ñâåòëàíà
Áîðöîâà
- Óäìóðò êóí
óíèâåðñèòåòûñü
ñîöèàëüíîé
êîììóíèêàöè-
îñúÿ ôàêóëüòåòûí äûøåòñêèñü.
Íûëàø óäìóðò êûëýç
óã òîäû âûëýì, ñî èê
âîðìûíû ќç ñ¸òû. Ñâåòëàíà
«Ìèññ ãðàöèÿ» íèì áàñüòžç.
2013-òž àð.
Àíàñòàñèÿ
Ïåòðîâà
- óäìóðò
êûëîñáóðúÿ
ôàêóëüòåòûñü
ñòóäåíòêà.
Ïóñúåìûí âàë «Ìèññ ýëåãàíòíîñòü»
òèòóëýí. Òðîñýç
ñîå òóíñûêî èíñòàãðàìåçúÿ
òîäî.
2014-òž àð.
Àëèíà
Àíòîíîâà -
óäìóðò êûëîñáóðúÿ
ôàêóëüòåòûñü
ñòóäåíòêà.
Âîðìûñà
«Ìèññ ñòóäåí÷åñòâà Ôèííî-Óãðèè»
íèìûí Óäìóðòèå
áåðòžç. Àëèíà - òîäìî óäìóðò
êûðœàñü.
2015-òž àð.
Àíàñòàñèÿ Òóòàåâà - óäìóðò
êûëîñáóðúÿ ôàêóëüòåòûñü
ñòóäåíòêà. Âîòýñûí òóæãåñ
íî òðîñ êóàðà áè÷àñà, «Ìèññ
ìåäèà» íèì
áàñüòžç. «Ìûíàì
Óäìóðòèå»
òåëåðàäèîêîìïàíèûí
æóðíàëèñò
ëóûñà
óæà.
2016-òž àð.
Àëëà Ëåáåäåâà
- ÓäÃÓûñü
Èñòîðèÿÿ
íî ñîöèîëîãèÿÿ
èíñòèòóòûñü
ñòóäåíòêà. Íûëàø
àñïќðòýì
ðåêîðä ïóêòžç. «Íûðûñåòž
âèöå-ìèññ» ñÿíà, ñî «Ìèññ çðèòåëüñêèõ
ñèìïàòèé» íî «Ìèññ
èíòåëëåêò» íèìú¸ñòû óòžç.
2017-òž àð.
Ëèÿ
Ñòðåëêîâà -
Ãëàçîâûñü ïåäàãîãè÷åñêîé
èíñòèòóòûñü
ñòóäåíòêà.
Íûëàø êûëáóð
ãîæúÿ, êàëûê êûðœàíú¸ñòû
áûäýñòý íî êðåçåí øóäûíû áûãàòý.
Êîíêóðñûí «Ìèññ äðóæáà»
íèì áàñüòžç .

МАЛПАН
Åâãåíèé ÀËÅÊÑÀÍÄÐÎÂ
[vk.com/udmurt_ept]
ДЭМЛАНЪЁС
Àëåêñåé ÑÒÅÏÀÍÎÂ
Ãîðîäý äûøåòñêûíû
ëûêòýì «âîæ» ñòóäåíòú¸ñëýí
óëîíçû êàï-
÷èãåñ ìåä ëóîç øóûñà,
ìîí ìàëïàé êќíÿ êå
äýìëàíú¸ñ ñ¸òûíû.
• Òîäžñü-âàëàñü ñòóäåíò
ñÿìåí âåðàñüêî: šûò âàçüãåñ
èçüûíû âûäûíû ëóîíëûêåä
âàíü êå, âûä âàçüãåñü! Ìóêåò
íóíàëàç, óëü÷àûí òîíý
àäœûñà, àäÿìèîñ çîìáèëýñü
êàäü ìåäàç ïåãàëý.
Òóñïóêòžç Ëàäà ÊÓÌÀרÂÀ
4
¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü
Мон луо Инженер!
Øêîëàîñûí áåðïóìåòžçý
æèíãûðòî ãûðëûîñ.
9-òž íî 11-òž
êëàññú¸ñûñü åãèòú-
¸ñ àçüûí êåìàëàñü íè
êûëäžç þàí: ìàð êàðîíî
àçüëàíÿç? Áûðú-
¸í áàäœûì ќâќë: óæàíî
ÿêå äûøåòñêîíî.
Íî óæå íî òàê ãèíý óä
ïûðû, êûŸå êå òîäîíâàëàí
ëóûíû êóëý.
Íûðûñü àäÿìèëû ãàíüãàíü
óëîí ïîííà òðîñ òîäîíâàëàíú¸ñ
êóëý ќé âàë. Ìà, òîäîíú¸ñ
íî ќæûò âàë, äàóðûñü
äàóðå àíàé-àòàé¸ñëýñü íûëïèîññûëû
âûæî âàë èíêóàçü
÷àêëàíú¸ñ, êàëûêåí ëþêàì
âèçü: êûçüû ìóçúåì ãûðîíî,
ïóäî âîðäîíî, íûëïè áóäýòîíî
íî ìóêåò. Íî ïóìåí êîòüêóä
âûëü ïîêîëåíèå óëîí ñÿðûñü
òðîñãåñ íî òðîñãåñ òîäûíû
êóòñêèç. Íî îäžã íóíàëý âàíü
òîäîí-âàëàíú¸ñ îäžã àäÿìèëýí
éûðàç òýðåìûñü äóãäžçû.
Êóä-îã óæú¸ñûí ñî îñêèñüêèç
òîäžñü-âàëàñü àäÿìèîñëû,
íîø à÷èç âûðûíû êóòñêèç
àñëûç êåëüøèñü óæåí. Àäÿìèîñ
êóòñêèçû ëþêèñüêûíû
áûãàòîíëûêú¸ññûÿ, îçüû èê
äûøåòûëžçû ìóêåò àäÿìèîñòû
íî. Îçüû êûëäžçû øêîëàîñ,
êûòûí þðòòî óëîíûí
íûðûñåòž âàìûøú¸ñ ëýñüòûíû.
Óñüòžñüêèçû âóçú¸ñ, êûòûí
àäÿìèëû âûëü òîäîí-âàëàíú¸ñ
ñ¸òî. Òåõíîëîãèîñ èíòûÿçû
óã ñûëî óê.
Ìîí äûøåòñêèñüêî èíæåíåð-òåõíîëîãëû,
êîðò âàíäîí
ќðûí. Ïè÷è äûðûñåíûì
ìûíûì òóíñûêî âàë,
êûçüû ëýñüòžñüêî ìàøèíàîñ
íî ìóêåò ïќðòýì àðáåðèîñ.
Þíìå øîðûñü ñîîñ óã
êûëäî óê. Ñîèí èê ìîí ìàëïàé
èíæåíåðëû äûøåòñêûíû,
òîäûíû, êûçüû âàíüìûç
ëýñüòžñüêå íî ìàëû ñî ñûŸå,
êûŸå âàíü. Êûëñÿðûñü, êûçüû
óæà ìàøèíàûí ìîòîð.
Ñîå êûëäûòîí ïîííà òóæ
òðîñ âèçüìî àäÿìèîñ ìàëïàñüêèçû
óê. Ïќðòýì äåòàëü¸ñ
êóñïàçû òóïàíû êóëý,
ýøøî ñî âàíüìûç óæàíû
êóëý. Óæàç êå, óìîé, íî ñî èíæåíåðëýí
óæåçëýí šûíûåç
ãèíý àé. Ñî ìîòîð êåìà ìåä
÷èäàëîç, êàï÷è íî êóæìî
ëóîç, ќæûò áåíçèí ñè¸ç. Èíæåíåðú¸ñ
àçüûí ÿëàí êûëäî
ïќðòýì þàíú¸ñ, êóäú¸ñûçëû
âàëýêòîí óò÷àíî. Êîòüêóä
øîíåð âàëýêòîíýí Ÿîø óëîí
àçüëàíüãåñ âàìûøòý. Óëîíûí
êûëäî ïќðòýì àðáåðèîñ,
êóäú¸ñûçòýê ìè óì íè áûãàòý
óëûíû, íîø âàíüçý ñîå
ìàëïàëî íî óëîíý ïîòòî èíæåíåðú¸ñ.
• Ýøúÿñüêû ãðóïïàåäëýí
ñòàðîñòàåíûç, ñî ãðóïïàûí
êûëäýì âàíü þàíú¸ñòû,
øóã-ñåêûòú¸ñòû ñýðòòý-ïåðò÷å,
äåêàíàòûñü èâîð
íî íûðûñü èê ñî äîðû âóý.
Áûãàòžä êå, áûäýñ ãðóïïàåíûä
ýøúÿñüêû.
• Ñàê ýñêåðû äûøåòžñü-
¸ñòý! Ïàðàîñûí óã êå ïóñéûëî,
êèí âåòëý, êèí óã, áûãàòžñüêîä
êûøêàòýê äîðàä èçüûíû êûëüûíû.
Îçüû êå íî íûðûñü
èê ìàëïàñüêû, áûãàòîä-à òîí
âàíü îðò÷åì ìàòåðèàëýç à÷èä
øåäüòûíû. Äûøåòžñåä îòìåòêà
«àâòîìàòýí» (ýêçàìåí
ñ¸òûòýê) ïóêòûëý êå, òûðøû
ñîëû êåëüøûíû, «àâòîìàò» -
ñî áàäœûì íî øåð êóçüûì!
Âóçûí äûøåòñêîí - ñî
íûðûñü èê óëîíýç òîäîí:
êûçüû âàíüìûç ðàäúÿñüêåìûí,
ìàëû ñî îçüû óæà,
êûçüû òóïàòîíî íî ìàð êå
âûëüçý êûëäûòîíî. Øêîëàûí
òûíûä îãøîðû òîäîí-âàëàí
ñ¸òî, òîí ñîå
ïóøêàä ïûŸàòžñüêîä íî
ïûŸàòžñüêîä. Íîø âóçûí
òûíûä àñëûä óò÷àíî íè ñî
òîäîíýç. Íîêèí ñüќðàä óã
âåòëû, îéäî íè ìàð êå íî
êàðîì øóûñà, óëîíýä, âèçüìûä
- àñëàä êèîñàä. Óã ïîòû
êå äûøåòñêåìåä, óëëÿëîçû.
Ñîèí èê íûðûñü ìàëïàñüêå,
ìàëû òž ìûížñüêîäû
âóçý. Âóç ñ¸òý ñûŸå òîäîí-âàëàí,
êóäçý îãøîðû óëîíûñü
òîí óä áàñüòû, íîø óëîíý
òîí ñîå òóæ êàï÷èåí ïûðòûíû
áûãàòžñüêîä. Äûøåòñêîí
òûíûä òóíñûêî ëóûíû
Кызьы дышетсконо универын?
• Îãïîë êå íî àñëûä ýðèê
ñ¸ò - ýí ìûíû Ÿóêíàçý ïàðàå.
Ñîêó óëîíëýí øќìûç ÷åñêûòàëîç,
êóääûðúÿ ûìïóøêûä
šóàëîç, ñîáåðå îðò÷îç. Íî ÷àêëàñüêû!!!
Óëîíàä òàŸååç îãäûøåìëû
ìåäàç ïќðìû!
• Òîäàä
âîçü:
äûøåòžñüëû ñòóäåíòú¸ñ
âàíüçû îãêàäåñü. Ñîèí èê ðåôåðàò,
äîêëàä ÿêå ïðåçåíòàöèÿ
ëýñüòûêóä, âàíü ñþëýìäý
ýí ïîíû. Êîòüêќíÿ òûðøû
íî, äûøåòžñü øóîç: âèçüòýìàçüòýì,
íîø èê âàíüçý âîòýñûñü
êûñêèä!
• Íûðûñåòž êóðñûí óæ
ýí óò÷à! Òîí óä âóòòû óæàñà
íî, äûøåòñêûñà íî. Ñòóäåíò
Óëîíûí àçèíëûêî ëóîí ïîííà
ÿëàí äûøåòñêîíî.
êóëý, ñîêó âàíüìûç êàï÷èåí
ïќðìå.
Àñüìåîñ êóëý óëîíýç àçüëàíü
êûñêûíû. Âàíüçû ïóêèçû
êå, ìóêåòú¸ñûç âûëý
÷ќëñêûñà, ãèæû áóÿñü íî ñèíëûñ
ëÿêûëžñü ëóèçû êå, âóç
êàðûíû ìûížçû êå, ñòðàíàìû
îãèíòûÿç ë¸ãàñüêîç. Ìîí
óã øóèñüêû, ñî àëàìà ïðîôåññèîñ.
Ïќðòýì óäûñú¸ñû
áûãàòžñü àäÿìèîñ êóëý. Äûøåòñêûíû
ïûðûêóäû, îäíî
èê ìûíý îò÷û, ìàð òžëåäëû
òóíñûêî, ìàèí âûðûêóäû,
òž øóìïîòžñüêîäû. Òóæãåñ
íî óìîé óæàñü - ñî ñûŸå
óæàñü, êóäžç ÿðàòý àñëýñüòûç
óæçý íî îò÷û øóìïîòûñà
ìûíý.
óëîíëýñü øќìçý óìîé øќäèä
êå, ñîêó ãèíý óæàíû êóòñêû.
• Áûãàòýìåäúÿ êîíöåðòú¸ñû,
ïќðòýì øóäîíú¸ñû
âåòëû. Âóçëýí êîòüêóä óæðàäú¸ñàç
îäíî èê ïûðèñüêûíû
òûðøû. Òà âàíüìûç òûíýñüòûä
óëîíäý ÿðêûò áó-
¸ëú¸ñûí òûðìûòîç.
Ìûíýñüòûì äýìëàíú¸ñìå
ñàíý áàñüòûêóä, òîä: âîðäñêåì
øàåðåäëû êóëý òîäžñüâàëàñü,
òûðøèñü íî âèçüìî
óæàñü¸ñ. Ñîèí èê, êûçüû
øóèç òîâàðèù Ëåíèí, äûøåòñêîíî,
äûøåòñêîíî íî
äûøåòñêîíî!
ВОЛОНТЁР
Чылкытато
Сюмсизэс
Ðàèñà ÂÎËÊÎÂÀ
Ñþìñè ¸ðîñûñü íþëýñ
íî ãóðò õîçÿéñòâîÿ
òåõíèêóì áîðäûí
òóý ãèíý êûëäžç
âîëîíò¸ðú¸ñëýí
«Åãèò» îòðÿäçû. Ñòóäåíòú¸ñ
ìûëî-êûäî
áàñüòžñüêèçû âåòåðàíú¸ñëû
þðòòîí,
÷åðêîãóðòñýñ ÷ûëêûò
âîç¸í áîðäû.
Åãèòú¸ñòû œå÷ óæú¸ñû
âàëòý òåõíèêóìûñü äûøåòîíúÿ
ìàñòåð, ¸ðîñûñü
«Øóíäû» îãàçåÿñüêîíýí
êèâàëòžñü Íèíà Ñâåðêóíîâà.
- Òóý äîáðîâîëåöú¸ñëýí
íî âîëîíò¸ðú¸ñëýí
àðçû áåðå, ìàëïàé ñòóäåíòú¸ñìåñ
œå÷ óæ ëýñüòîíý
çîëãåñ êûñêûíû, - âåðà
Í. Ñâåðêóíîâà. - Ñòóäåíòú¸ñëýí
êåíåøàçû âîëîíò¸ðú¸ñëýñü
îòðÿäçýñ êûëäûòûíû
âåðàñüêèì. Òàëû
äóð áàñüòžç òåõíèêóìëýí
êèâàëòžñåçëýí âîøòžñåç
Ëàðèñà Íàëèìîâà íî. Îòðÿäìûëû
«Åãèò» íèì
ïîížìû. Ñòóäåíòú¸ñ àñüñýîñ
ñîëýñü ïóññý ìàëïàçû
íî ñóðåäàçû, âóîíî óæú-
¸ñ ëýñüòîí ïóìûñåí ïëàí
ëýñüòžçû. Íûðûñü-âàëûñü
åãèòú¸ñ òåõíèêóìûí
ïќðòýì àðú¸ñû óæàì âåòåðàíú¸ñ
äîðû ïîòàçû: êîðêà
ëèïåòú¸ññýñ íî àçáàðú-
¸ññýñ ëûìûëýñü ñóçÿçû.
Ìûëî-êûäî ñòóäåíòú¸ñëû
ëóûñà ÷ûëêûòãåñ ëóèç
«Ñâàäåáíûé âåíåö» áåñåäêà
êîòûðûí íî àâòîáóñíîé
ñòàíöèÿ äîðûí: îòûñü ëûìûåç
óòÿëòýìûí âàë. Âîëîíò¸ðú¸ñ
íîêûŸå óæëýñü
óã êûøêàëî. Îäžãçý ëýñüòî
íî, ìàð-î ýøøî êàðîíî íà
øóûñà, ìîí äîðû ëûêòî.
Êîòüìàð áîðäû œå÷ ìûëêûäûí
áàñüòžñüêî - îçüû
óæçû êûê ïîëëû øàïëûãåñ
íî œå÷ãåñ ïќðìå.
«Åãèò» îòðÿä óæçý êќíÿ
êå óäûñúÿ ðàäúÿ: êàëûê
ïќëûí òàçà óëîí ñÿðûñü
âàëýêòîí óæ íóîí, èíêóàçåç
óò¸í, ýêñêóðñèÿ îðò÷ûòûíû
äûøåòñêîí, àäÿìèîñòû
ñïîðòý êûñêîí. Òóëûñ
âóýìåí, ñòóäåíòú¸ñ óëü-
÷àîñòû óòÿëòûíû ïîòàíû
êóòñêèçû, ìóêåòú¸ñûçëû
àñüñý óæåíûçû âîçüìàòî,
êîòûðåç ÷ûëêûò âîç¸í
êîòüêóäžç àäÿìè áîðäûñü
ïîòý øóûñà. Îçüû âîëîíò¸ðú¸ñ
ìûëî-êûäî ïûðèñüêèçû
«×ûëêûò ÷åðêîãóðò»
àêöèå - òûìåò äîðûñü
âóæ ñòàäèîíýç æóãæàãëýñü
ñóçÿçû, Ñþìñèûñü
óëü÷àîñòû óòÿëòžçû, òåõíèêóìçûëýí
àçáàðûñüòûçû
ïèñïóîñòû áóÿçû. Âóîíîåçëû
íî ìàëïàíú¸ññû
áàäœûìåñü: ¸ðîñ áîëüíèöàûí
êûëëèñü íûëïèîñëû
øóäîíú¸ñ êóçüìàëîçû.
Ñàêëûêòýê óç êûëå íà÷àð
óëžñü ñòóäåíòú¸ñ íî, ñîîñûí
âàë÷å ïќðòýì óæðàäú-
¸ñ îðò÷ûòûíû ìàëïàìûí.

¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü 5
IFUSCO
Кылбугорез биняса
Кызьы ортчиз фин-угор егитъёслэн конференцизы
Àëèíà ÊÐÅÑÒÜßÍÈÍÎÂÀ
Êóàðòîëýçüëýí êóòñêîíàç
Ýñòîíèûñü Òàðòó
êàðûí åãèò ôèííîóãðîâåäú¸ñëýí
êîíôåðåíöèçû
(IFUSCO)
îðò÷èç. Ñîå 34 àð òàëýñü
àçüëî ìàëïàçû íî
ðàäúÿçû ñòóäåíòú¸ñ,
êóäú¸ñûçëû òóíñûêî
âàë ôèí-óãîð êàëûêú-
¸ñëýí ëóë÷åáåðåòñû
íî êûëú¸ññû.
Ñî äûðûñåí êîíôåðåíöèÿ
êîòüêóä àð Ÿîæå ïќðòýì
êàðú¸ñûí îðò÷ûëžç íè. Òàðòóý
êîíôåðåíöèå âåòëýìåëû
ìîí òóæ øóìïîòžñüêî,
ôèí-óãîð ñòóäåíòú¸ñ áûãàòî
ðàäúÿíû ñþëìå ïûðûìîí
óæðàäú¸ñòû, ñîîñ óëîí øîðû
ó÷êåìåç íî âîøòî.
Òðîñýç ýøú¸ñû, êóäú¸ññý
ìîí ќòèñüêî âàë ìûíûíû
Òàðòóý, øóèçû: äóíî óñå.
Íîø ìîí ìàëïàñüêî, òà ïîðìà
óæðàäú¸ñû óêñ¸åç æàëÿíî
ќâќë, ìàëû êå øóîíî
îòûí ìûíäà áàñüòýì òîäîíâàëàíýç,
ìûëêûäú¸ñûç îãøîðû
óëîíûñü øåäüòûíû
øóã. Êîíôåðåíöèå ïûðèñüêîí
ïîííà ìîí 64 åâðî òûðè -
ãîñòèíèöàûí óëîí, Ÿóêíà íî
íóíàçå ñèñüêîí, êîíôåðåíöèëýí
ýìáëåìàåíûç ôóòáîëêà
áàñüòîí, ×óäñêîå îçåðî äîðû
âåòëîí ïîííà. Âóîíî àðûí
IFUSCO Àâñòðèûñü Âåíà
óíèâåðñèòåòûí îðò÷îç. Àâñòðèå
âåòëîí Ýñòîíèëýñü äóíîãåñ
óñ¸ç íè, îçüû êå íî óäìóðò
åãèòú¸ñ ñòóäåíò äûðúÿçû
ìåä äžñüòûñàëçû ôèíóãîð
óæðàäú¸ñû Ÿåìãåñ ïûðèñüêûíû.
Êóêå êîòûðàä íàóêàÿ äîêòîðú¸ñ,
ïќðòýì êûëú¸ñûí
âåðàñüêèñü ñòóäåíòú¸ñ, âûëüûñü
äûøåòñêåì, ìàð êå
âûëåç áîðäûí óæàì ïîòûíû
êóòñêå, âàëàñüêîä êàäü,
òîí àçüûí òðîñ èíâèñú-
¸ñ óñüòžñüêûíû áûãàòî íà
øóûñà. Êûçüû óç ïîò âåíãåð
êûëýç äûøåòýìåä, êóêå
Âåíãðèûñü íûëàø òîíýí óäìóðò
êûëûí âåðàñüêîí êóñïàç
ïîð íûë äîðû áåðûòñêå
íî óòûð ïîð ñÿìåí âàçå?
Ïîðú¸ñ ñÿðûñü âåðàíî êå,
ñîîñ Òàðòóûí ìîí ïîííà ìóêåò
ïàëàñåí óñüòžñüêèçû -
ñèíìàñüêè ñîîñëû, øóëäûð
êûðœàíú¸ññûëû. Ìîí ïîð
ãóðò âќçûí áóäýìûí áåðå,
ïè÷è äûðûñåíûì øќäž,
êûçüû óäìóðòú¸ñ ïîðú¸ñûç
Ÿåìûñü ñåðåêúÿñà, àëàìà
âåðàñà óëî. Íîø Òàðòóûí
ïóøêû òûðèç, êóêå ýñòîíåöú¸ñ,
êîìèîñ íî óäìóðòú¸ñ
êûðœàçû ïîð ñÿìåí, ïќëàçû
îäžã ïîð íî ќé âàë êå íî.
Џàïàê ñûŸå äûðú¸ñû ìóêåò
Òóñïóêòžç Àëèíà ÊÐÅÑÒÜßÍÈÍÎÂÀ
IFUSCO-ëýí îðãêîìèòåòýçëýí àðõèâûñüòûç
Êîíôåðåíöèå ïûðèñüêèçû îã 20
óäìóðòú¸ñ.
Ýñòîíú¸ñ âîçüìàòžçû àñ êàëûêñûëýñü
ëóë÷åáåðåòñý.
êàëûêú¸ñëýñü êóëüòóðàçýñ
íî êûëçýñ ãàæàíû, ÿðàòûíû
êóòñêèñüêîä.
Îãëîì óæðàäý 190 àäÿìè
ïûðèñüêèç, ñîîñ ïќëûñü
100-ýç äîêëàäçýñ ëûäœèçû.
Óæàçû ôîëüêëîðèñòèêà, ëèòåðàòóðà,
êóëüòóðà, ëèíãâèñòèêà,
èñòîðèÿ, îáùåñòâî
íî èâîð âќëìûòîí, äûøåòîí
ñåêöèîñ. Æàëÿñà âåðàíî,
âàíü äîêëàäú¸ñûç êûëçûíû
äûð óã òûðìû, ìàëû êå øóîíî
ñåêöèîñ îãâàêûòý óæàëî,
ñîèí èê ìîí ôîëüêëîðèñòèêàëû,
ëèòåðàòóðàëû íî
îáùåñòâîëû ñžçåì ñåêöèîñû
ãèíý âóòòžñüêè.
Ïóñéûñàë óäìóðò åãèò
òîäîñ÷èëýñü Ëàðèñà Äìèòðèåâàëýñü
íàèâíîé ëèòåðàòóðà
ñÿðûñü äîêëàäçý, ñî
ìûíýñüòûì ñèíú¸ñìå óñüòžç
êàäü, ëèòåðàòóðà øîðû ìóêåò
ñÿìåí ó÷êûíû ëóý øóûñà.
Ýøøî ûììå óñüòûñà èê
êûëçž, êûçüû Ýñòîíèûñü óäìóðò
Ñåðãåé Ñèäîðîâ âèðòó-
"
возьматэм потэ.
"
àëüíîé ýêñïåäèöèçý ëýñüòžç.
Âèðòóàëüíîé ýêñïåäèöèÿ - ñî
Ñåðãåéëýí âîðäñêåì ãóðòýç
ñÿðûñü âîòýñ áàì. Îò÷û ïûðòýìûí
Òàòàðñòàíûñü Òýðåìøóð
ãóðò êîòûðûñü ìèêðîòîïîíèìú¸ñ,
âàíü ñåìüÿîñëýí
êóøåì íèìú¸ññû, ãóðòëýí
èñòîðèåç. Òóíñûêî âàë
íà Êîìèûñü íûëú¸ñëýí àñüñý
ëèòåðàòîðú¸ññû ñÿðûñü
Куке адӟиськод, кызьы мукет калыкъёс ваньзы ӵош пото,
интыын пукем уг луы ни, ми но трос кузя вуэмын шуыса
ìàäåìçû. Îçüû èê ñåêöèîñ
óæàí âàêûòý ëóý âàë ó÷êûíû
ôèí-óãîð êûëûí êèíîîñ.
Ìîí Óäìóðòèûñü Äåíèñ
Êîðíèëîâëýñü «Àíàé» êèíîçý
ãèíý ó÷êûíû äûð øåäüòž,
ñî ñÿíà, âîçüìàòžçû íà «Ïóçêàð»
ôèëüìåç, Êñåíèÿ Âîðîí-
÷èõèíàëýñü ýêñïåðèìåíòàëüíîé
êèíîçý, Ñåðãåé Ñèäîðîâëýñü
óäìóðò ìóëüòôèëüìú¸ññý
íî òðîñ ïќðòýì ôèí, ïîð,
êîìè, ýñòîí êûëú¸ñûí êèíîîñ.
Ñî ñÿíà, ðàäúÿìûí íà âàë
ëèâ, èæîð, âûðó êûëú¸ñúÿ
íî ôèí-óãîð êîìèêñú¸ñ ñóðåäàíúÿ
ìàñòåð-êëàññú¸ñ.
Êîíôåðåíöèûí ñòóäåíòú¸ñ
äîêëàäú¸ñ ãèíý óã êûëçî,
êîòüêóä šûò ñîîñ ïîííà
øóòýòñêîí ðàäúÿñüêå.
Íûðûñåòž šûòàç «Óãðè-ìóãðè»
êîíöåðò îðò÷èç, êóäàç
êîòüêóä êàëûê àñëýñüòûç íîìåðçý
âîçüìàòûíû áûãàòžç.
Âàíü ôèí-óãîð êàëûêú¸ñëýí
ïќðòýì êûðœàíú¸ññû ÷óçúÿñüêèçû,
êèí êå ýêòžç íî.
Íîø Òâåðüûñü êàðåëú¸ñ âîêñ¸
òóàëà ñòåíä-àï ïîðìàçýñ
âîçüìàòžçû. Ñöåíà âûëûí
àñüñýçûç âîçåìçû œó÷îìåìçýñ
âîçüìàòžç êàäü, øќäžñüêå
íè, ñîîñ âàøêàëà êàðåë êóëüòóðàçûëýñü
êûä¸êûí øóûñà.
Íîø êóçü íî ìќçìûò ýñòîí
ÿêå ôèí êûðœàíú¸ñ áåðå òóæ
ÿðêûò êûëžñüêèç óêðàèíêàëýí
íî ôèíêàëýí ýðçÿ êûëûí
êûðœàìçû. Ñîîñ áåðå ìûíàì
íî äžñüòîíý óëœèç, ëýñÿ, âîçüäàñüêûñà
êå íî, ñöåíà âûëý
2 ïîë ïîòàíî ëóè. Íûðûñü
êîìè ýøú¸ñû ïќëàçû ќòèçû,
òîäî âàë óãî, ìîí êîìè
êûðœàíú¸ñûç ÿðàòžñüêî øóûñà.
Ñîáåðå ìè âàíü óäìóðòú¸ñûí
ïîòàì íà êûðœàíû,
ÿðàì, Ýñòîíèûñü óäìóðò
Ïàøà Êóòåðãèí àðãàíýíûç
îòûí âàë. Êóêå àäœèñüêîä,
êûçüû ìóêåò êàëûêú¸ñ âàíüçû
Ÿîø ïîòî, èíòûûí ïóêåì
óã ïîò íè, ìè íî òðîñ êóçÿ âóýìûí
øóûñà âîçüìàòýì ïîòý.
Ìàêåì øóìïîòûìîí óê, êóêå
ôèí ïèÿø òýáèíå óäìóðòú¸ñ
áîðäû, «Îðèíà-Ìàðèíàåç»
êûðœàíû êóðûñà. Ñîáåðå
ìîí íî ïîðú¸ñ ñüќðû âåòëž,
«Þðæå-þðåø» êûðœàíçýñ
êûëýìå ïîòý øóûñà. Ìóêåò
šûòú¸ñû ìè âóûëžìû
íà ìóí÷îå, Òàðòóýòž ýêñêóðñèå,
Éќñêàëûê ýñòîí ìóçåå
- òàòûí ìèëåìëû 3 ÷àñ
íî ќç òûðìû âàíüçý ó÷êûíû,
ýñêåðûíû. Òóæ òóíñûêî!
Àìåðèêàûñü ìóçåé¸ñëû
ñèíìàñüêûñà áåðòž âàë êûëåì
ñžçüûë, íîø òóàëà ôèíóãîð
ýêñïîçèöèÿ «Óðàë ïàëàñü
øóêêèñüêåì êóàðà» âîêñ¸
àáäðàòžç.
×óäñêîå îçåðî äîðû âåòëîíìû
íî òóæ òóíñûêî âàë.
Ïûðàìû ñòàðîâåðú¸ñëýí ìóçåÿçû
íî öèêîðèéëû ñžçåì
þðòý, âóûëžìû ýñòîí ñåìüÿ
äîðû êóíîå. Ýñòîíåöú¸ñ òóæ
óìîé âîçüìàòžçû êóíî ïóìèòàíû
áûãàòýìçýñ: ñåêòàçû,
ñþäžçû, ìóí÷îå ïûðòžçû.
Êîíôåðåíöèûí ôèí-óãîð
ýøúÿñüêîí ñþëìàì ìóð
ïûŸàç, òóæ ìќçìèñüêî íè
âàë÷å êûðœàì-ýêòýììûëýñü
íî êûëú¸ñìåñ ñóðàñà âåðàñüêåììûëýñü.

МОДА
6
¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü
5-тӥ дэрем - улон!
Îëåñÿ ÏÅ×ÍÈÊÎÂÀ,
Êèÿñà ¸ðîñûñü Óääÿäèûñü åãèò
äèçàéíåð
Êûëåì òîëýçå Óäìóðò
øàåðûñü 21 íûëïèîñ
äûøåòžñü¸ñûíûçû
Ÿîø âåòëžçû Ñàíêò-
Ïåòåðáóðãå. Îòûí
îðò÷èç Ðîññèûñü
øêîëüíèêú¸ñëýí òåõíîëîãèåí
îëèìïèàäàçû.
Îëèìïèàäà óñüòžñüêèç
9-òž îøòîëýçå. Ñöåíà âûëûí
íûëïèîñ, ñòóäåíòú¸ñ
ýêòžçû-êûðœàçû.
Åãèò äèçàéíåð Îëüãà Ìàëÿðîâà
àäœûòžç àñëýñüòûç
äžñüêóò áè÷åòñý. Ñîêó
èê ìè òîäžìû, êèí ìèëåìûç
äóíúÿëîç: Ìîñêâàûñü
äûøåòžñü¸ñòû äàñÿíúÿ êóí
óíèâåðñèòåòûñü Í. Õàòóíöåâ
íî Ã. Òàòêî.
Џóêàçåÿç ìèëåìûç âîçüìàëî
âàë ñåêûò ýñêåðîíú¸ñ
- òåîðèÿ íî ïðàêòèêà. Ìè,
íûëú¸ñ, Ÿîøàòñêèìû «Êîðêàëýí
ëóë÷åáåðåòýç íî êèóæåí
âûðîí» ëþêåòûí. 2 ÷àñ
êóñïûí âóðèìû ïëÿæíîé
ñóìêàëýñü ìàêåòñý. Ñîáåðå
âàë ìîäåëèðîâàíèå, ñ¸òžçû
ýñêèç, òàòûí êóëý ëóèç âîøòûíû
÷åðò¸æ-èíúåòýç íî,
âûêðîéêà ëýñüòûñà, ñîå áóìàãà
âûëý ëÿêûëûíû. Ñîáåðå
âûëàç ãîæúÿìû äåòàëü¸ñëýñü
íèìú¸ññýñ, îçüû
èê âóíýòîíî ќé âàë ìóêåò
÷ûðû-ïûðûîñòû íî. Ìîí
ïîííà òàèç íóíàë òóæãåñ
íî ñåêûòýç âàë, ìàëû êå
øóîíî ќì òîäýëý, ìàð êóðîçû
òûíýñüòûä, šûíû ÷àñ
îðò÷ûñà.
Òâîð÷åñêîé ïðîåêòú¸ñìåñ
2 íóíàë Ÿîæå ýñêåðèçû.
Ìîí òóæ ñþëìàñüêè,
«Áîõî àìàëýí äýðåìú¸ñòû
ìàëïàí íî âóðîí» ïðîåêòìå
àäœûòûêóì. Òûðøè
óäìóðò êàëûê äžñüêóòýç,
áîõî ñòèëåç (ýòíîñòèëüëû
ìàòûí) íî èíêóàçü êóæûìú¸ñòû
îãèíý êàðûíû.
Èíêóàçü óäìóðò êàëûêëýí
óëîíàç áàäœûì èíòû áàñüòý
óê. «Àçâåñü» áè÷åòàì ïûðî
5 äýðåìú¸ñ - êóðåíü, ãîðä,
òќäüû íî ëûç - ñîîñ èíêóàçü
êóæûìú¸ñòû âîçüìàòî
- ìóçúåìåç, òûëýç, îìûðåç
íî âóýç. Âåðàëîäû: èíêóàçü
êóæûìú¸ñ 4, íîø
Î. Ïå÷íèêîâàëýí (øîðûñåç) «Àçâåñü»
äžñüêóò áè÷åòýç.
äýðåìåä 5. Âàëýêòžñüêî:
îãåç èíêóàçü êóæûì áûãàòý
âàíüçý òžÿíû íî áûäòûíû,
íîø âà÷å êàðèñüêûñà,
ñîîñ ïќðìûòî óëîí - 5-òž
äýðåì. Êîòüêóä äýðåì êóðå
íà àñëýñüòûç àêñåññóàðçý.
Êîòüêóäžçëû ìîí âóðè êàáà÷è
ïîðìà ÷åáåðìàíú¸ñ.
Ñîîñ âûëý àêðèë áó¸ëýí ñóðåäàé
ïќðòýì óäìóðò âûæûêûëú¸ñûñü,
ìèôú¸ñûñü
íî ìàäü¸ñûñü ñóðåäú¸ñòû.
Áó¸ëú¸ñ íî ÷åáåðìàí àðáåðèîñ,
àçâåñü êîíüäîí, êàëú-
¸ñ ìàëïàìòý øîðûñü áûðúåìûí
ќé âàë - ñîîñ óò¸ àäÿìèåç.
Êàáà÷è ñÿíà, âóðè ëÿêè¸
øîáðåò âûëëåì ñóìêàîñ.
Ïðîåêòýäëû äóíúåò ñ¸òûêóçû,
ñàê ó÷êî óæåäëýñü
âàëýêòîí ëþêåòñý, ïðåçåíòàöèåäëýñü
àéáàòñý, àäÿìèîñ
àçüûí ÷åáåð âåðàñüêåìäý,
äåôèëå äûðúÿ ÷óçúÿñüêèñü
êûðœàíëýñü ÿêå ãóðëýñü
òóïàìçý, þàíú¸ñëû
øîíåð âàëýêòîí ñ¸òýìäý,
âûñòóïàòü êàðèñüëýñü íî
ìîäåëü¸ñëýñü òóñáóéçýñ.
Óäìóðòèûñü ïèíàëú¸ñ
âàéèçû 13 äèïëîì. À÷èì
âîðìîí ќé áàñüòû êå íî,
ïóìèñüêè ýøú¸ñûíûì,
øåäüòž âûëü¸ññý, òîäìàòñêè
òóíñûêî àäÿìèîñûí,
ýñêåðè ïќðòýì áûãàòîíëûêú¸ñìå...
Òà îëèìïèàäà
ìîí ïîííà âàë áåðïóìåòžåç.
Æàëÿñà âåðàíî, ìîí áåðãåñ
êóòñêè òåõíîëîãèåí òóíñûêúÿñüêûíû.
Îëèìïèàäàå ïûðèñüêîí
òóæ òðîñ òîäîí-âàëàí ñ¸òý.
Îòûí áàñüòýì âîðìîíú¸ñ
àçüëàíÿç òóæ þðòòî - ïðèç¸ðú¸ñ
íî âîðìèñü¸ñ áûãàòî
ïûðûíû Ðîññèûñü êîòüêóäàç
âóçý.
МЫЛКЫДЪЁС
Яркытгес но пурысьгес
Åâãåíèÿ ÊÎÐÅÏÀÍÎÂÀ
Óäìóðò êûëîñáóðúÿ,
ôèííî-óãðîâåäåíèåÿ
íî æóðíàëèñòèêàÿ
èíñòèòóòý êîòüêóä
àð ïќðòýì âóçú¸ñûñü
äûøåòñêèñü¸ñ âóî.
Àëè äîðàìû Ñûêòûâêàðûñü
Ï. Ñîðîêèí
íèìî êóí óíèâåðñèòåòûñü
2 íûëú¸ñ òîäîí-âàëàí
áàñüòî. Íîø
êûëåì àðûí Ìàðèé
Ýëûñü êóí óíèâåðñèòåòûñü
íûëàø âóûëžç.
ÊûŸååí ìåäà ñîîñ àçå
Óäìóðò Ýëüêóí ïóêñèç?
Íàòàëüÿ Ëîãèíîâà, Ñûêòûâêàð:
- Óäìóðòú¸ñ ñÿðûñü ìîí
òðîñ óã òîäžñüêû âàë. Èæêàðå
âóûñà, òóæ ïàéìè -
ñûŸå áàäœûì êàð! Ñûêòûâêàð
ñî áûäœà ќâќë. Àâòîáóñ
äóãäûëîíòžîñòû íî îãîãçûëýñü
êûä¸êûí ïîòî âàë,
ñîáåðå äûøèñüêèç, ëýñÿ. Ìèëåìûç
êàëûê ëóë÷åáåðåòýí,
äžñüêóòýí íî ýêòîíú¸ñûí
òîäìàòžçû. Ýêòîíú¸ñ!
Ìîí òóæ ÿðàòžñüêî ýêòûíû.
Óäìóðò êóëüòóðàåí òîäìàòñêîí
ñÿìåíûìû ìè ïќðòýì
óæðàäú¸ñû ïûðèñüêèì. Òóæãåñ
íî ÿðêûò ìîí ïîííà ëóèç
óé êëóáûí óäìóðò äèñêîòåêà.
Ñîìûíäà ëóëêóæûì, äàðò
îòûí! Òàáåðå îãøîðûîñàç
âåòëýì íî óã ïîòû. Ìèëÿì
ñûŸå èê ìåä ëóûñàë…
Âåðàëî âàë, óäìóðò êûë
- êîìèëû òóæãåñ íî ìàòûí
êûë. Çýì íî, òðîñýç òóïà. Íî
ìûíàì ìàëû êå íî óäìóðò
ñóôôèêñú¸ñûí øóã-ñåêûòú¸ñ
êûëäžçû. Óã âàëàñüêû, ìàëû
îãåç òàçüû ïóêòžñüêå, íîø
ìóêåòûç - òàçüû, ñóôôèêñòýê
íî âàëàìîí íè êàäü. Íî êûëäû
òóæ ÷åáåð, êðåçüãóðî.
Îãëîì âåðàñà, Èæêàðûí
óëýììå ìîí óã âóíýòû! Òàòûí
áûäýñòž ëüќëü ìàëïàíú¸ñìå -
éûðñèìå âàê÷è Ÿûøêè íî ýêòîí
ñòóäèå âåòëûíû êóòñêè.
Èæå áåðûòñêåìå ïîòîç, ìàëû
êå øóîíî äûøåòî òàòûí òóæ
óìîé, ñòóäåíòú¸ñëû ïќðòýì
òóíñûêî óæðàäú¸ñû ïûðèñüêûíû
ëóîíëûêú¸ñ âàíü.
Ïîëèíà Èãíàòîâà, Ñûêòûâêàð:
- Ìîí âûëü èíòûîñû âóûëûíû
ÿðàòžñüêî. Ñàíêò-
Ïåòåðáóðãå, Ìîñêâàå, Âåëèêèå
Ëóêèå, Éîøêàð-Îëàå,
×åáîêñàðûå âåòëž íè. Èæêàð
ñÿðûñü ìûíûì ýøú¸ñû
òðîñ ìàäüûëžçû âàë. Ñîèí
èê êåìàëàñü êàðäýñ ÿðàòž íè.
Íîø òàò÷û âóýìå áåðå ìîí
ñîëû ýøøî çîëãåñ ñèíìàñüêè!
Òàòûí äîðûí êàäü, òàò-
÷û êûëåì ïîòý. Ñûêòûâêàðåí
Ÿîøàòûñà, òàòûí øóíäû
íî òðîñãåñ ïîòàëëÿ êàäü.
Êûëåì àðûí Ñûêòûâêàðûí
ôèííî-óãðîâåäåíèåÿ ýêçàìåíûí
ìîí óäìóðòú¸ñ ñÿðûñü
äîêëàä ëýñüòž. Ñîèí èê
óäìóðò êóëüòóðàåí òîäìî íè
âàë. Íîø Èæå âóýììû áåðå
ìè òóæ òðîñ óæðàäú¸ñû ïûðèñüêûíû
áûãàòžì! Ìûíûì
òóæãåñ íî êåëüøèç «Óäìóðòëûê»
îãèíýí ðàäúÿì êûëú-
¸ñëû ñžçåì ôåñòèâàëü. Ìîí
îòûí òðîñ âûëü òóíñûêî àäÿìèîñûí,
êûëú¸ñûí òîäìàòñêè.
À÷èì íî êîìè-çûðÿí êûëûí
óðîê íóè.
Ìûíûì êåëüøå óäìóðò
êûë. Êîìèëû òóïà, íî êóääûð
ñî èê øóã-ñåêûòý âóòòý.
Êóääûð òàòûí íî êîìè êûëûñü
ïðàâèëîîñòû êóòûíû
êóòñêèñüêîä.
Íàòàøà Èøèìîâà, Ìàðèé
Ýë:
- Òóíñûêî âàë óäìóðò
êûëýç, êóëüòóðàåç òîäûíû,
ìè äîðûí íî óê óäìóðò
íûëú¸ñ äûøåòñêèçû. Èæêàðå
âóûñà, íûðûñü èê ìîí
šîæîìè - êàðäû áàäœûìãåñ
êå íî, Éîøêàð-Îëàëýñü ïóðûñü
íî ïåéìûò. Êåìà äûøûíû
âûðè. Íî òûìåò äóðàäû
òóæ ÷åáåð. Äûøåòñêîí
êóñïàì ìîí òðîñ òóíñûêî
èíòûîñû âóûëž. Òóæãåñ
íî «Ïàëýçÿí» ôåñòèâàëü
ñþëìå ïûŸàç. Àçüëî ìîí
óã íî òîäžñüêû âàë, ñûŸå
ôèí-óãîð óæðàä îðò÷ûëý
øóûñà. Ìè îòûí ïќðòýì
êàëûêú¸ñëýñü ýêòîíú¸ññýç
äûøåòžìû, ìîäàåíûçû
òîäìàòñêèìû, êûðœàíú¸ñ
êûëçžìû, ïîçûðúÿñüêîíý
âåòëžìû. Ñî ñÿíà, òîäàì
ëûêòý «Ëóäîðâàå» âóûëýììû.
Ìóçåéûí òóæ
øóíûò ïóìèòàçû, ïåðåïå-
÷åí ñþäžçû, óäìóðò ñÿìú-
¸ñûí òîäìàòžçû. Íîø óäìóðò
êûë ìûíûì òóæ ñåêûò
ïîòžç. Êóä-îã êóàðàîñòû
ìîí âåðàíû èê óã
áûãàòžñüêû. Íî òóíñûêî,
ïîð êûëýí íî îãêàäåç âàíü.
Øóîì, «òàó», «êàëûê» íî
ìóêåò êûëú¸ñ.
Ìàëïàñüêî, êóêå íî äîðàäû
íîø âóûëî íà.

¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü 7
ТУСВОТЭС
Питырес бамо,
сабырлы, йӧно
КНИГА
Ку
Ìàðèíà Ñåðãååâà,
áëîãåð íî äûøåòžñü:
- Ìîí óäìóðò íûëêûøíîåç
ñÿìûç ïîííà äóíúÿñüêî.
Ñîå âîçüìàòûíû êûê ìóð
ïóøòðîñî êûë âàíü: éќíî
(ðîñ-ïðîñ, àññý ãàæàñü, ÷åáåð,
âåñüêðåñ, ñèí øîðû éќòûìîí)
íî ñàáûðëû (ãàíü-ãàíü, òûïòûï,
ëà÷ìûò, òûðøèñü, ÷èäàñü).
Âîçüûòýç âàëà, êóëý
äûðúÿç êûëçý íî âåðàëîç.
ÄÀÐÀËÈ ËÅËÈ
1918-òž àðûí óäìóðòú¸ñ
íûðûñåòž îãúÿ
óäìóðò ñúåçäý ëþêàñüêèçû,
íîø ñþ àð îðò-
÷ûñà, óäìóðò íûëìóðòú¸ñòû
îãàçåÿç âîòýñ:
Âåðà Òðåôèëîâà #Èíñòàóäìóðòî÷êè
ìàðàôîí
îðò÷ûòžç. Óäìóðò
ëóýìçýñ øàðàÿçû 250
ïàëà íûëú¸ñ!
Âåðà Wonderbera - òîäìî
áëîãåð, ðàäèî êèçèëè. Âûæûåçúÿ
óäìóðò, íî àíàé êûëûíûç
óã âåðàñüêû (àíàåçàòàåç,
ëÿá êûëžñü¸ñ, ñîå æåñòîâîé
êûëëû äûøåòžëëÿì).
Óëýì-âûëýìåçúÿ óäìóðò ëóýìåíûç
äàíúÿñüêûíû êóòñêåì:
óäìóðò äóííåûí ñîìûíäà
÷åáåðåç, òóíñûêîåç!
Íîø œó÷ú¸ñ òà ñÿðûñü ìàëû
êå óã òîäî. Ýøøî èê Èíòåðíåòûí
êќíÿ ñòåðåîòèïú¸ñ:
óäìóðò íûëú¸ñ øóøàíåñü,
óäìóðòú¸ñ âîçüäàñüêèñåñü,
ñûŸå-òàŸååñü… Âåðàëýí éûðûç
êóð ëóýì. Èíñòàãðàì
òóñâîòýñýç êќíÿ êå çóðêàòîíî:
àñüìåëýí ñèíìàñüêûìîí
íî âèçüìî íûëú¸ñìû òðîñ!
5 íóíàë êóñïûí Âåðà âîòýñûñü
íûëàøú¸ñòû ïќðòýì òåìàîñúÿ
ãîæúÿñüêûíû êóðèç.
Êûëñÿðûñü, ìàð ñî óäìóðò
÷åáåðëûê? ÊûŸå ñî, êóàø-êóàø
óäìóðò íûëêûøíî? Êèíëýñü
òž àäœåì êàðèñüêîäû?
Íûðûñü-âàëûñü íûëú-
¸ñ àñüñýîñ ñòåðåîòèïú-
¸ñ ïќëû âûéèçû êàäü: òðîñýç
ãîæòžëëÿì, óäìóðò
àïàé¸ñ êåëüûò-ãîðäýñü,
ñžòüïóæû¸åñü íî ÷àãûð ñèíìîåñü
øóûñà. Òðîñýç èê ïóñéèëëÿì,
òàŸå òèïàæ òóæ
÷åáåð íî àñïќðòýì øóûñà.
«ÒÍÒ-Èæåâñê» êàíàëëýí êèçèëèåç,
ãîðäàíü Þëèÿ Ìîòîøêîâà,
àññý âîêñ¸ ÷åáåðåí
óã ëûäúÿ âûëýì, íîø
ëûäœèñü¸ñûç ñîëû êќíÿ øóíûò
êûë âåðàçû - ñèíêûëèîçü
èê âóòòžçû. Óäìóðò
ëóûíû - ÷åáåð! ßðêûò íî
àäœåì êàðûìîí íûëêûøíîîñ
ðàäý èíñòàóäìóðòî÷êàîñ
ïûðòžçû Íàäåæäà Óòêèíàåç,
Áðàíãóðò ïåñÿé¸ñòû,
Ìàðèíà Ñàìñîíîâà,
àðòèñòêà:
- Ñóðåäàñü ñèíìûí ó÷êèñüêî,
ñîèí èê ýøú¸ñìå ìóãîð
ëþêåòú¸ññûÿ óøúÿëî.
Ñèíú¸ñûç íî áåðïàëûç êåëüøûìîíýñü
Íàäåæäà Íàãîâèöûíàëýí,
éûðòûøêûç íî
êóñêûç - Íàòàëèÿ Áóðàíîâàëýí,
ïè÷è ìóãîðûç íî ýêòîíî
êàäü ïûäú¸ñûç - Àíàñòàñèÿ
Øóáèíàëýí, ãîëëèâóä ïàëüïîòîíýç
- Íàòàëèÿ Àëåêñååâàëýí,
ïóøòðåñ éûðñèåç -
Ìàðèÿ Äìèòðèåâàëýí.
Ñâåòëàíà Ðó÷êèíàåç, Àííà
Ïëîòíèêîâàåç, Òàòüÿíà Èøìàòîâàåç,
Äàðàëè Ëåëèåç íî
Òàòüÿíà ×åðíîâàåç, Ïîëèíà
Êóáèñòàåç, Ëóêåðüÿ Øèõîâàåç,
Íàòàëèÿ Óøàêîâàåç íî
Ãàëèíà Ïëàòîíîâàåç, Ñâåòëàíà
Ñìàãèíàåç, Åâãåíèÿ
Ñóíäóêîâàåç, Àíåòòà Ñèäîðîâàåç,
Òàòüÿíà Ìîñêâèíàåç,
Íèíà Áàêèøåâàåç íî,
âàëàìîí, Àøàëü÷è Îêèåç!
Óêûð òðîñ íèìú¸ñ ÷óçúÿñüêèçû,
âåðàñà óä áûäòû. Òðîñýç
ïóñéèçû ÿðàòîíî àíàé¸ññýñ,
àäœåì êàðûìîí Ÿûæûâûæûîññýñ,
äûøåòžñü¸ññýñ.
ÊûŸå àñüìåîñ œå÷îêú¸ñ! Ìàð
êóæûì ñ¸òý òà èíñòàìàðàôîí!
Áóðäúÿñüêîíî! Íîø àñëýñüòûì
íèììå àäœûñà, àáäðàé.
Ìàðàôîíëýí ñïîíñîðåç
ëóèñüêî, ñîèí èê êîæàé, òàîñ
ïðèç ïîííà íþðúÿñüêî, ñîèí
ìîíý ìàêòàëî. Íî Ñâåòž Ðó÷êèíà
ìûíûì šîò-šîò âàçèç:
êîíå÷íî, òîí ñèíìàñüêîíî
êàäü, Äàðàëè! Îçüûåí, Þëÿ
Ìîòîøêîâà êàäü, àñìå ÷åáåðåí
ÿëžñüêî!
Íàòàëèÿ Ìàðêîâà,
Ñàðàíñêûí óëžñü
óäìóðò:
- Óäìóðò øàåð áûãàòžñü,
âèçüìî íî ÷åáåð íûëêûøíîîñûí
òóæ óçûð. Îäžãåç ñîîñ
ïќëûñü - Âåðà Ãðèãîðüåâíà
Ïàíòåëååâà, ñî ìûíàì ÿðàòîíî
êåíàêå, äîöåíò, êûëîñáóð
òîäîñúÿ êàíäèäàò. Âèçü
ïîã, ÷åáåðàé, êîòüêó íî ýëåãàíòíîé.
Âûëòûðûí íî,
ïóøëàñÿíü íî ÷åáåð.
Òóñïóêòžç Âåðà ØÒÛÊÎÂÀ
À. Øóìèëîâà âûëü êûëáóð
ñáîðíèêåíûç.
D
Ìàðèÿ ÂÅÊØÈÍÀ
Êûëáóð÷è Àíàñòàñèÿ Øóìèëîâà ïîòòžç âûëü êûëáóð
áè÷åòñý. Íèìàñüêå ñî «Êó». Òàèç áè÷åòýç ñîëýí
êûêåòžåç ëóý, íûðûñåòžåç, «Äûð-ýêòîí», ïîòžç âàë
2015-òž àðûí.
Àâòîðëýí âûëü êíèãàåç áûäýñàê òâîð÷åñòâîåí ïà÷ûëà:
ïóøëàñÿíü íî, âûëëàñÿíü íî. Êûëáóðú¸ñ ñÿðûñü âåðàòýê, ñàêëûê
âèñúÿì ïîòý ñóðåäú¸ñëû. Ñîîñ êûëáóð áè÷åòëýñü êóäîã
áàìú¸ññý ÷åáåðúÿëî íî êûëáóðú¸ñ áîðäû âàòñýò êàäü ëóî.
Ñîîñòû ëýñüòžç Âåðà Øòûêîâà. Îçüû êóä-îã áàìú¸ñ âûëûí
3 ïóøòðîñú¸ñ óòèñüêî. Íûðûñü èê, ñóðåäëýí äóííååç, ñîáåðå
- êûëáóðëýí, íîø êûë íî òóñ, îã-îãåíûçû âàë÷åÿñüêûñà, 3-òž
ïóøòðîñ êûëäûòî.
Êíèãàëýí íèìûç, íûðûñåòž áè÷åòýçëýí êàäü èê, òðîñ ïóìî
âàëàòîíú¸ñ êûëäûòý. Íûðûñü èê, êó - ñî ëóëñýðú¸ñûí òûðìûòýì
ìàêå, àäÿìèëýí êóýç. Ñî ïûð êîòüêóäìû ìè øќäžñüêîìû
äóííååç, òîäìàòñêèñüêîìû óëîíýí, âќñü íî ëóèñüêîìû, âåøàìåç
íî âàëàñüêîìû. Ñîáåðå «êó» - âåðàìòý äûðåç âîçüìàòžñü
êûë. Êíèãàûí ìè óñ¸ìû àñëàç àâòîðëýí äûðàç. Ñî ñÿíà, éûðå
ëûêòî Ãåîðãèé Äàíåëèÿëýí «Êèí-äçà-äçà» ôèëüìåç (1986) íî
«Êó! Êèí-äçà-äçà (2013)» ìóëüòôèëüìåç. Îòûí ãåðîé¸ñ «êó»
êûëûí âåðàñüêî, «êó» êûëçû âàíü êûëú¸ñòû âîçüìàòûëžç.
Îçüûåí, âàíü ïóøòðîñú¸ñòû ïóøêàç òýðûòžç.
- Âûëü áè÷åòìå «Êó» íèìàé, ìàëû êå øóîíî äóííå íî óëîí
òàòûí Ÿåìûñü ýìïèðè÷åñêîé àìàëýí ýñêåðèñüêî - ìóãîð ïûð,
êóýí øќäûñà êàäü, - øóý Àíàñòàñèÿ Øóìèëîâà. - Џîøàòîíî êå
«Äûð-ýêòîí» ñáîðíèêåí, êóäàç âàëòžñü èíòû áàñüòý ìàëïàñüêîí,
ïќðòýì óæïóìú¸ñòû ñýðòòîí-ïåðò÷îí, òàÿç êíèãàûí òåêñòú¸ñ
óëýïåñüãåñ. Àäÿìè óëîíýç íûðûñü-âàëûñü øќäý óê, ñîáåðå
èíè âàëà. Âîò ñî íûðûñåòž, «íåîñîçíàííîé», øќäîíëýñü äóíëûêñý
âîçüìàòýìå ïîòý âàë. Îçüû èê ñûŸå âàêûòú¸ñòû, êóêå àäÿìè
óëý, øќäîíú¸ñûçëû îñêûñà, êóêå âèçü ìóãîðëýñü êûëçžñüêå:
øóçè-ìàçè åãèò âàêûò, ñèíìàñüêîí-ÿðàòîí äûð, ëþêèñüêîí. Ñî
âàêûòú¸ñû ìîí, îãëàñÿíü, à÷èì âûéè, ìóêåò ëàñÿíü - ïàëýíûñåí
ñîîñ øîðû ó÷êè, òîäîñ÷è ñèíìûí íî, øóûíû ëóîç. Òàèç èíè
áûäý âóýì êíèãà. Êûëáóðú¸ñòû íî ìàëïàñüêûñà èíòûÿé - îäžã
òåìà ìóêåòàç âûæå, òðîñýç êûëáóðú¸ñ ãåðœàñüêåìûí, áè÷åòýç
êќíÿ êå ëþêåòúåì ðîìàí êàäü íî ëûäœûíû ëóîíî. Íî ñî ìûíàì,
àâòîðëýí, ìàëïàíý - îëî, ëûäœèñü (îñêèñüêî, ñîîñ ëóîçû øóûñà)
êíèãàåç êîïàê ìóêåò ñÿìåí øќäîç.
ИВОРЪЁС
Ӵекты малпандэ!
Àíãåëèíà ÑÍÈÃÈШÂÀ
Ïðèâîëæñê ôåäåðàë
îêðóãûñü áûãàòžñü
åãèòú¸ñ ïîííà àðëû
áûäý «iÂîëãà» ôîðóì
ðàäúÿñüêå.
Òóý ñîëýí îðò÷îíî äûðûç
âîøòýìûí - ðàäúÿñüêîç 26-òž
èþëüûñåí 4-òž àâãóñòîçü Ñàìàðà
óëîñûñü Ìàñòðþêîâñêîé
òû äóðûí. Îò÷û ïûðèñüêîí
ïîííà êóðèñüêîí ãîæòûíû
ëóý 6-òž èþí¸çü.
Ôîðóìå âèò¸ 18 àðåñûñåí
30 àðåñîçü åãèòú¸ñòû. Îò÷û
ëþêàñüêîçû 2 ñþðñ ïàëà ñóðåäàñü¸ñ,
ñïîðòýç ÿðàòžñü¸ñ,
íàóêàåí âûðèñü¸ñ, âóîíî
óæáåðãàòžñü¸ñ, ïîëèòèêú¸ñ,
îãëîì âåðàñà, 10 ñìåíà óæàëîç.
Ôîðóìå ëûêòîíî ïðîåêòýí,
òóæãåñ óñòîîññý Ÿåêòîíú¸ñòû
óëîíý ïûŸàòûíû ãðàíòú¸ñ
ëþêûëýìûí ëóîçû.
Ӧвӧл коньдон -
ӧвӧл мылкыд
Ìàðèÿ ÅÌÅËÜßÍÎÂÀ
Àðëû áûäý Liet
International êîíêóðñ
îðò÷å. Ñîå ïè÷è êàëûêú¸ñëýí
«Åâðîâèäåíèçû»
íèìàëî. Îò÷û
óäìóðòú¸ñ Ÿåì ïûðèñüêûëî.
Òóý êîíêóðñ 23-òž êóàðòîëýçå
Ôðèñëàíäèûñü Ëåóâàðäåí-Ëþóýðå
êàðûí îðò÷èç.
Îòûí âîðìèç Àíãëèûñü êîðí
êûëûí êûðœàñü Rowan Tree
ãðóïïà.
Óäìóðòèûñü Èâàí Áåëîñëóäöåâëýí
íî Àíäðåé Êàìàëòäèíîâëýí
«Òàíãûðà»
äóýòñû ôèíàëý ïîòûíû
áûãàòžç, íî êîíüäîí òûðìûìòýåí
ñýðåí ïóìîçÿç ќç
âóû.
Âåðàíû êóëý, òà êîíêóðñûí
óäìóðòú¸ñ âûëž èíòûîñ
áàñüòûëžçû íè. 2011-òž
àðûí «Ñàéëåíò Âó Ãóð» ãðóïïà
2-òž èíòûåí áåðòžç, íîø
êûëåì àðûí Ïàâåë Àëåêñàíäðîâ
3-òž ëóèç.

КОМИКС
8
¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü
ЧЕБЕР ТУС
Выпускнойлы дасяськон
Ма дӥсяно ӝыт?
Óëüÿíà ÂÀÕÐÓØÅÂÀ
Âûïóñêíîé šûòý îäíî
èê òóæãåñ íî ÷åáåðåç
ëóýì ïîòý. Ìàð ìåäà
íûëú¸ñëû íî ïèîñëû
äžñÿíû Ÿåêòî òàÿç àðå
äèçàéíåðú¸ñ?
Íûëú¸ñ
Òàÿç àðå âûëž äóíúÿñüêî
êóçü äýðåìú¸ñ, ñîîñ òîíý
íåíåã íî ìóñî êàðî. ÊûŸå
áó¸ë áûðú¸íî? Òóííý àðòý
âàìûøúÿëî ãîðä, íàï-ãîðä,
ëûç, êóðåíü íî áóñžð áó¸ëú-
¸ñ. Îçüû èê êàòàí÷è ñüќðû óç
âàòñêå äûøåì ñüќä íî òќäüû
äýðåìú¸ñ. Ìîäåëüåðú¸ñ òàÿç
àðå àëî äžñÿíû ÷èëüê-âàëüê
êèñüòàñüêèñü íî âûëûñüòûçâûëàç
ïóæûîñûí ïëàòòÿîñòû.
Îçüû êå íî íûëàø òà
šûòý òóæ îãøîðû ëóûíû
ќâќë êóëý. Äýðåì áîðäû ïåëü
óãûîñ ÿ âåñü, ïûäêóò÷àí íî
ñóìêà âàëàñà áûðú¸íî.
Ïèîñ
Ïèîñëû íî òóïàëîçû
òóçž êîñòþìú¸ñ. Òóæãåñ
íî - ÿðêûò-ëûç áó¸ëîîñûç.
ÑûŸåîñûç äóíî àäœèñüêî.
Íîø ñüќä êîñòþìåç âûïóñêíîé
šûòý ñÿíà íî äžñÿíû
ëóîç. Îçüû èê ìîäåëüåðú-
¸ñ øóî: àñïќðòýìëûêî ëóîç,
ïèäæàê óëý æèëåò äžñÿñà.
Òàÿç àðå ìîäàûí ëóî ñòðåëêàîñûí
áðþêèîñ. Òóíñûêî
àäœèñüêå 2 ÷óðåí áèðäû¸
ïèäæàê íî. Òóæãåñ íî ÷åáåð
ñîîñ ïóêî šóæûò íî âåñüêðåñ
ïèÿøú¸ñ âûëûí. Îãøîðû
êëàññè÷åñêîé òóôëè ñÿíà,
ëóý êóò÷àíû ëîôåðú¸ñ ÿ ñëèïåðú¸ñ.
Ñàê ëóîíî, ãàëñòóê
áûðéûêó, ìàëû êå øóîíî
ñîîñ âîøòûíû áûãàòî áûäýñ
òóñòýñ. Òóíñûêî àäœèñüêîç
êќæû¸ áóáûëè, âќçàç ýøøî
ãîðä íîñêè äžñÿäû íà êå…
Îçüû êå íî ýñýïñý øќäîíî, òà
âàíüìûç ñåðåì ìåäàç ëóû.
Ïќñü ãóæåì šûòý ñüќä î÷êè
ïîížäû íà êå, âîòýñûí îäíî
èê óñòî òóñïóêòýìú¸ñòû ëóîçû.
Ñóðåäàç Ñîôüÿ ×ÓÇÎÂÀ
***
Íûëú¸ñ-ïèîñ, ýí âóíýòý:
þí âàìûøúÿì, òûáûðåç øîíåð
âîçåì òžëåäûç ýøøî íî
÷åáåðãåñ êàðî. Øóíäû êàäü
ìûíÿäû íà êå, øîðàäû ó÷êèñüòýìåç
óç ëóû íè, óãî ÷åáåðëûê
âûëòóñûí ãèíý ќâќ ë,
ïóø äóííåûí íî.
¹ 40 (25655)
2018-òž àð 29-òž êóàðòîëýçü (ìàé)
1915-òž àðûñåí 1917-òž àðûñåí 1918-òž àðûñåí 1918-òž àðûñåí 1930-òž àðûñåí 1943-òž àðûñåí 1992-òž àðûñåí
Ó÷ðåäèòåëè:
Ãîñóäàðñòâåííûé Ñîâåò
Óäìóðòñêîé Ðåñïóáëèêè
Ïðàâèòåëüñòâî
Óäìóðòñêîé Ðåñïóáëèêè
Ãëàâíûé ðåäàêòîð
Ç. Ê. Ðÿáèíèíà
Îòâåòñòâåííûé çà âûïóñê
Ì. Ì. Âåêøèíà
Àäðåñ ðåäàêöèè-èçäàòåëÿ:
426008, ã. Èæåâñê,
óë. Ê. Ìàðêñà, 274
www.udmdunne.ru
e-mail: udmdunne@yandex.ru
Ãàçåòà îòïå÷àòàíà â ÀÎ
«Èæåâñêèé ïîëèãðàôêîìáèíàò»
(426039 ã. Èæåâñê,
óë. Âîòêèíñêîå øîññå, 180)
Òåëåôîíû:
73-33-44 - ãë. ðåäàêòîð
73-33-42, 89511953765 - ïðè¸ìíàÿ, ðåêëàìà,
çàì. ãë. ðåäàêòîðà
73-33-46 - îòâ. ñåêðåòàðü
73-33-43, 89511953766 - êîððåñïîíäåíòû
73-33-41 - áóõãàëòåðèÿ
Èíäåêñû: Ï 5806, Ï 5001
Òèðàæ íîìåðà 1210
Çàêàç ¹ 266
Îáú¸ì 2 ï. ë.
Öåíà ñâîáîäíàÿ
Ïîäïèñàíî ê ïå÷àòè - 18.00
Ïî ãðàôèêó - 18.00
Ìíåíèå àâòîðîâ íå âñåãäà ñîâïàäàåò ñ
ìíåíèåì ðåäàêöèè
Èñïîëüçîâàíèå ìàòåðèàëîâ äîïóñêàåòñÿ
òîëüêî ñ ðàçðåøåíèÿ ðåäàêöèè
Ìàòåðèàëû, ïóáëèêóåìûå ñ ïîìåòêîé
«Ä» è «Ðåêëàìà», ïå÷àòàþòñÿ íà äîãîâîðíîé
îñíîâå.
Ãàçåòà çàðåãèñòðèðîâàíà Óïðàâëåíèåì
Ôåäåðàëüíîé ñëóæáû ïî íàäçîðó â ñôåðå
ñâÿçè, èíôîðìàöèîííûõ òåõíîëîãèé è
ìàññîâûõ êîììóíèêàöèé ïî Óäìóðòñêîé
Ðåñïóáëèêå
Ðåãèñòðàöèîííûé íîìåð
ÏÈ ¹ÒÓ18-00646
Ðåêîìåíäîâàíî äëÿ ÷òåíèÿ ñ 12 ëåò