UE Forum 46
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
FORUM_nr <strong>46</strong> / 2018<br />
32<br />
Alojzy Czech<br />
Pożegnanie<br />
z „Lipskiem”<br />
Tytułowy sześciokondygnacyjny budynek<br />
biurowo-dydaktyczny „Lipsk” stanął<br />
w 1979 roku i przypisano mu w kampusie<br />
literę „D”. Właściwie nie wiadomo,<br />
jak się pojawił w kompleksie akademickim.<br />
Posadowiono go za Rawą, w które<br />
to miejsce plany poszerzania uczelni<br />
dotąd nie sięgały. U progu lat 60. ubiegłego<br />
wieku brano pod uwagę kilka<br />
wariantów rozwoju kampusu, lokowanego<br />
na zachód od ul. Bogucickiej, zakładających<br />
wyburzenie części kamienic,<br />
a nawet postawienie dużego obiektu<br />
biurowo-dydaktycznego na terenie przeznaczonych<br />
do przenosin byłych zakładów<br />
Kuntze & Kania, po upaństwowieniu<br />
Elewator (obecnie parking przy Aldi).<br />
Po ukończeniu nadbudowy i rozbudowy<br />
głównego budynku dydaktycznego o dzisiejszej<br />
nomenklaturze „A” w 1967 roku<br />
nastąpiła zmiana koncepcji. W wyniku<br />
zacieśniania związków z potężnym<br />
wtedy Ministerstwem Górnictwa i Energetyki<br />
w 1973 roku pojawił się od strony<br />
wschodniej budynek „B”, na miejscu<br />
baraków, wcześniej adaptowanych przez<br />
jakiś czas na miejsca noclegowe dla słuchaczy.<br />
Mniej więcej z rozpoczęciem prac<br />
nad wznoszeniem budynku „D” ruszyły<br />
ślimaczące się kilkanaście lat roboty<br />
budowlane przy obiekcie sportowym „C”.<br />
Tyle że z „Lipskiem” poszło szybko.<br />
Był eksportowym produktem myśli konstrukcyjnej<br />
niemieckiego państwa robotników<br />
– NRD. Zaprojektowany został<br />
w Kombinacie Lekkiego Budownictwa<br />
Metalowego w 1969 roku w Lipsku –<br />
stąd wzięła się nazwa tych obiektów.<br />
Fazę gotowości seryjnej produkcji osiągnięto<br />
w 1975 roku. Budynki wznoszone<br />
były w stalowej konstrukcji szkieletowej<br />
z zewnętrzną ścianą osłonową z profili<br />
aluminiowych, w które montowano<br />
barwione płyty szklane w dwóch kolorach:<br />
pomarańczowoczerwonym i niebieskozielonym.<br />
Uczelniany „Lipsk” należał<br />
do pierwszego typu. Konstrukcję nośną<br />
we wnętrzu stanowiły profile stalowe,<br />
a w części zewnętrznej – ocynkowane<br />
profile stalowe, do których przymocowane<br />
były profile aluminiowe. W NRD rozwiązanie<br />
uważano za wyjątkowe – choć<br />
droższe od budownictwa żelbetowego<br />
z wielkiej płyty, było traktowane jako jego<br />
nowatorskie uzupełnienie.<br />
Wytwarzane masowo metalowe profile<br />
do obiektów typu „Lipsk” pozwalały<br />
na montaż typowy dla budownictwa<br />
przemysłowego. Powstał wówczas swoisty<br />
„paradygmat innowacji”, stosujący<br />
tworzenie architektury z części metalowych<br />
dostarczanych na miejsce budowy,<br />
poczytywany zarazem za dowód na efektywność<br />
gospodarowania socjalistycznego.<br />
Liczne tego rodzaju budynki pojawiały<br />
się na obszarze NRD, a także w Polsce,<br />
dokąd – szacuje się – wyeksportowano<br />
około 100–150 tych obiektów. Konstrukcja<br />
była standardowa. Stalowy szkielet<br />
miał regularne podziały wyznaczone identycznymi<br />
ramami dla każdej kondygnacji.<br />
Przez środek prostokątnej konstrukcji<br />
przebiegał korytarz, dzieląc przestrzeń na<br />
dwie nierówne części: węższą (w przypadku<br />
naszego obiektu – wschodnią) i szerszą<br />
(zachodnią). Na dłuższych elewacjach<br />
widoczny był rytm okien pasmowych,<br />
ściany krótsze miały jedną decentralną<br />
oś okienną. Sama zasada konstrukcyjna<br />
determinowała regularność i powtarzalność<br />
podziałów wewnętrznych przestrzeni<br />
biurowych, przenoszonych również na<br />
estetykę elewacji zewnętrznych w postaci<br />
podziałów ściany osłonowej. Dopełnieniem<br />
tej konstrukcji były schody, także<br />
ze stali. W gotowym budynku jedynie ten<br />
element stanowił dostrzegalne świadectwo<br />
stalowej konstrukcji.<br />
W budynku „D” był tylko jeden ciąg schodów<br />
tego rodzaju – od strony północnej,<br />
tak zwane ewakuacyjne. Zaczynały się<br />
na pierwszym piętrze, gdyż do parterowej<br />
kondygnacji od tejże strony północnej<br />
dobudowano wejście do posadowionej<br />
tam przychodni, co z całą pewnością<br />
odbiegało od oryginalnego projektu.<br />
Drugim takim elementem, wykonanym<br />
w technologii murowanej, był w pawilonie<br />
uczelnianym schodowo-windowy pion<br />
komunikacyjny, przylegający do osi głównej<br />
od strony zachodniej i poszerzający<br />
hol wejściowy.<br />
„Lipsk” w zamierzeniu miał epatować<br />
nowoczesnością zarówno formy architektonicznej,<br />
jak i konstrukcji oraz materiałów,<br />
przynosząc spodziewany prestiż producentowi.<br />
Wmontowane w aluminiowe<br />
ramy elewacyjne szklane szyby pokryte<br />
były od środka kolorową powłoką.<br />
Elewacja wschodnia / West-side facade<br />
Budynek typu „Lipsk”, Berlin, Fischerstr. 29, biurowiec wodociągów / “Lipsk” building,<br />
Berlin, Fischerstr. 29, water supply management building, źródło/source: Sztuka i przemysł<br />
/ Kunst und Industrie, Muzeum Śląskie, Katowice 2013, s./p. 255.