13.12.2018 Views

ud#94 (25709)

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

№ 94 (<strong>25709</strong>)<br />

2 2018-тӥ ар 13-тӥ толсур ВАЛТӤСЕЗ<br />

www.udmdunne.ru<br />

d<br />

«ДАНЪЯН» ПРЕМИЯ<br />

Калыкез сьӧразы<br />

валто<br />

(Пумыз. Кутсконэз<br />

1-тӥ бамын.)<br />

«Данъян» элькун премиен<br />

пусъемын Пичи Пурга<br />

ёросысь Улын Юри гуртлэн<br />

старостаез Яков Петров<br />

но. Улын юриос кин<br />

ке палэнысь вуоз, улонзэс<br />

воштоз шуыса возьмаса уг<br />

пуко, асьсэос гуртсэс азинтон<br />

борды басьтӥсько, калыклэсь<br />

мылкыдзэ бурдъяны<br />

быгатэ Яков Парамонович.<br />

Солэн сюлмаськемезъя<br />

гурт урамъёс<br />

утялтэмын, жуг-жаг уг костаськы.<br />

- Гуртамы 8 урам, котькудаз<br />

нимаз тӧро быръемын.<br />

Соосын валче люкаськыса,<br />

мар лэсьтоно, мае воштоно<br />

шуыса кенешиськом,<br />

калыкен вераськиськом.<br />

Адямиосмы мыло-кыдоесь,<br />

ӵошен потӥськом<br />

шайвылмес утялтыны,<br />

урамъёсмес чылкытатыны.<br />

Гуртэтӥ Юри шур<br />

бызе, соин выжъёсмы трос,<br />

но соос тупатъямез возьмало.<br />

Кин маин быгатэ, соосты<br />

тупатъяны потаськомы.<br />

Тау бадӟым муниципал<br />

кылдытэтмылэн йырызлы<br />

Борис Николаевлы,<br />

соин но огкылысь ужаськомы.<br />

Котькуд данъям мурт<br />

сярысь трос ӟечсэ вераны<br />

луэ. Сьӧлта ёросысь<br />

Парсьгуртысь Леонид<br />

Столбов ужбергатӥсь<br />

сюлмаськемъя гуртэ чагыр<br />

эстӥськон вуиз, со аслаз<br />

ужасьёсызлы корка<br />

ӝутыны юрттэ. Алнаш ёросысь<br />

«Писеевское» хозяйстволэн<br />

кивалтӥсез Николай<br />

Михайлов Улын Сыръезысь<br />

выжез тупатӥз, гурт<br />

шулдыръяськонъёсты ортчытъяны<br />

юрт пуктӥз.<br />

Ижысь инвалид нылпиослэн<br />

но соослэн анай-атайёссылэн<br />

«Ассоль» огазеяськонэнызы<br />

но «Лыжи мечты»<br />

проектэн кивалтӥсь<br />

Александра Семёнова трос<br />

лэсьтэ сӧсыр нылпиослэсь<br />

тазалыксэс юнматон, улонзэс<br />

капчиятон понна.<br />

Ува ёросысь Нылга<br />

черкогуртысь Рылов<br />

дышетӥсьёслэн туж тодмо<br />

династизы. Алексей Рылов<br />

школаяз поисковикъёслэсь<br />

«Штурман» отрядзэс<br />

кылдытӥз но соин кивалтэ.<br />

Ог 10 ар ӵоже ини<br />

нылпиос Быдӟым ожын<br />

ожмаськем бервылъёсы<br />

вуыло, ивортэк ышем солдатъёсты<br />

утчало. Пиналъёс<br />

уно ожгарчиосмылэсь<br />

лысьӧмъёссэс, арбериоссэс<br />

шедьтӥзы ини.<br />

А. Бречалов шаерысьтымы<br />

адӟем карымон адямиосты<br />

матэктӥсь Выль<br />

арен ӟечкылаз. Котькудӥз<br />

нимысьтыз кузьым басьтӥз<br />

- соосты ас киынызы<br />

лэсьтӥзы нылпи юртъёсысь,<br />

школа-интернатъёсысь<br />

пиналъёс.<br />

Елена НИКИТИНА<br />

12-тӥ декабре кунамы<br />

пусйиськомы Россилэн<br />

Конституциезлэсь<br />

нуналзэ. Туэ сое<br />

юнматэм дырысен 25<br />

ар тырмиз. Макем ӟеч<br />

тодӥськомы асьмеос<br />

Валтӥсь законэн сётэм<br />

правоосмес? Кутыны<br />

быгатӥськом-а<br />

соосты улонамы? Та<br />

дыр куспын ӟечгес<br />

луиз-а калыклэсь правооссэ<br />

утён?<br />

Рашид<br />

Хуснутдинов,<br />

«Россиысь<br />

юристъёс»<br />

ассоциацилэн<br />

Удмуртиысь<br />

ёзэзлэн исполкомезлэн<br />

кивалтӥсез:<br />

- Чакламея правооссэс<br />

тодӥсь но соосты улоназы<br />

кутыны быгатӥсь адямиослэн<br />

лыдзы элькунамы<br />

арысь аре йылэ. Вераны<br />

кулэ - егитъёс но, мӧйыос<br />

пӧлын но. Тани басьтом Удмурт<br />

кун университетысь<br />

Правоя, социальной управлениея<br />

но кышкытлыклэсь<br />

утиськонъя институтэз:<br />

отчы юристэ дышетскыны<br />

пырыны конкурс уно аръёс<br />

ӵоже ини туж бадӟым.<br />

Егитъёс пӧлын шедё сыӵеос<br />

но: юрист луыны уг малпало,<br />

та удысэ мыно законъёсты<br />

но правооссэс ӟеч тодон<br />

понна. Угось кыӵе гинэ удысын<br />

медаз ужа адями, законъёсты<br />

тодон мултэс уг<br />

луы.<br />

Адямилэн правоосыз<br />

ласянь ми, Россиысь юристъёслэн<br />

ассоциациязы пырисьёс,<br />

бадӟым уж нуиськомы.<br />

Ар куспын 20 пол элькунмылэн<br />

пӧртэм сэрегъёсаз<br />

радъяськомы юридической<br />

юрттэт сётонъя нуналъёсты.<br />

Калыклы пӧртэм<br />

ужпумъёсъя дунтэк юрттэт<br />

КОНСТИТУЦИЛЭН НУНАЛЫЗ<br />

Кунлэн узырлыкез - адями<br />

сётӥськомы. Калык валаз<br />

ни: законлэн ӟечлыкез но<br />

пайдаез потэ ачиз бордысь.<br />

Шекъёс, тырмымтэос сярысь<br />

шара ӧд вера ке, соос ас<br />

понназы уз сылме. Валтӥсь<br />

законлы туэ 25 ар тырме,<br />

сое кутон герӟаськемын<br />

кунмылэн историяз выль<br />

вакыт кутскемен. Та дыр<br />

куспын адямиослэн асваланзы<br />

ӝутскиз, кунлы<br />

осконзы йылӥз.<br />

Юлия<br />

Караваева,<br />

«Россиысь<br />

Калык<br />

фронт» движенилэн<br />

Москваысь<br />

прессслужбаысьтыз<br />

специалист:<br />

- Конституциез уно пол<br />

лыдӟыса потэме вань. Тодӥсько,<br />

кӧня солэн люкетъёсыз<br />

но ма сярысь отын гожъямын.<br />

Куд-ог интыоссэ учкытэк<br />

но вераны быгатӥсько.<br />

Соин ик кыӵе ке валамтэос-ченгешонъёс,<br />

кинэ ке<br />

ултӥян учыръёс кылдо ке,<br />

мон Валтӥсь законын гожтэм<br />

кылъёсын вераса сётӥсько.<br />

Эшъёсылы но куддыр визькенешен<br />

юрттӥсько. Мон<br />

малпамъя, со понна ик Конституция<br />

кулэ.<br />

«Калык фронтлэн» ужаз<br />

пыриськисько бере, адӟисько:<br />

берло аръёсы калык<br />

ӟечгес тодыны кутскиз правооссэ.<br />

Тодэм гинэ ӧвӧл, улоназ<br />

но кутыны быгатэ. Калык<br />

вала ни, кытчы вазиськоно<br />

созэ я тазэ ужпумез<br />

сэрттыны. Малпасько, кунысьтымы<br />

законъёс арысь<br />

аре пайдаёгес, калыклы тупамонгес<br />

луо.<br />

Денис<br />

Модзелевский,<br />

журналист,<br />

общественной<br />

уже пыриськись:<br />

- Конституциез,<br />

правоосме ӟеч<br />

тодӥсько, угось тодон-валан<br />

люкай Калык хозяйствоя<br />

но кун службая академилэн<br />

Урал ёзэтаз. Законын<br />

пусъем правоосты зэмос<br />

улонын куд-ог дыръя<br />

утьыны туж секыт. Кылсярысь,<br />

трос ӝожтӥськонъёс<br />

вуо тазалыкез утён пумысен.<br />

Нош Валтӥсь законын<br />

пусъемын: «Котькудӥзлэн<br />

правоез вань тазалыксэ<br />

утьыны но эмъясьёслэсь<br />

юрттэтсэс басьтыны.<br />

Со дунтэк сётӥське кун но<br />

муниципал эмъяськонниосын,<br />

таосыз ужзэс радъяло<br />

кун бюджетысь, страхованиея<br />

взносъёсысь, мукет<br />

удысъёсысь вуись уксё чотын».<br />

Нош улонын куддыр<br />

мукет сяменгес луыса кошке.<br />

Куд-ог эмъяськонниосын<br />

дунтэк юрттэт басьтыны<br />

капчи ӧвӧл, со сётӥське<br />

ке но, куддыр ньӧмыз понна<br />

гинэ. Адями киыныз шонтэ<br />

но, уксё тырыса, тазалыксэ<br />

эскере. Ма, таяз учырын но<br />

эмъянлэн ӟечлыкез ласянь<br />

юанъёс кылдо.<br />

Соин ик туж умой, малпасько,<br />

вуоно ар элькунамы<br />

тазалыклы сӥземын луоз<br />

шуыса. Кивалтӥсьёс кылӥзы<br />

калыклэсь мылкыдзэ.<br />

Елена<br />

Перевощикова,<br />

Ижын<br />

пӧртэм ужрадъёсты<br />

нуись:<br />

- Мар ватонэз:<br />

Конституциез<br />

киям кутылэме<br />

вань, школаын дышетскыкум<br />

гинэ. Бен, отчы пусъем<br />

правооссэ но обязанностьёссэ<br />

котькуд адями<br />

вить чиньызэ кадь тодыны<br />

кулэ. Кытӥ-отӥ дышетоно<br />

но. Но мон дыши ни<br />

Интернетлы оскиськыны.<br />

Правоосты утён пумысен<br />

юанъёсы кылдо ке, отысь<br />

лыдӟисько.<br />

Мыным потэ, макем кемагес<br />

быдэсъяське закон, сокем<br />

со ӟечгес луэ. Угось лыдэ<br />

басьтӥсько ватсанъёс-выльдонъёс,<br />

сое пайдаё карись<br />

ӵектонъёс.<br />

Удмурт Элькунысь Кун Кенешлэн<br />

Удмурт Элькунысь миръясь судьяосты юнматон сярысь<br />

ПОСТАНОВЛЕНИЕЗ<br />

Удмурт Элькунлэн Конституциезлэн 36-тӥ статьяысьтыз 1-тӥ люкетлэн 30-тӥ пунктэзъя<br />

но Удмурт Элькунлэн 2000-тӥ арын 20-тӥ июне юнматэм «Удмурт Элькунысь миръясь судьяос<br />

сярысь» 201-II номеро Законэзлэн 8-тӥ статьяезлэн 1-тӥ люкетэзъя Удмурт Элькунысь<br />

Кун Кенеш пуктэ:<br />

1. Куинь арлы юнматоно:<br />

Ашрафзянов Рим Радивовичез - Удмурт Элькунысь Алнаш ёросысь судебной участоклы<br />

миръясь судьяе;<br />

Глухова Елена Владимировнаез - Удмурт Элькунысь Ижысь Индустриальной ёросысь 5<br />

номеро судебной участоклы миръясь судьяе.<br />

2. Юнматоно Ласков Иван Алексеевичез Удмурт Элькунысь Ижысь Октябрь ёросысь 5 номеро<br />

судебной участоклы миръясь судьяе вить арлы 2018-тӥ арын 1-тӥ декабрьысен.<br />

Удмурт Элькунысь<br />

Кун Кенешлэн<br />

Тӧроез А. М. Прасолов.<br />

Иж город<br />

2018-тӥ арын 27-тӥ ноябре<br />

№ 272-VI<br />

ДУННЕЫН<br />

Страсбургын шыпыт<br />

Быдэс Европа дасяське<br />

католикъёслэсь<br />

Ымусьтонзэс<br />

пусйыны. Но Франциысь<br />

Страсбург городысь<br />

урамъёсын<br />

шып-шып.<br />

Калык кышкамын:<br />

Ымусьтонлы сӥзем базарын<br />

воргорон ыбылӥз<br />

адямиос шоры. Полицейскойёс<br />

сое сӧсыртӥзы ке<br />

но, со пегӟыны быгатӥз,<br />

12-тӥ декабре кутымтэ на<br />

вал. 3 мурт бырыны шедиз,<br />

12-ез сӧсыртэмын.<br />

Адями виись - Франциын<br />

вордӥськем 29 аресъем<br />

Шериф Шекатт. Калыклы<br />

кышкытлык кылдытыны<br />

быгатоз шуыса, спецслужбаос<br />

сое синйылтӥллям ни<br />

вылэм.<br />

Франция террористъёсын<br />

нюръяськонзэ<br />

кужмоятӥз. Сак эскерыса<br />

возё кунгожъёсты, калыко<br />

интыосты.<br />

РОССИЫН<br />

Уждун йылоз<br />

Кун Дума юнматӥз<br />

пичи уждунлэсь<br />

(МРОТ) быдӟалазэ.<br />

Вуоно арын 1-тӥ январьысен<br />

пичиез уждун шорлыдын<br />

117 манетлы йылоз<br />

но 11 сюрс 280 манет луоз.<br />

Озьы нырысьсэ МРОТ<br />

ужась калыклы улыны<br />

тупатэм минимум мында<br />

луоз.<br />

МРОТ-эз йылтон шӧдӥськоз<br />

3 миллион 700<br />

сюрс адямиослэн кисызы<br />

вылын. Кылсярысь, бюджет<br />

удысын тыршисьёслэсь<br />

уждунзэс будэтыны<br />

федерал бюджетысь<br />

улосъёслы висъяськоз 5<br />

миллиард манет. МРОТ<br />

ӝутскемен валче йылозы<br />

ужтэк пукисьёслэн пособиоссы,<br />

пӧртэм социальной<br />

выплатаос, компенсациос.<br />

УДМУРТИЫН<br />

Кивалтӥсьёслэсь<br />

визь-кенеш<br />

Конституцилэн нуналаз<br />

пӧртэм кивалтон<br />

ёзъёсын калыкен<br />

пумиськылӥзы.<br />

Кылсярысь, Кун Кенешысь<br />

депутатъёс парламентлэн<br />

юртаз радъязы<br />

калыкен пумиськон огъя<br />

нунал. Депутатъёс быдэс<br />

нунал ӵоже визь-кенешен<br />

юрттӥзы сюлмаськытӥсь<br />

ужпумъёсынызы лыктэм<br />

муртъёслы. Ижын<br />

улӥсьёс но дыртӥзы Иж<br />

городлэн администрацияз<br />

ЖКХ, сюресъёс, транспорт<br />

пумысен юанъёсынызы.<br />

Конституцилэсь нуналзэ<br />

пусъён улсын калыкен<br />

пумиськон ужрадъёс ортчизы<br />

ёросъёслэн администрациосазы<br />

но.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!